تعداد صفحات: ۱۱۶ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۱
فصل اول………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۲
بیان مساله ………………………………………………………………………………………………………………………………………….۴
اهمیت و ضرورت تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………۶
متغیر های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………….۷
اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۰
فصل دوم ………………………………………………………………………………………………………………………………………………
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۱
تاریخچه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۲
نامگذاری ، تعریف و طبقه بندی کودکان عقب مانده ذهنی ………………………………………………………………….۱۴
مراحل در رشد شناختی از دیدگاه پیاژه……………………………………………………………………………………………..۱۵
تعاریف متداول عقب ماندگی ……………………………………………………………………………………………………………..۱۷
عوامل روانشناختی در عقب ماندگی ذهنی ………………………………………………………………………………………..۱۸
اصول کلی رشد و تحول روانشناختی ……………………………………………………………………………………………….۱۹
جباریت اجتماعی فرهنگی ………………………………………………………………………………………………………………….۱۹
رویکردی پویا در رشد و تحول روانشناختی……………………………………………………………………………………..۲۰
نظریه های فرهنگی – بافتی ……………………………………………………………………………………………………………….۲۲
نظریه تکاملی روانی – اجتماعی اریک اریکسون………………………………………………………………………………….۲۳
نظریه آرنولد گزل………………………………………………………………………………………………………………………………۲۴
نظریه جی . استانلی هال……………………………………………………………………………………………………………………۲۵
نظریات پیاژه…………………………………………………………………………………………………………………………………….۲۶
دوره های عمومی رشد از دیدگاه پیاژه………………………………………………………………………………………………۲۷
ارزیابی نظریات پیاژه………………………………………………………………………………………………………………………..۳۰
علل عقب ماندگی ذهنی ………………………………………………………………………………………………………………………۳۲
تاریخچه پزشکی ………………………………………………………………………………………………………………………………۳۳
طبقه بندی عقب ماندگی ذهنی ……………………………………………………………………………………………………………۳۴
گروه بندی روانشناسان …………………………………………………………………………………………………………………..۳۴
گروه بندی روانپزشکان…………………………………………………………………………………………………………………….۳۷
گروه بندی عقب ماندگان ذهنی از نظر آموزشی و تربیتی و درمانی…………………………………………………..۳۸
طبقه بندی در DSM-III-R………………………………………………………………………………………………………………….40
طبقه بندی در DSM-IV……………………………………………………………………………………………………………………..40
تعریف رشد ………………………………………………………………………………………………………………………………………۴۱
دیدگاه هایی درباره هوش …………………………………………………………………………………………………………………۴۲
پیشگیری از بروز عقب ماندگی ………………………………………………………………………………………………………….۴۴
فصل سوم……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
طرح تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………۴۵
جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………………۴۵
گروه نمونه ………………………………………………………………………………………………………………………………………۴۵
روش نمونه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………….۴۵
ابزار تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………………….۴۶
روش اجرا………………………………………………………………………………………………………………………………………….۴۸
روش نمره گذاری ……………………………………………………………………………………………………………………………..۴۹
روش آماری تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………………………………….۵۳
فصل چهارم …………………………………………………………………………………………………………………………………………..
تجزیه و تحلیل آماری ……………………………………………………………………………………………………………………….۵۳
تجزیه و تحلیل داده ها (آزمون گودایناف ) ………………………………………………………………………………………..۵۳
اطلاعات توصیفی (آزمون گودایناف ) ……………………………………………………………………………………………….۵۵
جدول اطلاعات توصیفی (آزمون گودایناف ) ……………………………………………………………………………………..۶۶
تجزیه و تحلیل داده ها(آزمون بندر ) …………………………………………………………………………………………………۷۲
اطلاعات توصیفی (آزمون بندر ) ……………………………………………………………………………………………………….۷۴
جدول اطلاعات توصیفی (آزمون بندر ) ……………………………………………………………………………………………..۸۴
بررسی رابطه بین آزمون گودایناف و بندر ……………………………………………………………………………………….۸۹
تفسیر کلی ………………………………………………………………………………………………………………………………………..۹۶
فصل پنجم………………………………………………………………………………………………………………………………………………
خلاصه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………….۹۷
یافته های تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………..۹۹
سخن آخر ………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۰۰
منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………….۱۰۲
چکیده
پژوهش حاضر به منظور مقایسه تحول شناختی بین کودکان عقب مانده ذهنی و عادی ۷ تا ۱۱ ساله در شهر تهران در سال تحصیلی ۸۴-۸۳ انجام گرفته است. از جمله مسائلی که می توان در مورد این گروه مورد تحقیق قرار داد بررسی رشد شناختی است.
