پایان نامه هنجاریابی پرسشنامه افسردگی کودکان ماریاکواس بر روی کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی

تعداد صفحات: ۱۶۹ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان                                            صفحه

فصل اول : طرح تحقیق

مقدمه  : ۲

بیان مسئله : ۴

اهمیت پژوهش : ۱۰

اهداف تحقیق : ۱۳

اهداف کلی : ۱۳

تعاریف نظری  واژه‌ها و مفاهیم : ۱۴

تعاریف عملیاتی واژه‌ها و مفاهیم : ۱۸

سؤالات تحقیق  : ۱۹

فرضیه‌های تحقیق : ۱۹

فصل دوم : پیشینه پژوهش

مقدمه : ۲۲

سلامتی و تعریف آن : ۲۳

عوامل تأثیرگذار بر سلامت: ۲۴

انواع سلامتی : ۲۵

سلامت روانی و تعریف آن : ۲۷

عوامل موثر بر سلامت روانی : ۲۸

اختلالات روانی و تعریف آن : ۳۰

تاریخچه بررسی اختلالات روانی  : ۳۲

طبقه بندی اختلالات روانی : ۳۶

اختلالات خلقی و تعریف آن : ۴۲

تاریخچه بررسی اختلالات خلقی : ۴۳

طبقه بندی اختلالات خلقی : ۴۴

اختلالات افسردگی : ۴۴

اختلالات دو قطبی : ۴۵

اختلال افسردگی و تعریف آن : ۴۶

نظریه‌های روان شناختی در مورد افسردگی : ۴۸

نظریه زیست شناختی : ۴۸

نظریه روان پویایی : ۵۰

نظریه یادگیری : ۵۱

نظریه شناختی : ۵۲

علایم و نشانه‌های اختلال افسردگی : ۵۴

سبب شناسی اختلال افسردگی : ۵۶

انواع افسردگی : ۵۷

اختلال افسردگی و سن : ۵۹

اختلال افسرگی و جنس : ۶۰

روشهای تشخیص و ارزیابی افسردگی در کودکان : ۶۱

انواع آزمونهای ارزیابی افسردگی : ۶۳

پرسشنامه افسردگی کودکان CDI  : ۶۳

۲ ـ پرسشنامه افسردگی بک : ۶۴

مقیاس افسردگی اصلی برای مطالعات همه گیر شناسی ( CES _ D ) : 65

آزمون و تعریف آن : ۶۶

سابقه تاریخی آزمونهای روانی : ۶۷

ویژگیهای آزمونهای روانی : ۶۹

الف ) ویژگیهای اصلی : ۷۰

الف ) روش باز آزمایی : ۷۱

ب ) روش فرمهای همتا یا موازی : ۷۱

ج ) روش دو نیمه کردن آزمون : ۷۲

د ـ روش کودر ـ ریچاردسون : ۷۳

الف ) روایی محتوا : ۷۴

ب ) روایی صوری یا ظاهری : ۷۶

ج ) روایی ملاکی : ۷۷

د ) روایی سازه : ۷۹

۳ ـ حساسیت یا ظرافت تشخیص : ۸۱

ب ) ویژگیهای فرعی : ۸۱

مفهوم نرم یا هنجار و تعریف آن : ۸۲

انواع نرم یا هنجار : ۸۳

۱ ـ هنجارهای سنی: ۸۳

۲ ـ هنجارهای کلاسی: ۸۴

۳ ـ هنجارهای رتبه درصدی : ۸۴

۴ ـ هنجار مربوط به نمرات معیار : ۸۵

پژوهشهای خارجی : ۸۷

پژوهشهای داخلی : ۸۸

فصل سوم : روش تحقیق

مقدمه : ۹۰

روش تحقیق : ۹۰

جامعه آماری : ۹۱

نمونه و روش نمونه گیری : ۹۱

روش اجرای تحقیق : ۹۲

ابزارهای گرد آوری اطلاعات : ۹۳

روایی و پایایی آزمون ماریاکواس : ۹۵

روایی و پایائی آزمون افسردگی بک : ۹۵

روشهای آماری مورد استفاده در این پژوهش : ۹۶

سؤالات پژوهش : ۹۸

فرضیه‌ها پژوهش : ۹۸

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل اطلاعات

مقدمه : ۱۰۰

محاسبه پایایی آزمون : ۱۰۰

تحلیل نتایج : ۱۰۱

محاسبه روایی آزمون : ۱۰۲

فرضیه اول : ۱۰۳

فرضیه دوم : ۱۰۳

فرضیه سوم : ۱۰۵

اداری.. ۱۰۵

فرضیه چهارم : ۱۰۶

فرضیه پنجم : ۱۰۷

فرضیه ششم : ۱۰۸

فرضیه هفتم : ۱۰۹

فرضیه هشتم : ۱۱۲

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

مقدمه : ۱۱۵

بحث و نتیجه گیری : ۱۱۵

پیشنهادات.. ۱۲۴

پیشنهادات کاربردی : ۱۲۴

پیشنهادات پژوهشی : ۱۲۵

محدودیت‌ها : ۱۲۶

