تعداد صفحات: ۵۲ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
مقدمه………………………………….. ۱
بیان مسئله……………………………… ۳
ضرورت تحقیق…………………………….. ۴
پیشینه ی تحقیق………………………….. ۵
تفکر خلاق……………………………….. ۷
دیدگاه گانیه نسبت به آفرینندگی……………. ۷
ویژگی های افراد خلاق و نوآور………………. ۹
- سلامت فکر و روان………………………. ۱۰
- انعطاف پذیری…………………………. ۱۱
- ابتکار………………………………. ۱۲
- ترجیح دادن پیچیدگی نسبت به سادگی……….. ۱۲
مراحل تفکر خلاق…………………………. ۱۲
تقویت عناصر انگیزشی خلاقیت……………….. ۱۵
نقش معلم در پرورش خلاقیت…………………. ۱۶
چگونه تفکر خلاق را در خود و دیگران پرورش دهیم؟ ۱۸
موانع خلاقیت کدامند؟…………………….. ۱۹
تعریف بازی…………………………….. ۲۲
تاریخچه بازی در دوران زندگی انسانها………. ۲۴
پذیرش خطر و کسب تجربه از راه بازی………… ۲۵
انواع بازی ها………………………….. ۲۵
انواع بازی از دیدگاه پیاژه………………. ۲۷
فواید بازی…………………………….. ۲۸
نقش بازی در یادگیری ……………………. ۲۹
مفهوم راهنمایی…………………………. ۳۰
خلاقیت کودک…………………………….. ۳۰
رابطه بازی با خلاقیت…………………….. ۳۱
توصیه هایی برای والدین و مربیان………….. ۳۵
نتیجه گیری…………………………….. ۳۷
پیشنهادات……………………………… ۳۸
چکیده…………………………………. ۴۱
فهرست منابع و مآخذ ۴۷
مقدمه
کودکان نیروهای بالقوه ای هستند که برای تداوم و انتقال ارزشها به نسلهای آینده باید مورد توجه قرار بگیرند. زیرا در سنین بالا به دلیل مشغله های فراوان و تحکیم تربیتهای مختلف، بسیاری از نیروها و استعدادهای بالقوه آدمی رو به خاموشی می‌نهد و به حرکت در آوردن آنها نیاز به مجاهده و تلاش بسیار دارد.
پیامبر اکرم (ص) در این مورد می‌فرمایند:
«محفوظات طفل نورس مانند نقشی است که بر سنگ رقم می‌زنند و محفوظات مرد بزرگ مانند نوشته ای بر آب است.»
تعلیم و تربیت کودکان از راه بازی و با پشتوانه ای از تعالیم ربوبی وسیله ای مؤثر برای باروری و تربیت استعدادها و خلاقیت آنان است. چنان که بیشتر روان شناسان اظهار می‌دارند، بازی ۷۰% زندگی کودکان را تشکیل می‌دهد و فرهنگ غنی تربیتی اسلام نیز در احادیث و روایات متعدد، بر بازی و سرگرمی کودکان تأکید بسیار داشته است.
خانواده های سالم دارای تشکیلات هستند، برای خود برنامه هایی دارند و می‌توانند با بحران‌ها برخورد کنند. در چنین خانواده هایی بچه های خلاق پرورش یافته و قادر به پیدا کردن راه حلهای جدید برای مسائل خویش هستند.
بیان مسئله
یکی از سوالهایی که ذهن بسیاری از پژوهشگران و اندیشمندان تعلیم و تربیت را به خود مشغول کرده است این است که آیا می‌توان خلاقیت را پرورش داد؟
آیا خلاقیت یک ویژگی ذاتی است یا اینکه از عوامل اجتماعی متأثر است؟
آیا بازی در پرورش خلاقیت کودکان نقش دارد؟
ضرورت تحقیق
شاید قدری شگفت انگیز باشد، اما زندگی بدون خلاقیت مشکل و طاقت فرساست. اگر از بلندترین مکان زندگی کنونی به گذشته نگاهی بیندازیم، در خواهیم یافت که زندگی کنونی چقدر از نظر امکانات و تجهیزات با گذشته تفاوت دارد.