بدین منظور نحوه عملکرد در آزمون های بندر و آدمک گودایناف بین دو گروه کودکان (۷ و ۱۱ سال ) عقب مانده و عادی مورد بررسی قرار می گیرد . جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان دختر و پسر عادی ( از متولدین سال ۱۳۷۲ الی ۱۳۷۶ ) که در آموزشگاه های ویژه کودکان عقب مانده ذهنی شهر تهران تحصیل می کنند.
گروه نمونه شامل ۱۰۰ دانش آموز عادی (۵۰ نفر دختر و ۵۰ نفر پسر ) در ۵ گروه سنی ۷ تا ۱۱سال ( به ازای هر گروه سنی ۱۰ نفر ) بود . روش نمونه گیری در این تحقیق به طور تصادفی می باشد و ابزاری که مورد استفاده قرار گرفته آزمون دیداری – حرکتی بندر ، آزمون نابسته به فرهنگ ، به عنوان ابزار غربال کردن برای بررسی آسیب مغزی ، فرم ۱۹۳۸ (شامل ۹ تصویر ).
و آزمون نقاشی آدمک گودایناف، نابسته به فرهنگ ، به عنوان ابزاری جهت تشخیص رشد شناختی ، فرم نمره گذاری ۱۹۲۶ ( بر اساس نمره گذاری گوایناف ) می باشد . در این پژوهش مشاهده گردید که کودکان عقب مانده عملکردی به مراتب پائین تر و ضعیف تر از کودکان عادی ، در دو آزمون بندر و گوداینافدارند بجز نحوه بهتر عملکرد دختران عادی از پسران عادی در آزمون گودایناف در سایر آزمون ها و همچنین نحوه عملکرد آن ها در آزمون بندر و گودایناف جنسیت نقی ندارد.
معمولا با افزایش سن عملکرد در دو آزمون بندر و گودایناف بهبود می یابد و این موضوع در مورد کودکان عادی مشهودتر است . بجز گروه دختران عقب مانده ذهنی در سایر گروه ها رابطه معنی داری بین نحوه عملکرد در آزمون بندر و گودایناف وجود دارد.
مقدمه
رشته روانشناسی رشد کودک دریافتن راه حلی هایی برای مسائل و پرسش هایی مربوط به رفاه کودکان نقش مهمی دارد . نمونه ای از این مسائل عبارت است از هنگام تصمیم گیری های قانونی در مورد سرپرستی کودک در مورد طلاق یا مواردی که باید کودک را از خانواده اش به دلیل ناسالم بودن محیط آن جدا کرد چه عواملی را باید در نظر داشت؟
چه تجاربی در شکل گرفتن رفتار الگو یابی جنسیتی در کودک موثر است؟ مهد کودک چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟ آیا رشد هوشی کدک به طور معنی داری تحت تاثیر برنامه تربیتی دوران اولیه کودکی است ؟ چگونه می توان به کودکانی که مشکلات عاطفی یا رفتار دارند کمک کرد؟ (م۱۹ص۳۵)
شیوه های مطالعه رشد کودکان در دوران قرن بیستم تغییر کرد . پیش از جنگ جهانی دوم تاکید اصلی بر توضیح رفتار بر اساس تفاوت های سنی بود و بسیاری از روانشناسان فرض را بر این گرفتند که این تغییرات اساس بیولوژیکی دارد و یا ناشی از رشد کودک است بین سال های ۱۹۴۵ و اوایل سال های ۱۹۶۰ روان شناسان کودک کوشیدند نظریه هایی را درباره فرآیند های رشد بیازمایند و تمایل آنان بیشتر به جانب یافتن توجیهات محیطی برای رفتار بود و نه توجیهات بیولوژیکی از اوایل ۱۹۶۰بر تائیدات متقابل تجربه و رشد و تغییرات وابسته به «رشد شناختی » تاکید شده است. (م ۱۹ ص ۳۶)
بیان مسئله
قرن نوزدهم شامل پیدایش نهضت رفتار انسانی با عقب مانده های ذهنی و مجانین بود تا آن زمان این قبیل بیچارگان عموما با ابی اعتنایی و شکنجه روبرو بودند. با افزایش علاقه و توجه نسبت به مراقبت صحیح از افراد نابهنجار به تدریج این مساله مطرح شد که برای شناسایی و طبقه بندی افراد معیا متحد الشکلی لازم است (م۱).
از جمله مسائلی که می توان در مورد این گروه مورد تحقیق قرار داد بررسی رشد شناختی است.
بدین منظور نحوه عملکرد در آزمون های بندر گشتالت و آدمک گودایناف بین دو گروه کودکان (۷ تا ۱۱ سال ) عقب مانده و عادی مورد مقایسه و بررسی قرار می گیرد.
