پایان نامه بررسی و مقایسه میزان اضطراب دانشجویان پسر قبل از امتحانات و در ایام امتحانات

تعداد صفحات: ۷۰ | قابل ویرایش

‌

فهرست مطالب

فصل اول : ادبیات پژوهش

مقدمه …………………………….. ۱

بیان مسئله ………………………… ۴

اهمیت و ضرورت پژوهش ………………… ۶

اهداف پژوهش ……………………….. ۸

فرضیه‌های پژوهش …………………….. ۸

تعریف متغیرها ……………………… ۹

فصل دوم : پایه‌های نظری و پیشنه تحقیق

مقدمه …………………………….. ۱۱

اضطراب ……………………………. ۱۱

علائم اضطراب ……………………….. ۱۹

بیماری‌های که در اثر اضطراب ایجاد می شوند. ۲۰

رویکردهای نظری به اضطراب ……………. ۲۴

اضطراب امتحان ……………………… ۳۲

پیشینه تحقیقات …………………….. ۳۹

فصل سوم : روش تحقیق

مقدمه …………………………….. ۴۵

جامعه آماری ……………………….. ۴۵

نمونه آماری ……………………….. ۴۵

شیوه  اجرای تحقیق ………………….. ۴۹

روش‌های آماری ………………………. ۴۹

فصل چهارم : یافته‌های پژوهشی

مقدمه …………………………….. ۵۱

یافته‌های توصیفی ……………………. ۵۲

یافته‌های استنباطی ………………….. ۵۵

فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری

مقدمه …………………………….. ۵۷

بحث و نتیجه‌گیری ……………………. ۵۷

پیشنهادهای کاربردی …………………. ۶۰

پیشنهادهای پژوهشی ………………….. ۶۱

محدودیت‌های پژوهش …………………… ۶۲

منابع و ضمائم ……………………… ۶۳

‌

مقدمه

قرن حاضر قرن فن‌آوری، قرن اضطراب و قرن پیچیدگی‌‌هاست که هر کدام انسان را مخاصره کرده‌اند. در میان این گرداب، آن چه از انسان امروزی انتظار می‌رود دانش آموزی و کنار آمدن با پیچیدگی‌های دنیاست.

این پیچیدگی، انسان امروزی را بر آن داشته تا با آن کنار آید و برای کنار آمدن بر این وضع، از مکانیزم تعادل حیاتی سود می‌جوید. انسان مجموعه‌ای از هیجانات است که برای مقابله با این پیچیدگی‌ با آنها توسل می‌جوید. در این میان اضطراب مشهود و بارز است.

همه ما از معنای واژه اضطراب و چگونگی احساس‌مان در زمانی که می‌گوییم مضطربیم، تصور کلی داریم. ما می‌توانیم تا حدی در مورد تجربه‌ درونی مرتبط با چنین احساس‌هایی هم داستان‌ باشیم.

جدا از نظریه‌‌پردازیهای که در مورد اضطراب شده، اضطراب نقش یک علامت خطر را مبنی بر این که جریان بر وقف مراد نیست برای فرد ایفا می کند. در این تلاطم قرن، نقش انسان بر کسب دانش رقم زده است. انسان دانش را کسب کرده و به پیش می‌رود و هرچه می‌آموزد در انبار ذهن خویش آنها را اندوزش می‌کند.

انسان در عصر پراضطراب به پیش می‌رود و علم می‌آموزد ولی ارتباط مخزن اندوزش ذهنی وی با این هیجانات، او را با مشکلات عدیده‌ای مواجه ساخته است. ارتباط بین هیجانات و حافظه بسیار پیچیده است؛ زیرا این دو در بسیاری از زمینه‌ها با یکدیگر روابط متقابل دارند( خداپناهی، ۱۳۷۶).

‌

بیان مسئله

تقریباً هر کسی تجاربی از نوع ناراحتی‌های کلی، انتظار رویدادهای شوم و احساس تنش در موقعیت‌هایی را داشته است که علت تنش نیز روشن نیست. ما معمولاً اضطراب را به این گونه پدیده‌ها ارتباط می‌دهیم. اضطراب را می‌توان در گسترده‌ترین معنای آن به حالت عاطفی و فیزیولوژیکی گوناگونی ارتباط داد. هنگامی که کودکی در بامداد امتحان، تمایلی به مدرسه رفتن نشان نمی‌دهد.