خلاقیت به عنوان استعدادی قدرتمند در نهاد آدمی از همان دوران کودکی وجود دارد، به قول راجرز (۱۹۷۷) آدمی ذاتا خلاق متولد می‌شود، با این حال خلاقیت در مراحل ابتدایی زندگی تکامل یافته نیست و به همین دلیل نیاز به توجه، هدایت و تربیت است (پیرخایفی ۱۳۷۹)
جامعه برای پیشرفت و توسعه نیاز به کودکان با انگیزه، کنجکاو و خلاق دارد ، همچنین به نوجوانان و جوانانی نیاز دارد که چهره دیگر از آینده ترسیم کنند و به بزرگسالانی نیاز دارد که حامی و سازنده باشند، دستاورد چنین موقعیتی ابتکار و سازندگی است.
پیشینه تحقیق
خلاقیت به معنی کم یا زیاد کردن یک پدیده و تغییر شکل دادن و یا ترکیب کردن آن با سایر پدیده‌ها و اشیاء است. (پیر خایفی، ۱۳۷۷)
گیلفورد معتقد است که خلاقیت را باید نوعی تفکر به شمار آورد، زیرا ایده خلاق خود نوعی فکر و تصور است. (فلدمن، ۱۹۹۰) او می‌گوید خلاقیت نوعی تازه از تفکر است که فارغ از قالب روش از پیش تعیین شده و بنابراین حالتی واگرا (Devergent) دارد. با وجود این، تعریف خلاقیت فراتر از این می‌باشد.
خلاقیت معادل با حل مسائل (problem solving) مساله گشایی تلقی شده که در اشکال مختلف هنری، علمی و اجتماعی ظاهر می‌شود. (آقایی فیشانی، ۱۳۷۷، ریکاردز، ۱۹۹۰)
صاحبنظران معتقدند که هر پدیده ی خلاقانه ای حتما باید واجد عنصر تازگی و نوبودن باشد تا امتیاز خلاقیت را پیدا کند. (والفی، ۱۳۷۷، احمد پور، ۱۳۷۹، پیر خایفی، ۱۳۷۹) در کنار این ویژگی باید به عنصر مناسب و مفید بودن خلاقیت نیز توجه کرد، زیرا تازگی و جدید بودن یک پدیده بی‌آنکه دارای منافع و فوایدی باشد، ارزش چندانی ندارد. بنابراین خلاقیت به معنای خلق کردن چیزی تازه و منحصر به فرد است که به گونه ای مناسب و مفید موجب حل کردن یک مساله، سوال یا نیاز علمی، صنعتی و یا اجتماعی شود.
تفکر خلاق
تفکر خلاق عبارت است از فرایند درک مشکلات، مسائل، کمبود اطلاعات و عوامل جاافتاده یا حدس زدن و فرضیه ساختن در مورد این کمبودها، هم چنین ارزیابی و آزمون فرضیه‌ها و حدس‌ها و نیز اصلاح و ارزیابی مجدد آنها، و بالاخره ارائه ی نتایج.
سانتروک (۲۰۰۴) آفرینندگی را به صورت زیر تعریف کرده است : توانایی اندیشیدن درباره ی امور به راه های تازه و غیر معمول و رسیدن به راه حل های منحصر به فرد برای مسائل.
گاردنر (۱۹۹۳) افراد خلاق را کسانی می‌داند که در حل مسائل چیره دست هستند، تولید هنری دارند یا سئوالهای تازه طرح می‌کنند و اندیشه های آنان ابتدا تازه و غیر معمول تلقی می‌شود اما سرانجام در فرهنگ های خود پذیرفته می‌شوند.
