تعداد صفحات: ۶۰ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
چکیده ………………………………. ۱
فصل اول……………………………….
مقدمه ………………………………. ۳
بیان مسئله پژوهش …………………….. ۶
بیان فرضیه‌های پژوهش ………………….. ۶
هدف پژوهش …………………………… ۸
ضرورت پژوهش………………………….. ۸
تعریف مفاهیم پژوهش (تعریف نظری مفاهیم، تعریف عملیاتی مفاهیم) ۹
فصل دوم: دانستنیهای موجود در مورد عنوان پژوهش و پیشینه پژوهش
بخش نخست ……………………………..
تاریخچه ازدواج ……………………… ۱۵
مفهوم ازدواج ……………………….. ۱۵
ازدواج در زمان مختلف در ایران ………… ۱۹
ازدواج در ایران امروز ……………….. ۲۰
ازدواج در کشورهای مختلف جهان …………. ۲۰
انگیزه، اهداف، فواید و زمان ازدواج در دین اسلام ۲۳
ازدواج ازدیدگاه روانشناسی ……………. ۲۴
بخش دوم: ……………………………..
عوامل زناشویی ………………………. ۲۵
تحرک اجتماعی و همسر گزینی ……………. ۲۵
دو متغیر اساسی: سن و ویژگیهای فرهنگی ….. ۲۷
انتخاب همسر از دیدگاه فرهنگی …………. ۲۷
بخش سوم: ……………………………..
عشق در ازدواج ………………………. ۲۸
همسان همسری…………………………. ۲۹
مشکلات و موانع موجود بر سر راه ازدواج…… ۳۰
پیشینه پژوهش ……………………….. ۳۱
فصل سوم: روش تحقیق …………………….
روش تحقیق ………………………….. ۳۴
گزینش نمونه ………………………… ۳۴
روش نمونه‌گیری ………………………. ۳۴
جامعه آماری ………………………… ۳۴
حجم نمونه ………………………….. ۳۵
ابزار تحقیق…………………………. ۳۵
مدت اجرای تحقیق …………………….. ۳۶
روش آماری ………………………….. ۳۶
فصل چهارم: جمع‌آوری اطلاعات و یافته‌های پژوهش .
مقدمه ……………………………… ۳۸
جداول دو بعدی مربوط به سئوالات پرسشنامه … ۳۸
فصل پنجم : تجزیه و تحلیل نتایج پژوهش …….
استنتاج و نتیجه گیری ………………… ۵۱
موانع و محدودیتهای طرح تحقیق …………. ۵۴
پیشنهادات ………………………….. ۵۵
منابع مورد استفاده ………………….. ۵۶
ضمائم ……………………………… ۵۸
چکیده
یکی از مهمترین رفتارهای اجتماعی انسان تشکیل خانواده و تلاش برای حفظ بقاء است در تمام ادیان الهی نیز به این امر توجه ویژه‌ای شده است. در قرآن مجید آیات بسیاری درباره ازدواج در ضرورت آن آمده است.
مردم کشور ما نیز با عنایت فرهنگی غنی و ریشه‌دار خود و همچنین با تکیه بر اصول متعالی دین مبین اسلام همواره برای ازدواج و تشکیل خانواده اهمیت خاصی قائل بوده‌اند. در سالهای اخیر بدنبال تغییرات شگرف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی در سطح جامعه، نوسانات چشمگیری نیز در کیفیت و کمیت ازدواج و طلاق در بین جوانان بروز نموده است که البته در مقایسه با جوامع دیگر این ارقام کمتر می‌باشد.
ولی با عنایت به ریشه‌های عمیق فرهنگی و پشتوانه دینی در مردم کشورمان ضرورت بررسی مساله ازدواج و نقاط قوت و ضعف آن در جامعه از جهات مختلف احساس می‌گردد در راستای چنین احساسی نیاز و با توجه توان به محدودیت موضوع بر آن شدم تا مطالعه مقطعی (نظرسنجی) بر روی گروهی که آسیب‌پذیرترین اقشار جوان جامعه یعنی دانشجویان رشته‌های مختلف دانشگاه شهید بهشتی انجام دهم ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه ما خود ایفایی می‌باشد که اعتبار آنها تایید شده بود و این پرسشنامه‌ها برای دو گروه دانشجویان دختر و پسر به طور یکسان تهیه شده بود و سوالات آنها به شکل سئوالات بسته انتخاب گردید.
از نتایج قابل توجه این طرح تاکید و اهتمام دختران و پسران بر عوامل معنوی و دینی و اخلاقی است به طوریکه اکثر ایشان ایمان و اصالت خانوادگی و تفاهم اخلاقی را از نکات بسیار موثر بر زندگی زناشویی دانسته‌اند. همچنین اکثر ایشان انگیزه ازدواج خود را برای دستورات الهی، احساس نیاز به داشتن یک همدلی و همرازی پیشگیری از آلوده شدن به مفاسد اجتماعی می‌دانند.
