پایان نامه سلامت روانی زنان سالمند فعال و غیرفعال بوستان های شهر مشهد

تعداد صفحات: ۱۰۰ | قابل ویرایش

‌

فهرست مطالب

عنوان                                                                                 صفحه

فصل اول- طرح تحقیق

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………….                            ۲

بیان مساله ………………………………………………………………………………………………………………………………                                   ۴

ضرورت و اهمیت پژوهش ……………………………………………………………………………………………………….   ۵

اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………………….                                           ۷

هدف اصلی پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………..                                                   ۷

اهداف فرعی پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………                                                   ۷

فرضیه­های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………….                                                 ۸

محدودیت­های پژوهش ……………………………………………………………………………………………………………  ۹

تعاریف نظری  ………………………………………………………………………………………………………………………                                            ۱۰

تعاریف عملیاتی …………………………………………………………………………………………………………………….                                              ۱۱

فصل دوم- ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………                                ۱۴

فعالیت بدنی ………………………………………………………………………………………………………………………….                                        ۱۴

ورزش  …………………………………………………………………………………………………………………………………      ۱۶

مفهوم سلامت روان  ……………………………………………………………………………………………………………….                                                   ۱۸

فعالیت بدنی و سلامت روان   ………………………………………………………………………………………………….   ۱۹

مفهوم سلامت روان در نظریه­های روانکاوی ………………………………………………………………………………۲۳

نظریه آدلر  …………………………………………………………………………………………………………………………….۲۴

نظریه اریکسون ………………………………………………………………………………………………………………………                                            ۲۴

نظریه کورت لوین……………………………………………………………………………………………………………………                                           ۲۵

نظریه کارل راجرز   …………………………………………………………………………………………………………….. ..                                                   ۲۵

سلامت از دیدگاه زیستی، روانی و اجتماعی ………………………………………………………………………………۲۵

مفهوم سالمندی ……………………………………………………………………………………………………………………..                                             ۲۷

فعالیت بدنی و سلامت روان سالمندان ………………………………………………………………………………………                ۲۹

تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور ………………………………………………………………………………………..              ۳۲

تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور ……………………………………………………………………………………                   ۳۶

فصل سوم- روش تحقیق                                 

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………                             ۴۱

روش پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………..                                          ۴۱

جامعه آماری ………………………………………………………………………………………………………………………….                                        ۴۲

نمونه آماری …………………………………………………………………………………………………………………………..                                       ۴۲

ابزار پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………….                                        ۴۵

روایی و اعتبار ابزار …………………………………………………………………………………………………………………                                                  ۴۷

متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………….                                              ۴۹

روش­های آماری …………………………………………………………………………………………………………………… ۵۰

ملاحظات اخلاقی …………………………………………………………………………………………………………………. ۵۰

آزمون فرض نرمال بودن متغیرها …………………………………………………………………………………………….. ۵۰

فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده­ها

مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………………….                            ۵۵

سن ………………………………………………………………………………………………………………………………………                          ۵۶

وضعیت تأهل ………………………………………………………………………………………………………………………..                                          ۵۷

شغل  ……………………………………………………………………………………………………………………………………                             ۵۸

میزان فعالیت در هفته ………………………………………………………………………………………………………………                                                   ۵۹

بیماری قلبی …………………………………………………………………………………………………………………………..                                       ۶۰

