پایان نامه رابطه بین شیوه های فرزند پروری با مکان کنترل در دانش آموزان پسر پایه سوم راهنمایی

تعداد صفحات: ۹۸ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

فصل اول (طرح تحقیق)                       

مقدمه…………………………………………………………………………………………………. ۲

بیان مساله…………………………………………………………………………………………. ۵

اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………. ۷

فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………… ۷

تعریف اصطلاحات………………………………………………………………………………. ۸

شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………………… ۸

مکان کنترل…………………………………………………………………………………………. ۹

فصل دوم (پیشینه تحقیق)

گفتار اول: خانواده………………………………………………………………………………. ۱۱

مقدمه

ابعاد شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………… ۱۳

بعد «گرم» بودن والدین………………………………………………………………………. ۱۳

بعد «کنترل» والدین……………………………………………………………………………. ۱۴

جنبه های مثبت کنترل والدین……………………………………………………………… ۱۵

جنبه های منفی کنترل والدین………………………………………………………………. ۱۷

بعد «تعهد» (دخیل شدن) والدین…………………………………………………………… ۱۸

الگوهای با وم ریند در مورد شیوه های فرزندپروری…………………………… ۱۹

والدین دارای اقتدار منطقی………………………………………………………………….. ۲۰

والدین استبدادی………………………………………………………………………………… ۲۱

والدین آزاد گذار…………………………………………………………………………………. ۲۲

والدین افراطی (زیاده رو) و والدین و مسالحه کار (سهل انگار)………………. ۲۳

الگوهای جدید فرزندپروری باوم ریند…………………………………………………. ۲۵

تأثیر متقابل کودک و والد بر یکدیگر……………………………………………………. ۲۶

نگرش های فرزندپروری – عمل فرزندپروری………………………………………. ۲۸

گفتار دوم: مکان کنترل

مقدمه…………………………………………………………………………………………………. ۳۰

مفاهیم و اصول در نظریه یادگیری اجتاعی راتر…………………………………… ۳۰

درک سازه مکان کنترل………………………………………………………………………… ۳۳                

تحول شخصیت از دیدگاه راتر…………………………………………………………….. ۳۵

جنبه های منفی احاطه و کنترل…………………………………………………………….. ۳۷

پیامدهای شخصی منفی………………………………………………………………………. ۳۸

پیامدهای منفی بین فردی و اجتماعی……………………………………………………. ۳۹

بررسی مقیاس های مکان کنترل…………………………………………………………… ۳۹

گفتار سوم: سوابق پژوهشی

الف – تحقیقات انجام شده درباره شیوه های فرزندپروری درداخل و خارج از کشور            ۴۲

ب – تحقیقات انجام شده درباره مکان کنترل در داخل و خارج کشور……. ۴۶

ج – بررسی ارتباط شیوه های فرزندپروری و مکان کنترل در گستره تحقیقات          ۴۹

فصل سوم: روش تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………. ۵۷

جامعه آماری………………………………………………………………………………………. ۵۷

نمونه آماری……………………………………………………………………………………….. ۵۷

روش نمونه گیری………………………………………………………………………………. ۵۷

ابزارهای گردآوری اطلاعات و شاخص های روان سنجی………………………. ۵۷

پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بانتون………………………………………….. ۵۷

روایی………………………………………………………………………………………………… ۵۸

پایایی………………………………………………………………………………………………… ۵۸

نمره گذاری………………………………………………………………………………………… ۵۸

مقیاس مکان کنترل نوویکی – استریکلند

روایی………………………………………………………………………………………………… ۵۹

پایایی………………………………………………………………………………………………… ۶۰                

نمره گذاری………………………………………………………………………………………… ۶۱

روش تحقیق……………………………………………………………………………………….. ۶۲

شیوه اجرای تحقیق…………………………………………………………………………….. ۶۲

روشهای آماری تحلیل داده ها……………………………………………………………… ۶۳

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

الف – تحلیل توصیفی…………………………………………………………………………. ۶۵

ب – تحلیل استنباطی………………………………………………………………………….. ۷۱

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………….. ۷۵

بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………….. ۷۵

محدودیت های تحقیق

الف – محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر……………………………………….. ۷۷

ب – محدودیتهای در کنترل پژوهشگر………………………………………………….. ۷۸

ارائه پیشنهادها (پیشنهادات)……………………………………………………………….. ۷۹

کاربردها ……………………………………………………………………………………………. ۷۹

منابع…………………………………………………………………………………………………. ۸۱

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین شیوه های فرزند پروری با مکان کنترل در دانش آموزان پسر پایه سوم راهنمایی می پردازد. به این منظور ۱۸۰ نفر از دانش آموزان پسر پایه سوم راهنمایی منطقه انگوت در استان اردبیل مورد مطالعه قرار گرفتند.

