پایان نامه تأثیر محرومیت های عاطفی محیط پرورشگاهها خودپنداره بر خودپنداره کودکان پرورشگاهی

تعداد صفحات: ۱۰۹ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

مقدمه

و الله اخرجکم من بطون امهاتکم لاتعلمون شیأ و جعل لکم السمع و الأبصار و الأفئده لهلکم تشکرون

«خداوند شما را از شکم مادرانتان بیرون آورد در حالیکه چیزی نمی دانستید و به شما قوای شنوایی و بینایی و اندیشه داد. باشد که سپاس این نعمتها را بدارید و از اینها به خوبی   بهره مند گردید.»

این آیه عدم شناخت انسان را در بدو تولی بیان می کند و اینکه باید از طریق حواسی که خداوند به او عنایت کرده جهان را مطالعه و بررسی کند.

کودکی که به دنیا می آید عالیترین و کاملترین امکانات رشد را دارا است او در بهترین حالت خود آفریده می شود. اگر این کودک عادی به دنیا بیاید و خانواده و محیط مناسبی در اختیارش باشد جای خویش را در این جهان می یابد. اما زندگی خانوادگی و محیط اجتماعی _ آموزشی _ بهداشتی و فرهنگی بسیاری از کودکان دستیابی به چنین مقصودی را دشوار و گاه غیر ممکن می سازد.

رفتار آدمی اساسا جلوه ای از شخصیت و سازمان روانی _ شناختی _ اجتماعی اوست . هر چه شخصیت و ادراک از خویشتن انسان سالمتر , واقعی تر و رشد یافته تر باشد از رضایت درونی و تعامل رفتاری بیشتری برخوردار خواهد بود. آشکار است که شخصیت و خودپنداری سالم و رشد یافته , فقط در جریان تربیت صحیح و پرورش عواطف و رفتار سالم بوجود می آید.

در این پژوهش نیز پیرامون شناخت چگونگی ادراک و پنداشت کودکان از خود در محیط و شرایط خاص پرورشگاه تلاش می شود , باشد که گامی کوچک در مسیر روانشناسی کودکان پرورشگاهی برداشته باشیم.

بیان مساله

پژوهشگران در دیدار های خود با گروهی از کودکان پرورشگاهی شهر مشهد در حین برنامه ها و فعالیتهای فکری و حرکتی مختلف این کودکان احساس می کردند که اکثرا جسارت، اعتماد به نفس، امید به موفقیت و … کافی در این کودکان نیست و در حالیکه از لحاظ فکری و فیزیکی مشکل خاصی نداشتند و قابلیتهای لازم برای اجرای عمل را دارا بودند.

در پیش فرضهای اولیه به نظر می رسید که این مشکلات کودکان احتمالا به علت رشد در شرایط خاص پرورشگاهی است. موضوعاتی همچون فقدان حمایت والدین ، عدم حضور مادر در حساسترین دوران رشد ، فقدان الگوهای ثابت رفتاری، عدم وجود تقویتهای ملموس اجتماعی کافی ، فقدان محرکهای کافی که مستلزم رشد سالم هستند ، داشتن خاطرات تلخ گذشته خویش ، کمبود ارتباطات متنوع و باز اجتماعی متناسب با رشد ، کمبود امکانات مالی ، تفریحی ، فرهنگی ، آموزشی و از این قبیل عواملی هستند که مجموعا زمینه تشکیل دیدگاه و ادراک منفی نسبت به خود و نسبت به جهان را در این کودکان فراهم کرده اند.

خود ( خویشتن)

حالت طفل تازه متولد شده از آگاهی یک « گیجی وسیع و به اوج رسیده و فراگیر » است ، طفل از خودش به عنوان یک شخص ، آگاه نبوده و خودش را از محیط تمیز نمی دهد . ( ولیام جیمز ۱۸۹۰ ) . نخستین گام در رشد خود درک این موضوع است که انسان موجودی مجزا و منحصر به فرد است که کاملا با افراد دیگر متفاوت است.

افتراق بین خود و غیر خود از زمانی که کودک سه ماه است آغاز می شود و البته باید اشاه کنیم که جدایی کودک از مادر با به دنیا آمدنش انجام می گیرد.

سپس کودک در سنین بین دوازده تا هیجده ماهگی در می یابد که در هر حال من ، من هستم و مادرم ، مادرم است یعنی آگاهی یافتن از خویشتن ( آلن اراس ۱۹۹۲).