فشار خون بالا ………………………………………………………………………………………………………………………..۶۱

بیماری آرتروز ……………………………………………………………………………………………………………………….۶۲

بیماری دیابت ………………………………………………………………………………………………………………………..۶۳

توصیف سلامت روانی آزمودنی­ها به تفکیک فعالیت …………………………………………………………………..۶۴

توصیف بعد جسمانی سلامت روان آزمودنی­ها …………………………………………………………………………..۶۵

توصیف بعد اضطراب و اختلال خواب سلامت روان آزمودنی­ها …………………………………………………..۶۶

توصیف بعد کارکردهای اجتماعی سلامت روان آزمودنی­ها ………………………………………………………….۶۷

توصیف بعد افسردگی سلامت روان آزمودنی­ها ………………………………………………………………………….۶۸

توصیف سلامت روانی آزمودنی­ها به تفکیک وضعیت تأهل …………………………………………………………۶۹

بخش دوم : آزمون فرضیه ………………………………………………………………………………………………………..۷۰

آزمون فرضیه اول …………………………………………………………………………………………………………………..۷۱

آزمون فرضیه دوم …………………………………………………………………………………………………………………..۷۲

آزمون فرضیه سوم ………………………………………………………………………………………………………………….۷۳

آزمون فرضیه چهارم ……………………………………………………………………………………………………………… ۷۴

آزمون فرضیه پنجم …………………………………………………………………………………………………………………۷۵

آزمون فرضیه ششم …………………………………………………………………………………………………………………۷۶

فصل پنجم- بحث و نتیجه­گیری

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………                             ۷۹

خلاصه­ی پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………..                                                ۷۹

یافته­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………….. ۸۰

بحث و نتیجه­گیری …………………………………………………………………………………………………………………                                                  ۸۲

نتیجه­گیری کلی ……………………………………………………………………………………………………………………..۸۵

پیشنهادهای مبتنی بر یافته­های پژوهش ………………………………………………………………………………………                ۸۶

پیشنهادات برای پژوهش های آینده …………………………………………………………………………………………..           ۸۶

منابع و پیوست­ها …………………………………………………………………………………………………………………..۸۷

‌

مقدمه

یکی از ویژگی‌های مهم جمعیت شناختی دهه‌های اخیر، افزایش امید به زندگی و شمار سالمندان است (کاواناف، ۱۹۹۷، فریس، ۱۹۸۰، اسپنر، ۱۹۸۹ و بلسکی،‌۱۹۹۹) پژوهش‌ها‌ نشان می‌دهند که میزان سالمندی در دو جنس یکسان نبوده و شمار زنان سالمند بیشتر است (بلسکی، ۱۹۹۹؛ کاواناف، ۱۹۹۷).

با افزایش سن، بیماری‌‌های مزمن و محدودیت‌ فعالیت افزایش یافته به طوری که تحقیقات نشان می‌دهند بیش از ۵۰ درصد سالمندان بالای ۷۶ سال دارای محدودیت‌های حرکتی و ناهنجاری‌‌های روانی و اجتماعی هستند (دیلیسا، ۱۹۹۳؛ بیرن و اسکای، ۱۹۹۰).

تغییرات مفاصل، ماهیچه‌ها و استخوان‌ها در دوران پیری باعث محدودیت‌های حرکتی بویژه برای سالمندان غیر فعال شده و ممکن است با نوعی محرومیت از محرک‌ها فضای اجتماعی و طبیعی همراه باشد.

کابلان و بارن (۱۹۹۷) بیان می‌کنند که سلامت روانی حالتی از بهزیستی است که موجب بالا رفتن سازگاری فرد با جامعه می‌شود، به طوری که موقعیت‌های شخصی و ویژگی‌های اجتماعی برای وی رضایت‌بخش می‌شود (صالحی، ۱۳۸۰).

‌

بیان مسئله

در سال­های اخیر بیماری‌های روانی مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مسئله بهداشت جوامع به شمار می‌روند. چرا که انسان  امروزه بیش از هر چیز از اختلالات و مشکلات روانی رنج می‌برد. تحقیقات انجام شده نشان داده است که فشار‌های روانی ـ اجتماعی و اقتصادی بهداشت روانی مردم را به خطر انداخته و افسردگی را در آنها افزایش داده است.

با این حال تحقیقات و مطالعات انجام گرفته در حیطه روانشناسی و ورزش نشان می‌دهد که ورزش و فعالیت‌های بدنی یکی از راه‌های مؤثر در بهبود و جلو‌گیری از بیماری‌های روانی است.

آزمایشات و تحقیقات نشان داده که افراد غیر فعال، بخصوص افراد  غیر فعال سالمند روزانه ۵/۰ گرم کلسیم از استخوان‌هایشان به درون خون ریخته شده، دفع می‌گردد که این امر باعث شکنندگی استخوان‌ها می‌گردد که فعالیت بدنی مانع این امر می‌گردد.

همچنین برس و شیتس (۲۰۰۳) در تحقیقی اثرات ضد افسردگی تمرینات بدنی را به اثبات می‌رساندند و به این نتیجه رسیدند که شرکت منظم در فعالیت‌های ورزشی باعث کاهش افسردگی شده که این میزان به وسیله افراد شرکت‌کننده در فعالیت‌های ورزشی قابل درک است.