گروه نمونه به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شده و در ابتدا پرسشنامه مکان کنترل نوویکی – استریکلند را پر کردند و سپس پرسشنامه شیوه ها فرزندپروری بانتون که ۱۵ سوال داشت اجرا شد. طرح پژوهش از نوع همبستگی و مدل تحلیل داده ها رگرسیون گام به گام بود.

نتایج پژوهش نشان داد خرده مقیاسهای دیکتاتوری و دموکراتیک به طور معنی داری مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را نمی تواند پیش بینی کند.

این یافته ها بین معنی است که هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده توسط دانش آموزان دیکتاتوری تر باشد مکان کنترل بیرونی در آنان افزایش می یابد و هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده دموکراتیک تر باشد مکان کنترل بیرونی کاهش یافته و بر میزان مکان کنترل درونی اشخاص افزوه می شود.

مقدمه

خانواده اولین پایه گذار شخصیت ، ارزشها و معیارهای فکری فرد است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی فرد در آینده دارد و اخلاق و صحت و سلامت روانی فرد تا حد زیادی در گرو آن است.

واکنش کودک نسبت به محیط خود تحت تاثیر موازین اجتماعی و فرهنگی و گروهی است که در میان آن بزرگ شده است از آنجا که خانواده یک واحد اجتماعی است و ارزشها و معیارهای اجتماعی از طریق آن به کودک منتقل می شود، به عنوان یک واسطه از لحاظ تاثیر محیط اجتماعی بر کودک ، اهمیت فراوانی دارد (احدی، محسنی، ۱۳۷۸).

محیط خانواده ، اولین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت فرزندان تاثیر می گذارد . نفوذ والدین در بچه ها تنها محدود به جنبه های ارثی نیست ، بلکه در آشنایی کودک با زندگی اجتماعی و فرهنگ جامعه نیز ، خانواده نقش بسیار مؤثری دارد.

خانه محلی است که در آن کودک امور مختلف را فرا می گیرد و با مشاهده رفتار والدین راه و رسم زندگی را نیز با تقلید از رفتار و اعمال آنها فرا می گیرد (شریعتمداری، ۱۳۶۷).

تاثیر خانواده بر رشد چنان بارز است که با وجود اختلاف های موجود بین صاحب نظران روان شناسی ، بسیاری از آنان در زمینه اهمیت خانواده و تاثیر آن بر رشد، نقطه نظر مشترک دارند و اکثر روان شناسان صرف نظر از مکتبی که به آن معتقدند ، کنشهای متقابل بین والدین و فرزندانشان را اساس رشد عاطفی تلقی می کنند ( بالبی ، فروید ، نقل از برومند نسب ، ۱۳۷۳).

بیان مسئله

چگونگی پرورش نسل جدید یکی از مهمترین اصولی است که پیشرفت یک کشور بدان وابسته است ، به منظور تحقق این امر شناخت نوجوان امری ضروری است . مسئله نوجوانان یکی از مشکلات قابل توجه عصر ماست.

با رشد و توسعه و تحول در جوامع و صنعتی شدن آن ، فاصله نسل جدید و قدیم از لحاظ افکار ، اندیشه ها ، خواست ها ، عواطف و احساسات زیاد می شود و برخوردها و ناسازگاری هایی را بر خلاف خواست طرفین بوجود می آورد.

آنچه مسلم است این است که امروزه کودکان چیزهای زیادی از طریق تجارب روزمره شان در تعامل با دنیای اجتماعی و فیزیکی یاد می گیرند ولی مطلب قابل توجه در این است که پی ریزی شخصیت و رفتار کودک در خانواده شکل می گیرد و والدین نقش بی همتایی در بوجود آمدن و شکل گیری شخصیت و نوع جهان بینی و طرز تفکر فرزندان خویش ایفا می کنند ( احدی ، محسنی ، ۱۳۷۸ ) .

یافته های متعددی ارتباط بین شیوه های فرزند پروری و مکان کنترل در نوجوانان را مورد بررسی قرار داده است . به دلیل اینکه ، بطور کلی اواخر کودکی و نوجوانی در رشد جهت عمل و به طور اخص ، رشد مفهوم سازی تعامل های شخص و محیط ( به عنوان مثال : پیشامدهای عمل ـ نتیجه ) نقش حیاتی دارد.

آموزش خانواده و شیوه های تربیتی والدین باید متناسب با رشد جهت گیری های مکان کنترل در طول این دوره رشدی باشد که این بوسیله تحقیقات حمایت می شود.