ممکن است بی‌میلی او را به احساس اضطراب نسبت به کارکرد وی در امتحان نسبت دهیم. هنگامی که قهرمان ورزشی نمی‌تواند پیش از مسابقه مهمی غذا بخورد ممکن است رفتار او را ناشی از اضطراب بدانیم. همچنین هنگامی که کودکی، درسی را بر می‌گزیند که آشکارا برای او کششی در بر ندارد، ممکن است گزینش او نتیجه ترس از شکست و یا اضطراب بدانیم. ظاهراً اضطراب دارای منابع گوناگون است و می‌تواند از راههای ممکن بسیاری پدیدار شود.

اضطراب ممکن است به نشانه‌های فیزیولوژیکی معینی منجر شود که بی‌شباهت به نشانه‌های ناشی از عاطفه‌ ترس نیست. اضطراب می‌تواند به کاهش کارکرد در کار فکری پیچیده بینجامد. ممکن است به گزینش غیر منطقی بینجامد و یا ممکن است به عقب‌نشینی فرد از موقعیت‌هایی منجر شود که اضطراب‌آورهستند. در هر صورت، در حالی که تفکر درباره منشاء و معنی اضطراب سده‌های پیاپی مورد توجه الهیون و فلاسفه بوده است.

اغلب گفته می‌شود که فروید نخستین بررسی روان‌شناسی اضطراب را انجام داده است. منظور از اضطراب نوعی حالت هیجانی ناخوشایند و مبهم است که با پریشانی، هواس، تپش  قلب، تعرق، سردرد، بی‌قراری و تکرر ادرار همراه است.

هنگامی که فرد نسبت به کارآمدی، توانایی و استعداد خود در شرایط امتحان دچار نگرانی و تردید می‌شود می‌توان از اضطراب امتحان سخن گفت. در هنگام امتحان، به ویژه امتحانات سرنوشت ساز( کنگور و امتحان نهایی) بیشتر دانش آموزان و دانشجویان اضطراب امتحان را تجربه می‌کنند.

‌

اهمیت و ضرورت مسئله

جامعه امروز با یک تغییر سریع به جلو می‌رود و عدم انطباق با تغییرات آن، موجب عدم سازگاری انسان‌ها می‌شود. برای انطباق دادن خود با محیط، باید هم محیط و هم خود شناخته شود.

احتیاجات و نیازهای افراد به دقت مورد کنکاش قرار گیرند، اگر این تحولات را وارد جریان دانش کنیم باید آموزشگاه، مدرسه و دانشگاه این تغییرات را در نظر بگیرند. یکی از موضوعاتی که امروزه در روان‌شناسی به طور گسترده مطالعه می‌شود، نقش هیجانات و عواطف است. اضطراب می‌تواند عملکرد فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین درک اضطراب، روند و تأثیرات آن ضروری است.

بایستی گفته شود، که اضطراب در بین انسان‌ها وجود دارد، هر موجود با هوشی، اضطراب‌دارد، می‌توان گفت که اضطراب یک حالت طبیعی بدن است، انواع متعدد مسائل زندگی فردی، اجتماعی و جسمانی ایجاب می‌کند که به طور دایم از خود سازگاری نشان دهیم، غیر از اضطراب چه چیزی ما را بر جلو بر می‌دارد و هر انسانی که فکر می‌کند دارای سهمی از اضطراب است و به طور کلی می‌توان گفت ۱۰ درصد اضطراب‌ها برای یک انسان عادی، ضرورت دارند اما متاسفانه این درصد همیشه پایین نیست(گنجی، ۱۳۷۶). به هر حال، انسان‌ها دارای سهمی از اضطراب هستند که از پائین‌ترین حد تا بالاترین حد گسترده شده است. به همین خاطر نیاز است تا به اهمیت و گستردگی مسئله پرداخت شود.

‌

اضطراب

اضطراب به منزله بخشی از زندگی هر انسان، در همه افراد در حدی اعتدال‌آمیز وجود دارد، و این حد، به عنوان پاسخی سازش یافته‌ تلقی می‌شود به گونه‌ای که می‌توان گفت « اگر اضطراب نبود همه ما پشت میزهایمان به خواب می‌رفتیم».

فقدان اضطراب ممکن است ما را با مشکلات و خطرات قابل ملاحظه‌ای‌ مواجه کند. بنابراین اضطراب به منزله بخشی از زندگی هر انسان، یکی از مولفه‌های ساختار شخصیت وی را تشکیل می‌دهد و از این زاویه است که پاره‌ای از اضطراب‌های دوران کودکی و نوجوانی را می‌توان بهنجار دانست و تأثیر مثبت آنها را بر فرآیند تحول پذیرفت.