زوهمن معتقد است افرادی که از آمادگی بدنی مطلوبی برخوردارند به هنگام فعالیت‌های بدنی و رویارویی با حوادث مضطرب کننده و هیجان‌انگیز، چندان تغییر نمی‌کنند، علاوه بر این، میزان ابتلا به بیماری‌های روانی در بین افراد ورزیده فعال در مقایسه با افراد غیر فعال کمتر است (ویلمور و بولاک، ۱۳۸۲).

‌

مبانی نظری پژوهش

سازگاری افراد هر جامعه با مقتضیات همان اجتماع، اصلی است که باید به آن توجه خاص نمود. بی­تردید این سازگاری نیز جز در پرتو سلامت افراد جامعه چه از لحاظ جسمانی و چه از بعد روانی امکان­پذیر نخواهد بود.

در این حیث سلامت روان به دلیل تأثیر فراوان آن بر وضعیت جسمانی دارای اهمیت بیشتری است، لذا لزوم شناخت وضعیت موجود مشارکت ورزشی و سلامت روان به منظور هر گونه برنامه­ریزی جهت تأمین آن در جامعه ضروری به نظر می­آید.

دراین فصل محقق در پی آن است پژوهش, مطالعات و تجربیات گذشتگان را در این زمینه مورد بررسی قرار دهد..با توجه  به گستردگی مطالب جمع­آوری شده، تنها به آن دسته از پژوهش­هایی که به طور مستقیم با موضوع این مطالعه مرتبط هستند اشاره می­کنیم.

از این رو مطالبی که در این فصل ارائه خواهند شد، به موضوعات سلامت روان، ورزش و فعالیت بدنی، سالمندی و همچنین تحقیقات انجام شده در این زمینه اشاره خواهد داشت.

‌

فعالیت بدنی

اثرات روانی و اجتماعی فعالیت­های تربیت بدنی و ورزش همیشه بیش از اثرات جسمانی آن مورد علاقه­ی روانشناسان و مربیان آموزشی می­باشد. زیرا فعالیت­های تربیت بدنی و ورزش می­تواند با ایجاد تجارب غنی اجتماعی و آموزش رقابت و همکاری در روابط انسانی و مسئولیت­های اجتماعی سهیم باشد و به عنوان یک جریان آموزشی به فرد امکان می­دهد تا مهارت­های روانی و اجتماعی خود را بیازماید (راجلین، ۱۹۹۰).

واقعیت آن است که فعالیت بدنی، به مفهوم گسترده­ی آن، یک تعبیر عام فراگیر است و هرگونه فعالیت بدنی را که انسان انجام می­دهد و در آن جسم خود را به کار می­گیرد شامل می­شود.

فعالیت بدنی به این معنا، بیش از آنکه یک مفهوم اجتماعی باشد، مفهومی انسان شناختی است; زیرا فعالیت بدنی جزء مکمل و مظهر اصلی جنبه­های گوناگون فرهنگی انسان‌هاست و نمی­توان آن را عین زندگی اجتماعی دانست، اما در همه­ی مظاهر و فعالیت­های زندگی روزانه اجتماعی، از وظایف بیولوژیکی گرفته تا زمینه­های تربیتی، کار، تولید، دفاع، ارتباطات و خدمات مانند تفریح و اوقات فراغت با سنت­ها و مظاهر آیینی، نفوذ دارد.

برخی از دانشمندان تعبیر “فعالیت بدنی” را به عنوان چتر یا زمینه­ای اصلی به کار برده­اند که همه­ی اشکال و گونه­ها و چارچوب­های فرهنگ بدنی  انسان را در بر می­گیرد. در میان این دانشمندان لارسون (۱۹۷۶) جایگاه ویژه­ای دارد.

او فعالیت بدنی را به مانند یک نظام اصلی تلقی می­کند که همه­ نظام­های فرعی دیگر را زیر پوشش خود دارد. او در این­باره تا آن جایی پیش رفته که در نوشته­های خود به هیچ وجه نامی از تربیت­بدنی نیاورده است. بلکه از یک رشته دستاوردهای تربیتی از طریق فعالیت­های بدنی سخن می­گوید.