با توجه به اینکه تحقیق فوق از نوع اکتشافی می باشد در تحقیق فرضیه بیان نمی گردد بلکه آنچه صدنظر است به صورت سئوالات تحقیق بیان و مورد بررسی قرار می گیرد این سئوال ها عبارتند از:
۱- بین عملکردکودکان عادی و عقب مانده در آزمون گودایناف چه نوع تفاوت هایی وجود دارد؟
۲- آیا از روی عملکرد کودکان عقب مانده در آزمون گودایناف می توان آن ها را از کودکان عادی تفکیک کرد به عبارت دیگر آیا آزمون گودایناف شاخص معتبری برای تشخیص عقب ماندگی است یا خیر؟
۳- آیا جنس (دختر یا پسر بودن ) در نحوه عملکرد در آزمون گودایناف نقشی دارد؟
۴- آیا با افزایش سن نحوه عملکرد در آزمون گودایناف تغییر می کند؟
تاریخچه
عقب ماندگی ذهنی یا به اصطلاح دیگر نارسائی شدید قوای ذهنی موضوع تازه و جدید نیست بلکه در هر دوره و زمان افرادی در اجتماع وجود داشته اند که از نظر فعالیت های ذهنی در حد طبیعی نبوده اند به خصوص از روزی که بشر زندگی اجتماعی را شروع کرده موضوع کسانی که به عللی قادر نبوده اند خود را با اجتماع هماهنگ سازند مطرح بوده است.
اجتماع برای مصلحت ، تعصب یا سالم سازی بعضی از این افراد را تحمل کرده ، عده ای را محبوس می ساخت یا به مرگ محکوم می نمود . از مجموعه مدارک به دست آمده چنین استنباط می شود که تا قرن هیجدهم این افراد مورد توجه و لطف نبوده و حتی پزشکان از پذیرفتن و درمان آنان خودداری می کردند.
در اواخر قرن هیجدهم (۱۷۹۴)روانپزشک معروف فرانسوی که به حق او را باید بنیانگذار روانپزشکی جدید نامید به نام «فیلیپ پینل » به سرپرستی بیمارستان روانی « بی ستر » در پاریس که مخصوص بیماری های روانی مردان بود انتخاب شد.
اولین اقدام او باز کردن زنجیر از پا و گردن بیماران بود و بر خلاف تنبیه و شکنجه ، که درمان بیماران روانی و عقب ماندگان ذهنی آن زمان بود ، به دلجوئی آنان پرداخت و برای آنان برنامه های تفریحی و گردش در نظر گرفت . این روش بعد ها به درمان اخلاقی مشهور شد زیرا پینل بود که زندانی را تبدیل به بیمارستان کرد.
نامگذاری ، تعریف و طبقه بندی کودکان و نوجوانان عقب مانده ذهنی
پیاژه روانشناس سوئیسی تعریف هوش و عقب ماندگی را اینطور بیان می کند : هوش نتیجه تاثیر دائمی و متقابل فرد با محیط است و اگر این رابطه متقابل بطور متعادل صورت گیرد موجب توانائی سازگاری با محیط و پیشرفت هوش می شود.
کودک در مراحل مختلف رشد تصاویر ذهنی مختلفی دارد که از تصاویر ساده شروع شده به تصاویر پیچیده تری می رسد . گذشتن از این مراحل یعنی از مراحل پائین و رسیدن به مراحل بالاتر بستگی به رشد هوش ، ساختمان عصبی و بدنی ، بوابط اجتماعی و تجارب زندگی او دارد.
به عبارت دیگر پیاژه نقش تطابق ارگانیسم با محیط را مهمترین عامل رشد قوای ذهنی می داند . اهمیت و ارزش نظریه پیاژه در هوش این است که پدیده های روانی و بخصوص هوش دارای الگو های مخصوص و از یک نظام کلی که اساس آن تجارب اولیه و عکس العمل های کودک از بدو تولد حتی قبل از آنکه قادر به تکلم باشد شروع می شود.
این عکس العمل ها حسی و حرکتی هستند که کودک روابط محسوس عینی و عمل بین اشیاء و حوادث را بطور منظم یکی بعد از دیگری کشف کرده و پاسخ های عملی و درست به وضعیت های مختلف می دهد.
تعاریف متداول عقب ماندگی
با وجود سابقه طولانی و بحث پیرامون هوش تاکنون هیچ یک از کتاب هایی که در مورد عقب مانده های ذهنی نوشته شده است تعریف جامع و کاملی که مورد تایید همه یا اکثر متخصصین فنی باشد ذکر نشده است و این مساله بیشتر به خاطر پیچیدگی ماهیت عقب ماندگی ذهنی است ، زیرا که عقب ماندگی ذهنی با یک شرایط یکسان و به یک میزان و یا علل مشابه و آثار همانند در همه افراد عقب مانده ذهنی مشاهده نمی شود و یک پدیده تک بعدی نمی باشد.