خانواده

یکی از عوامل مهم و مؤثری که در رشد و تکامل انسان نقش اساسی دارد خانواده است ، محیط خانواده اولین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت افراد تاثیر می گذارد. (شریعتمداری ، ۱۳۶۷)

زیرا تنها در خانواده است که کودک نخستین چشم انداز را از جهان پیرامون خود بدست می آورد و احساس وجود می کند یعنی می آموزد چگونه غذا بخورد ، لباس بپوشد ، حرف بزند ، معاشرت کند ، همکاری کند . محبت و احترام روا دارد و همچنین در خانواده است که به آداب و رسوم ملی ، مراسم دینی ، وظایف فردی و حدود اختیارات و مسئولیت ها پی می برد ( پارسا ، ۱۳۷۲ ) .

در واقع خانواده اولین نهاد و کانونی است که محیط امن و مناسب برای رشد کودک فراهم می کند ، خانواده نه تنها در رشد تک تک انسانها می تواند مؤثر باشد بلکه می تواند جامعه ای سالم بسازد ، زیرا خانواده کوچکترین جزء اجتماع است و اجتماعی که از خانواده سالم تشکیل شده باشد مسلماً اجتماعی سالم خواهد بود لذا برای رسیدن به رشد و تکامل و بهبود وضع اجتماعی ، تلاش برای بهبود خانواده و افراد آن مهمترین مساله است ( شافر ، ۱۹۶۶).

ابعاد شیوه های فرزند پروری

بیشتر محققان ویژگیهای کلی را برای تعاملات بین والد ـ کودک بر حسب ابعاد والدینی تعریف کرده اند . والدین در اینکه چگونه رفتار می کنند یا ابعاد والدینی خاص را کجا به کار می برند ، وابسته به رفتار متفاوت فرزندان هستند. (برنت، ۱۹۹۲)

شیوه های والدین ، غالباً بر حسب تعامل دو بعد رفتاری آنها متصور می شود  بعد اول: به بررسی رابطه عاطفی ‹‹ گرم بودن ›› با کودکان می پردازد و حدود آن از رفتاری پاسخده ، پذیرا و کودک محور آغاز می شود و به رفتاری بی توجه و طرد کننده که مرکز آن بر نیازها و امیال والدین گذاشته شده است ختم می شود.

بعد دوم : ‹‹ کنترل››‌والدین بر کودک را بررسی می کند و از رفتاری نحدود کننده تا روشی آسان گیر و بی ادعا متغییر است و در آن برای رفتار کودک محدودیت های مختصری منظور شده است (هتر ینگتون و پارک ، ۱۹۹۳).

بعد گرم بودن والدین

بلکی ( ۱۹۸۱ ؛ به نقل از سانتروک و یوسن، ۱۹۹۲ ) بیان می کند که گرم بودن مؤثرترین بعد والدین در دوران نوزادی است ؛ آن نه تنها کنش روانشناختی سالم را در طول دوره رشد پرورش می دهد ، بلکه شالوده اساسی تجربیات آینده در آن قرار می گیرد.

والدین گرم ، کسانی هستند که اغلب با نوزادانشان سخن می گویند و کوشش می کنند کنجکاوی آنها را برانگیزانند و به آنها کمک کنند تا راه حل مثبتی را برای ایجاد دلبستگی عاطفی امن بوجود آورند. (شافر ، ۱۹۹۶)

والدین گرم ، والدین پاسخگو و تحسین کننده هستند ، آنها نسبت به نیازهای فرزندانشان حساس هستند، حامی صمیمی تلاش ها و کوشش هایشان هستند و به طور گسترده ای به تفکرات ، احساسات و اعمال فرزندانشان علاقمندند ( شیفر ، ۱۹۵۹ ، به نقل از کیمل و وانیر ، ۱۹۸۵ ) . والدینی که گرم هستند از تشویق و پاداش استفاده می کنند و انتقاد خیلی کمی از فرزندانشان می کنند ، به ندرت آنها را تنبیه کرده و از آنها غقلت نمی کنند.

والدین پاسخگو و گرم افرادی هستند که اغلب به کودکانشان لبخند می زنند ، جایزه می دهند ، تشویق می کنند و صمیمیت زیادی با آنها دارند و در عین حال ، آنها وقتی که کودک رفتاری بد انجام می دهد از او انتقاد می کنند ( سانتروک و یوسن ، ۱۹۹۲ ).

بورای ( ۱۹۸۷ ؛ به نقل از دکودیک و میوز ، ۱۹۹۷ ) بیان می کند که والدین گرم و مهربان ، ارزیابی های مثبتی از فرزندان خود می کنند ، آنها از فرزندانشان حمایت عاطفی می کنند که باعث می شود ، فرزندان احساس ارزش بکنند که پایه خودپنداره است.