‌‌

ورزش

ورزش یکی از شکل­های پیشرفته پدیده^ء حرکت در انسان است. ورزش مرحله^ء بالاتر و تکامل یافته تری از بازی است و نسبت به آن از نظم و سازماندهی بیشتر و مهارت بالاتری برخوردار است. در زبان انگلیسی و فرانسه، به ورزش sport می­گویند و در لاتینdiport ، و ریشه­ی لغوی آنdisport ، به معنای دگرگونی و تغییر است.

علت اطلاق این واژه با چنین معنا و مضمونی بر ورزش، آن بود که مردم از رهگذر ورزش و فعالیت­های ورزشی از مشاغل و فعالیت­های کاری خود به سرگرمی و تفریح روی می آوردند و در واقع نوع فعالیت خود را تغییر می­دادند (شیخی، ۱۳۸۱) ماتوییف (۱۹۹۴) ورزش را این گونه تعریف می­کند: « فعالیتی است با شکلی خاص که ماهیت آن را رقابت منظم به منظور سنجش توانایی­ها و دستیابی به بالاترین حد آن، تشکیل می­دهد». بر پایه^ء  این تعریف، وجه مشخصه^ء ورزش مبتنی بودن آن بر ایده^ء فعالیت رقابتی است.

کوسولا (۱۹۹۹) در تعریف ورزش می­گوید:« ورزش تمرینی بدنی است به قصد تحقق بخشیدن بهترین نتیجه ممکن در رقابت، آن هم نه تنها برای شخص ورزشکار، بلکه برای خود ورزش». کوسولا اضافه می­کند که رقابت عنصر اصلی است که ضرورتاً به ورزش خصلت اجتماعی می­بخشد; زیرا ورزش بر آیند فرهنگی طبیعت رقابت­جویی در انسان، به عنوان یک موجود اجتماعی و فرهنگی است. 

‌‌

مفهوم سلامت روان

سازمان بهداشت جهانی، سلامت را به صورت بهزیستی کامل فیزیکی _ روانی و اجتماعی تعریف می کند. نه صرف فقدان بیماری و ناراحتی. سلامت در دیدگاهی کلی نگر از جنبه­های روانی _ اجتماعی و فیزیکی مورد توجه قرار می گیرد.

رابطه آن با محیط نیز در نظر قرار می گیرد. سلامت روان شناختی نیز تعریفی است که دانشمندان روان شناختی و علوم اجتماعی و رفتاری در مورد کارآمدی و عملکرد روان شناختی متناسب انسان ارائه کرده اند. مفهوم سلامت و بیماری روانی در طول زمان تغییرات و دگرگونی های زیادی داشته اند. ارسطو در کتاب اخلاق می گوید: هر انسان به اندازه ای سالم است که توانسته کنشهای بشری را در خود توسعه دهد.

از آنجا که بشر بالاترین عملکرد هوش را دارد پس بهترین زندگی، زندگی خردمندانه است و سلامت روانی یعنی نوعی زندگی که استدلال بر آن کاملا حکومت کند. مفهوم طبیعت گرایانه سلامت روانی توسط ارسطو، در قرون وسطی نادیده گرفته شد، از قرن هفتم و شانزدهم سلامت روان شناختی بصورت پرهیزکاری تعریف شد.

پس از قرن شانزدهم مجددا سلامت روان شناختی بصورت طبیعت گرایانه تعریف شد. همزمان با رنسانس روانپزشکی در اواخر قرن ۱۹ سلامت روان شناختی نوعا به صورت «فقدان بیماری روانی» تعریف گردید.