بلکه یک شرایط مرکب و پیچیده ذهنی باست و به همین جهت هر یک از متخصصین رشته های مختلف علوم تربیتی ، روانپزشکی و پزشکی به مطالعه و بررسی این پدیده از یک بعد خاص می پردازد و بر اساس یافته های خود تعریف خاصی از دیدگاه تخصصی خود ارائه می دهند.
مثلا پزشکان در تعریف عقب ماندگی ذهنی عمدتا توجه خاصی به ضایعات مغزی می کنند یا در تعریف روانشناسان چگونگی رفتار بیشتر مورد توجه است . در حال حاضر تعریفی که نسبتا جامع و کامل باشد و مورد قبول اکثریت مجامع علمی و متخصصین مربوطه است تعریفی است که در سال ۱۹۵۹ توسط هبر از طرف انجمن نقص ( A.A.MD ) ارائه گردید و در سال ۱۹۷۳ بوسیله گروسمن مورد تجدید نظر قرار گرفته است . (مترجم : جوادیان ، ۱۳۷۱)
فهرست منابع
۱-آناستازی ، الف – روان آزمایی – ترجمه محمد تقی براهنی – ۱۳۶۴- انتشارات دانشگاه تهران
۲-افروز، غلامعلی – مقدمه ای بر کودکان عقب مانده ذهنی – ۱۳۷۵انتشارات دانشگاه تهران
۳-احمدوند ، محمد علی – روانشناسی کودکان استثنایی – ۱۳۷۵ انتشارات دانشگاه پیام نور
۴-انجمن آمریکایی عقب ماندگی ذهنی (جمعی از نویسندگان)-عقب ماندگی ذهنی تعریف ، طبقه بندی و سیستم های حمایت – ترجمه دکتر فرهاد ماهر- تهران ۱۳۸۰ – انتشارات رشد .
۵-بیابانگرد ، اسماعیل – روانشناسی نوجونان – تهران ۱۳۷۶- دفتر نشر فرهنگ اسلامی
۶-سلیمی اشکوری ، هادی – سمپوزیوم عقب ماندگی ذهنی – تهران ۱۳۶۲- انتشارات علمی و فرهنگی
۷-کریمی درمنی ، حمید رضا- توانبخشی گروه های خاص – تهران ۱۳۸۲- انتشارات گسترده
۸- تبریزی ، غلامرضا . ک- مقدمه ای بر روانشناسی رشد – ۱۳۷۵- انتشارات آیدین
۹-دانیل پی ، هالاهان – جمیز ام ، کافمن – کودکان استثنایی – ترجمه مجتبی جوادیان – ۱۳۷۷ انتشارات آستان قدس رضوی ، چاپ چهارم
۱۰- فلاول ، جان اچ – رشد شناختی – ترجمه دکتر فرهاد ماهر – ۱۳۷۷ – انتشارات رشد
۱۱- پاشا شریفی- حسن – اصول روانسنجی و روان آزمایی – ۱۳۷۲- انتشارات رشد
۱۲- مارنات ، گری گراث – راهنمای سنجش روانی ، جلد اول – ترجمه حسن پاشاشریفی و دیگران – ۱۳۷۳ – انتشارات رشد
۱۳-مارنات ، گری گراث – راهنمای سنجش روانی ، جلد دوم – ترجمه حسن پاشا شریفی و دیگران – ۱۳۷۳ – انتشارات رشد
۱۴- لطف آبادی ، حسین – آزمون های روانی ، شناختی برای مشاوره کودک -۱۳۷۲- انتشارات آستان قدس رضوی
۱۵- رابینسون ، نانسی ام – رابینسون ، هالبرت بی – کودک عقب مانده ذهنی – ترجمه فرهاد ماهر – ۱۳۷۷ – انتشارات آستان قدس رضوی ، چاپ پنجم
۱۶-سولسو، رابرت ال – روانشناسی شناختی – ترجمه فرهاد ماهر – ۱۳۷۵ – انتشارات رشد
۱۷-میلانی فر، بهروز – روانشناسی کودکان و نوجوانان استثنایی – تهران ۱۳۷۸ – انتشارات قومس
۱۸-نادری، عزت اله و دیگران – راهنمای عملی فراهم سازی طرح تحقیق -۱۳۷۱ – انتشارات بدر
۱۹- هنری ماسن ، پاول و دیگران – رشد و شخصیت کودک – ترجمه مهشید یاسایی – ۱۳۷۴- نشر مرکز – چاپ اول
۲۰- سیف ، سوسن و دیگران – روانشناسی رشد – تهران ۱۳۷۳- انتشارات سمت