منابع

منابع فارسی

۱ـ احدی، حسن و محسن، نیک چهره (۱۳۸۱) روانشناسی رشد با مفاهیم بنیادی در روانشناسی نوجوانی و جوانی، چاپ دهم تهران، انتشارات پردیس

۲ـ اکبری، طیبه (۱۳۷۹)، بررسی تاثیر سبک­های تربیتی مادران بر بزهکاری نوجوانان و نیز تاثیر شرایط خانوادگی پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

۳ـ استانفورد و به یر (۱۹۹۳) تعامل والدین و کودکان ترجمه محمد دهگانپور و مهرداد خسرازچی (۱۳۷۷) چاپ اول تهران: انتشارات رشد

۴ت اسمعیل زاده، زهره (۱۳۸۰)، ارتباط بین شیوه­های فرزند پروری)، چاپ سوم تهران: انتشارات ورای دانش

۷ـ برومند نسب، مسعود (۱۳۷۳)، بررسی رابطه نگرشها و شیوه­های فرزند پروری با جایگاه مهار و رابطه جایگاه مهار با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهرستان دزفول پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی

۸ـ پارسا، محمد (۱۳۷۲) روانشناسی رشد کودک و نوجوان تهران، انتشارات بعثت

۹ـ پروین (۱۸۹۵) روانشناسی شخصیت (نظریه تحقیق ) ترجمه جعفر جوادی و پروین کدیور (۱۳۷۷) جلد اول، چاپ چهارم، انتشارات فرهنگی رسا

۱۰ـ خدا پناهی، محمد کریم (۱۳۷۶) انگیزش و هیجان، تهران: انتشارات سمت

۱۱ـ دلاور، علی (۱۳۷۸)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران انتشارات رشد

۱۲ـ دلاور، علی (۱۳۷۸)، روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، تهران، انتشارات رشد

۱۳ـ دولت زاده، فریبا (۱۳۸۱)، بررسی ارتباط بین شیوه­های تربیتی والدین با خلاقیت و کنجکاوی دانش آموزان دختر دبیرستان­های شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.

۱۴ـ راکعی، لیلا (۱۳۸۰)، بررسی تاثیر شیوه­های فرزند پروری برروی انگیزش پیشرفت، پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز.

۱۵ـ زندن (۱۹۸۸) روانشناسی رشد، ترجمه حمزه گنجی (۱۳۷۶) چاپ اول، تهران انتشارات بعثت

منابع انگلیسی

۱- Baron, R.D 8 Byrne, D. (1991). SOCial Psychology: understand ding human interaction. Fifthedition, U.S.A. Simon and Schuster.

۲- Baumrind , D. (1971). Current Patters of Parental authority DeveloPmental Psychology MonograPh , 4,1-130.

۳- Baumrind , D. (1991). The ifluence of Parenting style on Adolescent Competence Use. Journal of EarlyAdolescence , 11,56-95.

۴- Berndt, T.s-(1992)child DeveloPment. London: Brown and Benchmark Publishers.

۵- Cook , J.L. (1995).Family characteristics and locus of control in reletion to adolescent employment and Job satisfaction. Humanisties and social sciences, 56 , (3-A): 08.25

۶- DunloP,R.,Burns , A.8 Bermigham , S.(2001).Parent- childrelations and adolescent self – image following divorce: A loyear study. Journal of you thand adolescence , 30 , (2) , 117-134.

۷- Glasgow , k.L. , Darnbusch , S.M., Troyer,L., Steinberg , L. , and Ritter , P.L.(1997). Parental styles , adolescent’s attributions , and educational out comes in nine heterogeous high schools. Child DeveloPment, 68, (3). 507- 529

۸- Hetherington , M.8 Porke , R.D. (1993).Child Psychology. Fourth Edition Mcgrow Hill Book company.

۹- Janssens , J.M.A.M.(1994).Authoritarain childrearing, Parental locus of control , and the childs behaviorstyle. International Journal of Behavioral Derelopment of locus of control in early adolescence. International Journal of Behavioral Development 17 , (3) , 488-501

۱۰- krampment , G.(1989) Perceived Child rearing practices and the development of locus of control in early adolescence. International Journal of Behavioral Development 12,(2) , 177-193

۱۱- Lamborn , S.D. Mounts , N.S., steinberge , L. 8Dornbusch , S.M. (1991). Authoritative , authoritarian , indulgent , and neglectful families. Child Development , 62, 1049-1065