‌

منابع

منابع فارسی

1. – سعید فرح بخش و همکاران (۱۳۸۵)، بررسی بهداشت روانی دانشجویان در رابطه با عوامل تحصیلی، فصلنامه  اصول بهداشت روانی ، سال هشتم ، بهار و تابستان ۱۳۸۶، شماره ۳۳ و ۳۴، صفحات ۶۶-۶۱
2. – حمید رضا شیخی(۱۳۸۱)، کتاب ورزش و جامعه، چاپ اول،  بهار ۱۳۸۱
3. – آدلین و همکاران (۱۹۹۹). بررسی تأثیر شیوه­های حل تعارض ارتباطی و راهبردهای حل مسئله بر سلامت روانشناختی دانشجویان. سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان.
4. – آزاد فلاح و همکاران (۱۳۷۸). بررسی تأثیر شیوه­های حل تعارض ارتباطی و راهبردهای حل مسئله بر سلامت روانشناختی دانشجویان. سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان.
5. – اتکینسون، ریتال. و همکاران (۱۳۷۸). زمینه روان شناسی هیلگارد، ج ۱ ترجمه گروه مترجمان زیر نظر محمد نقی براهنی، تهران: انتشارات رشد.
6. اسماعیلی شیرازی، مرضیه (۱۳۷۹). روان شناسی اجتماعی سالمندی، انتشارات دانشگاه شیراز.
7. شاملو، سعید (۱۳۸۱). بهداشت روانی، تهران: انتشارات رشد.
8. خدارحیمی، سیامک (۱۳۷۳). روان شناسی سالمندی، انتشارات آستان قدس رضوی.
9. دلاور، علی (۱۳۷۰). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: مؤسسه نشر و ویرایش.
10. خدارحیمی، سیامک (۱۳۷۴). مفهوم سلامت روان شناختی، انتشارات جاودان.
11. هرمن، هزلر (۱۹۹۹). بررسی تأثیر شیوه های حل تعارض ارتباطی و راهبردهای حل مسئله بر سلامت روانشناختی دانشجویان. سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان.
12. لطف آبادی، علی (۱۳۸۴). روان شناختی رشد: نوجوانی، جوانی، بزرگسالی، تهران: انتشارات سمت.
13. باباپور، خیرالدین، جلیل، (۱۳۸۲). بررسی تأثیر شیوه های حل تعارض ارتباطی و راهبردهای حل مسأله بر سلامت روان شناختی دانشجویان، سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان.
14. عبداللهی، فاطمه و محمد پور، علیرضا (۱۳۸۴). بررسی کیفیت زندگی سالمندان مقیم در منزل و سرای سالمندان در شهرستان ساری. دومین کنگره سراسری آسیب شناسی خانواده در ایران. تهران دانشگاه شهید بهشتی.

‌

منابع لاتین

1. – Hazzard, W.R., et al (1999). Principle of geriatric medicine and gerontology, Fourth edition, New York: McGraw Hill.
2. – Beers, Mark H. (2000). “The Merck Manual of Geriatrics” Third Edition Merck Research Laboratories.
3. – Hooyman, N.R, et al (2002). Social Gerontology, Allyn & Bacoun.
4. – Saavedra, J.M., La Cruz, E. De., et al (2007). Influence of a medium-impact aquaerobic program on health-related quality of  life and fitness level in healthy adult female, Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 47, 4. pg. 468.
5. – Steward, K.J., Turner, K.L., et al. (2003). Are fitness, activity and fatness associated with health related quality of life and mood in order persons?, Journal of Cardiopulmonary Rehabilitation,23: 115-121.
6. – Myers, J., Kaykha, A., George, S. et al (2004). Fitness versus physical activity patterns in predicting morality in men, American journal of medicine, 117: 912-918.
7. – Devereux, K., Robertson, D., Briffa, N.K. (2005). Effects of a water-based program on women 65 years and over : a randmaised controlled trial, Aust J Physiotherapy, 51:102-108.
8. – Vullemin, A., Boini, S., et al. (2005). Leisure time physical activity and health-related quality of life, Prev Med, 41: 562-569.
9. – Morimoto, T., Oguma, Y., Yamazaki, S., et al (2006). Gender differences in effects of physical activity on quality of life and resource utilization, Quality of Life Research, 15: 537-546.
10. – Oken, B.S., Zajdel, D., Kishiyama, S. et al. (2006). Randomized controlled six-month trial yoga in healthy seniors: effects on cognition and quality of life, Alter Ther Health Med, 12:40-47.
11. – Brown, W.J., Mishra, G. Lee, C., Bauman, A. (2000). Leisure time physical activity in Australian women: relationship with well being and symptoms, Res Q Exer Sport, 71: 206-216.
12. – Jensen, G.L., Roy, M.A., Buchnan, A.E., Berg, M.B. (2004). Weight loss intervention of obese older women: improvements in performance and function, Obes Res, 123: 760-765.