چندین سال قبل ، جیمز مرکز الگوی شخصیت را که وحدت آن را فراهم می کند « خود » نامید . بعدا فروید بعنوان « من » یا ایگو ( eg ) به آن اشاره کرد و سالیوان « نظام خود » -system self  را به کار برد . مطابق نظر جیمز « خود » یک شخص ، مجموعه کامل همه آنچه که او می خواند خودش را بخواند است.

پیدایش و رشد

خودپنداره عبارتست از اینکه خود چگونه خودش را می بیند ( وایلی ۱۹۷۹ ) خود به درون خودش می نگرد همانطور که در یک آینه است و می بیند یک تصویری را که ممکن است با تصویری را که دیگران می بینند متفاوت باشند.

تصویری که ما از خود داریم در تعیین روابط ما با دیگران ، سهم عمده ای دارد . ویلیام جیمز خود را به دو بخش تقسیم کرده :  « خود  مفعولی » و « خود فاعلی ».

خود مفعولی ، مجموعه آن چیزهایی است که شخص می تواند آن را مال خود بداند و شامل توانائیها ، خصوصیات اجتماعی و شخصیتی و متعلقات مادی است.

خود فاعلی ، « خود داننده » است . این جنبه خود دائما تجارب حاصله از ارتباط با مردم ، اشیاء ، و وقایع را به نحوی کاملا ذهنی سازمان داده ،تفسیر می کند . به عبارت دیگر خود فاعلی در خود تامل می کند و از طبیعت خود با خبر است. (جیمز ۱۸۹۲)

اجزاء خود پنداره

پنداره از خود سه جزء اساسی دارد : ادراکی ، مفهومی و نگرشی . جزء ادراکی تصوری است که شخص از ظاهر بدنی اش و از نقشی که به دیگران ابراز می کند دارد آن شامل تصوری است است که او از جذابیت و تباسب بدنیش ، اهمیت بخشهای مختلف بدنش مانند عضلاتش ، رفتارش و نشانی که اینها وی را به دید دیگران می آورند . جزء ادراکی اغلب «خود پنداره جسمانی» خوانده می شود.

جزء مفهومی، تصور شخص است از ویژگیهای اختصاصی اش ، توانائی ها و ناتوانائیهایش پیشینه و ریشه هایش و آینده اش. آن اغلب «خود پنداره روان شناختی » خوانده می شود و از صفات سازگاری دهنده زندگی همچون درستکاری ، اعتماد بنفس، استقلال، شجاعت و تضادهایشان ترکیب شده است.

منابع

منابع فارسی

۱-  قرآن کریم

۲- اتکینسون و هیل گارد , فرضیه روانشناسی , جلد ۱ و ۲ , ترجمه دکتر براهنی , انتشارات رشد ۱۳۶۸

۳- ادوارد . ج . موری ، انگیزش و هیجان ، ترجمه دکتر براهنی ، ۱۳۶۳

۴- استونسن سلی ، هفت نظریه درباره طبیعت انسانی . ترجمه دکتر محسن پور ، انتشارات رشد ۱۳۶۸

۵- پیرز – هاریس ، مترجم غلامعلی افروز ، هنجاریابی آزمون خود پنداره ، انتشارات دانشگاه تهران

۶- ایزرائیل و نلسن ، اختلالات رفتاری کودکان ، ترجمه منشی طوسی ، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی ، ۱۳۶۷

۷- برونز دیوید ، روان شناسی افسردگی ، ترجمه مهدی قراچه داغی ، روشنگران ، ۱۳۷۰

۸- بیانگرد ، اسماعیل ، روشهای افزایش غزت نفس در کودکان و نوجوانان ، انجمن اولیاء و مربیان  ۱۳۷۳

۹- پوپ ، مکهال ، کرای هد ، افزایش احترام به خود در کودکان و نوجوانان ، ترجمه پریسا تجلی ، رشد ۱۳۷۳

۱۰- راس ، آلن ، روان شناسی شخصیت ، ترجمه سیاوش مجالفر ، بعثت  ۱۳۷۳

منابع انگلیسی

۱- Ween olcon (1980) Transcedence oflossover the life spangyhpc.

۲- Stephan Isaac (1990) Handbook in Resaech and Evaluation by michel.

۳- Mccleuand, D.jemmoty, (1980) power motivation, stress and physical.

۴- Illness journal of human stress 6, 6-15.

۵- Psychological Abstracts (1995) Vo182.No10.

۶- Psychological Abstracts (1995) Vo124.No10.

۷- Psychological Abstracts (1994) Vo181.No5.