دیدگاه گاینه نسبت به آفرینندگی
رابرت گاینه (۱۹۸۵، ۱۹۷۷) خلاقیت را نوعی حل مسئله می‌داند. او در طبقه بندی خود از انواع بازده های یادگیری، بالاترین طبقه مهارتهای ذهنی را حل مسئله نامیده و طبقه دیگری به آفرینندگی اختصاص نداده است.
دولفک (۱۹۸۷) نیز با گاینه هم عقیده است و می‌گوید توانایی آفرینندگی مانند توانایی حل مسئله بر دانش و اطلاعات فرد در زمینه ای که به آفرینش دست می‌زند وابسته است. داشتن یک مخزن غنی دانش در یک زمینه اساس خلاقیت در آن زمینه است.
با وجود شباهت بسیار بین حل مسئله و خلاقیت می‌توان آنها را از این لحاظ متفاوت دانست که حل مسئله فعالیتی عینی تر از آفرینندگی است و از آن هدف مشخص تری دارد.
از طرف دیگر خلاقیت دارای ویژگی تازگی است. آفرینندگی یعنی دست یابی به راه‌حل‌های نو که دیگران قبلا به آن نرسیده اند. اگن وکاوچاک (۲۰۰۱) نیز در تعریفی که از آفرینندگی به دست داده اند بر نو بودن یا اصیل بودن تاکید کرده اند.
در خلاقیت تفکر واگر با عوامل زیر وجود دارد:
- سیالی (روانی)
- انعطاف پذیری (نرمش)
- اصالت (تازگی)
- گسترش (بسط)
- پیچیدگی
- سازمان دادن
- ترکیب
- تحلیل
فهرست منابع و مآخذ
- کاکیا، علی ، نگرشی نو بر خلاقیت، انتشارات عابد، ۱۳۸۳.
- قاسم زاده، حسن، آموزش کاربردی خلاقیت و حل خلاق مسایل، انتشارات قصیده سرا، ۱۳۸۰.
- آمایلی، ترزا، شکوفایی خلاقیت، ترجمه ی دکتر حسن قاسم زاده و پروین عظیمی، انتشارات دنیای نو.
- فصل نامه خلاقیت و نوآوری، شماره ۸ و ۹، پاییز و زمستان ۸۳.
- دوی تیتر، ژانت، فرزندان خوب تربیت کنیم ترجمه ی مهدی قراچه داغی، نشر اوحدی، ۱۳۷۵.
- دلشاد، مصطفی ، سیری در تربیت اسلامی، انتشارات ذکر، ۱۳۷۶.
- ریاحی، ابوالقاسم، نقش بازی در ایجاد خلاقیت و پرورش کودکان، انتشارات پرنیان، ۱۳۸۰.
- راس، آلن، روان شناسی شخصیت (نظریه‌ها و مفاهیم) ترجمه سیاوش جمالفر، روان، ۱۳۷۵.
- مهجور، سیامک، روان شناسی بازی، شیراز، راهگشا، ۱۳۷۶.
- افروز ، غلامعلی ، چکیده ای از روان شناسی تربیتی، انجمن اولیا و مربیان، ۱۳۷۹.
- هیلگارد، ارنست، زمینه روان شناسی، ترجمه براهنی و همکاران، تهران، رشد، ۱۳۶۹.
- شعبانی، حسن، مهارت های آموزش و پرورش، تهران، سمت، ۱۳۷۴.
- بال، ساموئل، انگیزش در آموزش و پرورش، ترجمه علی اصغر مسدد، شیراز، دانشگاه شیراز، ۱۳۷۳.
- میرزایی ، علی اکبر، نوآوری و شکوفایی، صالحان، ۱۳۸۷.
- آویزی، جان، آموزش و پرورش درجهان نو، ترجمه ی محمد علی فرجاد، رسانه الکترونیک، ۱۳۸۱.
- ضیاء نژاد، رضا به سوی قله‌ها با نوآوری شکوفایی، معصومین، ۱۳۷۸.