مقدمه
از جمله آیات خداوند این است که از جنس خودتان براش شما جفت آفریده که با آن انس بگیرید و بین شما محبت و الفت ایجاد کرده، در این امر برای مردم متفکر آیات حکمت خداوندی نمایان است، نهاد انسان احتمال گرایش عمیق به تشکیل خانواده دارد تا بدین وسیله ما معنی آرام و آشیانه‌ای مطلوب برای خود فراهم نماید و در این بین به حق ظرافتهای بسیار شگفت‌انگیز درون آدمی به ودیعه گذاشته است.
در دین مبین اسلام ارزش زیادی به ازدواج داده شده و احکام بسیاری در جهت ایجاد کانون گرم و آرام خانواده وجود دارد. تفاهمی اجمالی به تاریخ تمدن بشر نیز مبین این مطلب است که با وجود اختلافات بسیار در آداب و سنن جوامع بشری و تغییرات چشمگیری جوامع در بستر زمان، ازدواج یکی از مراسم منحصر به فردی است که همواره با بشر بوده است این دورانست.
در کتاب ارزشمند تاریخ تمدن خود مساله ازدواج را در گاهواره تاریخ و در میان اقوام مختلف بشرح وسط داده است و ثابت نموده که ازدواج در انسان معنای بسیار والاتر و برتری نسبت به انتخابات جفت در حیوانات دارد. عادات و رسوم اجتماعی و اخلاق سرپناه و محافظ محیط مقدس خانواده می‌باشند و راه نفوذ قوانین را می‌بندند.
لیکن با صنعتی شدن جوامع به دلیل ماشینی شدن زندگی‌ها و سیاستهای سودجویانه بشر امروزی انسان به موجودی مسخ شده مبدل گردیده است که در دریای پرتلاطم زندگی، به هدف به این سو و آنسو کشیده می‌شود و جمال تفکر را نمی‌یابد و شاید بهتر است بگوییم که نمی‌تواند تفکر منطقی داشته باشد و در این بین ازدواج و کانون گرم و مقدس خانواده نیز دستخوش تغییر شده است و مفهوم معنویش کم‌رنگ گشته است.
بیان مسئله تحقیق
مسئله ازدواج یکی از مهمترین مسائل زندگی می‌باشد که باعث رشد و شکوفایی انسان در مراحل بعدی زندگی او می‌گردد و این امر از ابتدای خلقت وجود داشته و در هر اجتماعی و هر زمانی مطرح بوده است و هر روزه قشر جوان در این خصوص دیدگاه خاصی را مورد نظر قرار می‌دهند، خصوصاً در سالهای اخیر که با صنعتی شدن جوامع تغییرات چشمگیری در امر ازدواج و نوع خانواده و رابطه بین اعضاء خانواده و بخصوص زن و شوهر بر جای گذاشته است.
نوعاً هر دختر و پسری که به حد بلوغ و رشد رسیده باشند یک کشش باطنی شدید نسبت به جنس مخالف در خود احساس می‌کنند و این کشش و جاذبه نامرئی با گذشت زمان و بارور شدن قوای جوانی به تدریج به تمایل شدید مبدل گردیده تا آنجا که به صورت خواسته‌ای حتمی و ضروری خودنمایی می‌کند. (احمدی، سید احمد، ۱۳۷۱، ص۲۲)
در واقع این پژوهش بر آنست که ابعاد مختلف مسأله ازدواج و عوامل موثر بر آن را از دیدگاه دانشجویان بررسی نماید.
تاریخچه ازدواج
اگر از سپیده‌دم تاریخ تا به امروز، زیست انسانها به شکلهای گوناگون معنا یافت، لیکن سخن گفتن در باب منشا و تاریخچه ازدواج و چگونگی پیدایش زندگی زناشویی، امری بس دشوار می‌نمایاند.
سئوالاتی نظیر پیدایش ازدواج از چه موقع آغاز گشت و از چه سبب ظهور نمود؟ همواره در نظر محققان و صاحب‌نظران این فن به گونه‌های متفاوتی از یکدیگر رخ می‌نماید که هر کس در اثبات نظرات خود بر دیگری سبقت می‌جوید.
آداب و رسوم زناشویی از قبائل بدوی تا به عصر حاضر، سیر تطوری ازدواج با تحولات گوناگون که تا به حال پشت سر گذرانیده است و مجموعه قوانین و مقررات حقوقی که بر روابط زناشویی حاکم است همه موارد یاد شده دال بر گستردگی و عملکرد ازدواج تلقی می‌گردد و به نحوی که هر پژوهشگر محققی در باب تعریف این واژه از زاویه‌ای خاص بدان نگریسته و آنرا به شیوه خود مورد بررسی قرار داده است. اینک ما بیشتر آنرا از روزنه‌ای دیگر می‌نگریم.