به عبارتی دیگر می‌توان گفت که اضطراب در پاره‌ای از مواقع سازندگی و خلاقیت‌ را در فرد ایجاد می‌کند و بالعکس، اضطراب مرضی نیز وجود دارد، چرا که حدی از اضطراب می‌‌تواند سازنده و مفید باشد و اغلب مردم باید تجربه کنند، اما این حالت ممکن است جنبه مزمن و مداوم بیابد که در این صورت نه تنها نمی‌توان پاسخ را سازش یافته دانست.

بلکه باید آن را به منزله منبع شکست و استیصال فرد تلقی کرد که فرد را از بخش عمده‌ای از امکاناتش محروم می‌کند و طیف گسترده‌ای از اختلال‌های اضطرابی را که از اختلال‌های شناخته و بدن تا ترس‌های غیرموجه و وحشت‌زدگی‌ها گسترده‌اند، به وجود می‌آورند(دادستان، ۱۳۷۵، ص۶۰).

‌

تعاریف ارائه شده از اضطراب

اساساً اضطراب را نمی‌توان در قلمرو آن چه تحت عنوان آزردگی مشخص می‌شود محدود کرد، چرا که احساس اضطراب نه تنها در بیماران افسرده، وسواسی و روان گسسته وجود دارد، بلکه در افراد بهنجار نیز به صورت‌های مختلف، پدیدار می‌گردد.

شاید به همین دلیل است که در مورد اضطراب نمی‌توان تعریف مشخص و روشنی را ارائه داد، چرا که اضطراب در افراد مختلف به گونه‌های متفاوت بیان می‌شود. با توجه به موارد ذکر شده می‌توان در زیر به تعاریفی در زمینه اضطراب پرداخت:

لافون اضطراب را این چنین تعریف می‌کند: اضطراب یک انتظار به ستوه آورنده است و ممکن است در تنشی گسترده، موحش و اغلب بی‌نام اتفاق می‌افتد، این حالت که به شکل احساس و تجربه کنونی است مانند هر اغتشاش هیجانی در سطح همبسته روانی و بدنی در فرد پدید می‌آید و ممکن است یک تهدید عینی و اضطراب‌آور داشته باشد.

در واقع اضطراب به عنوان احساسی رنج‌آور است که با یک موقعیت ضربه‌آمیز کنونی یا به انتظار خطری که به شئی نامعینی وابسته است تعریف می‌شود(دادستان، ۱۳۷۵، ص ۶۱).

– اضطراب یک حالت احساسی و هیجانی است که از خصوصیات برجسته آن تولید حالت بی‌قراری و دلواپسی است که با اتفاقات زمان و شرایط تناسب ندارد (معانی، ۱۳۷۰، ص۲۱).

– اضطراب حالت هیجانی ناخوشایند و مبهم و وضعیت تحریک تشدید شده هیجانی است که اساسا نگرانی یا ترس را هم دربر دارد( آرتور، ۱۹۹۹؛ فرانکو، ۱۳۷۰).

– اضطراب را در واقع همه انسان‌ها تجربه می‌کنند، اضطراب احساس ناخوشایند و اغلب مبهم دلواپسی است که با یک یا چند تا از احسا‌س‌های جسمی همراه می‌گردد(آلن وهمکاران، ۱۳۷۲).

‌

فیزیولوژی اضطراب

دستگاه عصبی خودمختار (ANS) و غدد درون‌ریز Eg نقش مهمی در اضطراب دارند. می‌‌توان گفت دستگاه عصبی خود مختار واسطه دستگاه عصبی مرکزی و غدد درون ریز است. دستگاه عصبی خودمختار در اکثر موارد موجب فعالیت غدد درون ریز می‌شود و غدد درون‌ریز با پسخوراند، فیزیولوژیک فعالیت عصبی را تعدیل می کند کنش دستگاه عصبی خود مختار این است که بدن را در محیط متغیر، ثابت نگه می‌دارد(دابسون، ۱۹۸۳، ترجمه پناهی شهری، ۱۳۷۲).

فعالیت دستگاه عصبی خود مختار و غدد درون‌ریز موجب بروز علائمی می‌گردد که در تشخیص اضطراب دارای اهمیت زیادی می‌باشد. به هنگام بروز اضطراب بی‌قراری و تنش عضلانی مشهود است، فرد سریع‌تر سخن می‌گوید، راه می‌رود و این تنش شدید موجب هدر رفتن انرژی و بروز خستگی می‌شود که بسیار آن را به صورت فشار توضیح می‌دهد.

احساس فشار در عضلات پیشانی و گیجگاهی موجب نوعی سردرد تنشی می‌شود و فرد احساس می‌کند چیزی محکم دور سر او بسته شده است و معمولاً از این حالت درد در پیشانی شکایت می‌کند.