ازدواج به کسر«الف» و کسر«ال» (اِ . دِ) به جفت نشدن و جفت گرفتن معنا می‌یابد و حتی در عالم شعر نیز این واژه راه‌یافته است به گونه‌ای که به دو کلمه‌ای که در تلفظ به یکدیگر شبیه می‌باشند، اما در عمل به دو معنای متفاوت به کار می‌روند، اطلاق می‌گردد.
ازدواج در زمانهای مختلف در ایران
خانواده یکی از هسته‌های جامعه است که بر اساس ازدواج یا خویشاوندی قرار گرفتن است. حیات و خانواده به وسیله وضع سیاسی و اقتصادی جامعه و طبیعت روابط اجتماعی به طور کلی معین می‌شود. خانواده ابتدا به صورت مادرسالاری بوده است یعنی یک خانواده بزرگ مادری وجود داشت یک کمون یا گروه و سپس ازدواجهای دو نفری.
در عصر پدرسالاری یک خانواده بزرگ پدری پدیدار شد به صورت یک شوهری، درعین حال زن به صورت دارایی شوهر درآمده با تکامل نظام تولیدی جوامع مختلف به تدریج خانواده‌ها کوچکتر شده و دگرگونی نظامهای اجتماعی وتوسعه حقوق زنان در جوامع متمدن تعدد زوجان از بین رفت.
در نیمه دوم قرن بیستم با توجه به پیشرفت به لزوم جلوگیری از ازدیاد جمعیت و بالارفتن سن ازدواج و با انتظاراتی که روابط و نهادهای اجتماعی دستخوش آنهاست خانواده هر چه کوچکتر و محدودتر می‌شود. (آصفی، آمنه، ۱۳۵۲،ص۹)
ازدواج در ایران امروز
دگرگونی سریع چون پیدایش شهرهای بزرگ، مهاجرت وسیع در روستائیان به شهر و گسترش وسائل ارتباطی بروز تغییرات همه جانبه‌ای را در امر انتخاب همسر موجب گردیده است. با پیدایش چنین تغییراتی، گزینش همسر نه تنها در فضای شغلی وسیع‌تری امکان پذیر است.
با پیدایش چنین تغییراتی، گزینش همسر نه تنها در فضای شغلی وسیع‌تری امکان پذیر گردیده بلکه انسانهایی از گروههای پایین‌تر با دستیابی به مشاغل بالا تحرک حرفه‌ای را تحرک دیگری از طریق گزینش همسر پیوند دارند. گسترش آموزش، از جانبی ازدواجهای انسانها را برانگیخت که هیچگاه در طول قرون با یکدیگر پیوند نبسته بودند و از جانب دیگر، محیطی مساعد جهت ارتقای آزادانه زن و مرد پدید آورده به نظر می‌رسد که اولین شاخص همسرگزینی در ایران، انجام آن با دخالت خاص والدین است.
در پرسش‌نامه‌هایی که در کشور اروپایی و آمریکا تکمیل گردیده بود، مستقیما این سوال مطرح می‌شود، همسر خود را چگونه انتخاب کرده‌اید؟ و طرح این پرسش در ایران بدین صورت امکان دارد.
منابع مورد استفاده
کتب فارسی
ـ آصفی، آمنه: خانواده و تربیت در ایران، انتشارات مجله مکتب مام، ۲۵۳۶،باقر ساروخانی: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، انتشارات سروش ، ۱۳۷۰،۱۶۸ صفحه
ـ بهنام، جمشید: جمعیت‌شناسی عمومی، چاپ دانشگاه تهران،۱۳۴۸
ـ شاملو، سعید: بهداشت روانی، انتشارات رشد، ۱۳۷۲
ـ موقر، رحیم : جامعه‌شناسی خانوادگی، چاپخانه شفق، ۱۳۳۹،۲۵۴ صفحه
ـ نبوی، بهروز: مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم اجتماع، چاپخانه سترک، چاپ هفتم، ۱۳۶۹،۲۲۲ صفحه
کتب خارجی
ـ فروم، اریک: هنر عشق ورزیدن، ترجمه علیزاده، سعدا…، انتشارات گلستانی، ۱۳۶۱
ـ فروید، زیگموند روانکاوی و تحریم زناشویی با محارم، ترجمه صاحب الزمانی، ناصرالدین، انتشارات عطایی، ۱۳۴۴
ـ مالینوفسکی، برانسیلاو: میل جنسی و فرونشانی آن ترجمه ثلاثی، محسن انتشارات امیرکبیر، ۲۵۳۶، ۲۶ صفحه.