‌

سبب شناسی اضطراب

عواملی که سبب ایجاد و حالت اضطراب شخص می‌شوند و به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: گروه اول، آن دسته عواملی هستند که با اثرگذاری بر روی ساختمان بدن و جسم، موجب اضطراب می گردند، گروه دوم؛ عواملی که برخاسته از طرز تفکر و بینش فرد است و سبب اضطراب درونی می‌گردد.

گروه اول : عوامل جسمی و فیزیکی،

۱- کم کاری یا پرکاری تیروئید

۲- نزول شدید قند خون

۳- پرکاری مرکز غده فوق کلیوی

۴- افزایش هورمون کورتیزول

۵- مسمومیت با داروهای محرک

۶- قطع ناگهانی این داروها

‌

منابع

۱- انجمن روانپزشکی آمریکا، ۱۳۷۳. طبقه‌بندی اختلالات روانی D.S.M.I.V ترجمه نصرالله پورافکاری، انتشارات آزاد.

۲- انرایت، سایمون، ج.، پاول، ترور، ج. ۱۳۷۸. کنترل اضطراب و فشار روانی. ترجمه مهرداد پژوهان. تهران. غزل

۳- شولتز، دوان شولتز، الن سیدنی. ۱۳۸۱. نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران. ویرایش.

۴- پورافکاری، نصرت‌الله. ۱۳۷۳. فرهنگ جامعه روان‌شناسی – روانپزشکی و زمینه‌های وابسته. تهران. فرهنگ معاصر.

۵- کاپلان، سادوک و گرب . ۱۳۶۷. خلاصه روانپزشکی علوم رفتاری و روانپزشکی بالینی. ترجمه پورافکاری. تهران. انتشارات شهر آشوب.

۶- کاپلان، هارولد و سادوک، بنیامین. ۱۳۶۸. خلاصه روانپزشکی بالینی. ترجمه پورافکاری. تهران. ذوقی.

۷- مجد، محمد. ۱۳۶۵. روان پویایی اضطراب، نشریه روان‌شناسی ، سال هفتم ، شماره ۱۳، ص ۴۱.

۸- سیف، علی‌اکبر، مقدمه‌ای به روان‌شناسی یادگیری. انتشارات دوران.

۹- دادستان، پریرخ. ۱۳۷۵. روان شناسی مرضی – تحولی از کودکی تا بزرگستالی. انتشارات سمت. ج ۱.

۱۰- سیف ، علی‌اکبر. ۱۳۶۷. تغییر رفتار در رفتار درمانی – نظریه‌ها و روش‌ها. انتشارات نشر دانا.

۱۱- گلدبرگ، ریچارد. اضطراب. ترجمه نصرالله پورافکاری. ۱۳۶۸. تبریز. انتشارات تابش.

۱۲- کوپر، کاری. ۱۹۸۰. غلبه بر اضطراب. ترجمه ماشاءالله مدیحی. ۱۳۷۳. انتشارات یادآوران .

۱۳- معانی، ایرج. ۱۳۷۰. اضطراب. انتشارات چاپ پخش.

۱۴- دادستان، پریرخ. ۱۳۷۶. سنجش و درمان اضطراب امتحان. مجله روان‌شناسی. شماره ۱. ص ۳۱.

۱۵- خداپناهی، محمدکریم. ۱۳۷۶. انگیزش و هیجان. تهران. انتشارات سمت.

۱۶- غفوری، منصور. ۷۶-۱۳۷۵. بررسی رابطه بین انگیزش پیشرفت، منبع کنترل، خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم دبیرستان‌های نظام جدید متوسط شهر تبریز. در سال تحصیلی ۷۶-۱۳۷۵. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.

۱۷- آلیانی، زهرا. ۱۳۸۲. بررسی رابطه پایبندی به دعا با میزان اضطراب دانشجویان دانشگاه تبریز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. داشگاه تبریز.

۱۸- پناهی شهری، محمود، ۱۳۷۲. بررسی مقدماتی روایی و اعتبار فرم های سیاهه حالت و صفت اضطراب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.

۱۹- آذرنیا، اکبر. ۱۳۸۲. بررسی رابطه بین سطوح مختلف اضطراب با حافظه و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسر سوم راهنمایی شهرستان تبریز در سال تحصیلی ۸۲-۱۳۸۱ . پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تبریز.

۲۰- یان سیچانی، کرمعلی. ۱۳۷۲. بررسی میزان اضطراب ناشی از امتحانات در دروس دانش آموزان سال دوم دبیرستان‌های اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.

۲۱- پاول و اندایت. ۱۳۷۸. فشار روانی اضطراب و راههای مقابله با آن. ترجمه دکتر بخشی‌پور و صبوری. مشهد. انتشارات آستان قدس رضوی.