ضمائم

فهرست منابع و مأخذ  : ۱۵۶

مقدمه

بدون شک نیروی انسانی از مهم ترین سرمایه‌های  جوامع است. سرمایه ای که امکان بهربرداری از منابع انرژی را فراهم می‌سازد و وجود کار آمدش رفاه و امنیت جامعه را تامین می‌کند. اهمیت نیروی انسانی تا جایی است که منابع مادی همواره یک پله پایین تر از آن قرار می‌گیرد این مساله باعث توجه بیش از بیش جوامع بشری به نیروی انسانی گردیده  و برنامه ریزی‌های گسترده ای در جهت حفظ و تربیت آن انجام گرفته تا میزان بهره وری از این سرمایه ی ناشناخته را (البته در برخی کشورها) افزایش یابد.

حفظ و تربیت نیروی انسانی علاوه بر این که از جهت جسمانی مورد توجه است از نظر روانی بسیار مهم است. چرا که هر گونه دگرگونی روحی، جسم را تحت تأثیر قرار داده و فرد را ناکارآمد می‌کند.

اگر چه ضرب المثل «عقل سالم در بدن سالم است » در بین مردم باب شده اما باید این ضرب المثل بدین گونه اصلاح گردد که : عقل سالم در بدن سالم و بدن سالم در سایه ی روح سالم است.

بدیهی است روح و روان ناسالم جسم را پژمرده و تنبل ساخته و قدرت کار و فعالیت را از او می‌گیرد. کوتاه سخن این که تلاش‌های جوامع در جهت سلامت جامعه به خصوص در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که سلامت روحی و روانی افراد از اهمیت بیشتری نسبت به سلامت جسمانی برخوردار است.

بیان مسئله

سلامت به معنی: «بی گزند شدن، بی عیب شدن، رهایی یافتن، نجات یافتن، امنیت، عافیت، تندرستی، خلاص از بیماری، آرامش صلح، سالم، تندرست بودن می‌باشد» (معین، ۱۳۷۵ ، ج۵،  ص ۷۷۸).

مفهوم سلامت روانی به معنای  خود آگاهی حل تعارضات و کشمکش‌های درونی و شامل خود شکوفایی یعنی بالفعل ساختن توانایی‌های روان شناختی  ذاتی و درونی فرد است.

سلامت شامل سلامت جسمی و روانی می‌باشد در سلامت روانی بنا به عقید آلفرد آدلر فرد برخوردار از سلامت روان شناختی توان با جرات عمل کردن را برای رسیدن به اهدافش دارد چنین فردی روابط سازنده ای با دیگران دارد.

به اعتقاد او فرد سالم مطمئن و خوش بین است. عملکرد او مبتنی بر نیرنگ  نیست فرد سالم ضمن پذیرش مشکلاتش در حد توان به رفع آن‌ها اقدام می‌کند خلاصه اینکه سلامت روان یعنی داشتن اهداف شخصی در زندگی، روابط خانوادگی مطلوب، کنترل عواطف و احساسات و پذیرش اشتباه و کوشش برای حل آنها.

 به نظر کارل راجرز نیز شخص سالم انسانی است بسیار  کارآمد که از تمام  توانایی‌هایش بهر می‌گیرد و به طور خلاصه انسان بر خوردار از سلامت روان شناختی دارای این خصوصیات است.

۱ ـ آمادگی کسب تجربه  ۲ـ زندگی هستی دار ۳ ـ اعتماد به ارگانیزم خود ۴ ـ احساس آزادی ۵ ـ  خلاقیت و آفرینشگری انسان غیر سالم فردیست که مبتلا به اختلال روانشناختی باشد و ویژگی‌های فوق را نداشته باشد ( ارجمند، ۱۳۸۲ ).

برای بیشتر مردم مفاهیم اختلال روانی خیلی گنگ بوده و تصورات آنها در این خصوص تحریف شده و رنگی از ترس و پیشداوری به خود گرفته است.

اختلال روانی یک بیماری با تظاهرات روانشناختی یا رفتاری همراه با ناراحتی قابل ملاحظه و اختلال کارکرد ناشی از یک آشفتگی زیست شناختی،  اجتماعی،  روانشناختی، ژنتیک، فیزیک یا شیمیائی است. ارزیابی آن بر حسب انحراف از یک مفهوم هنجاری صورت می‌گیرد  (کاپلان، سادوک، ۱۳۸۰ ).

عوامل تأثیرگذار بر سلامت

 مجموعه عواملی را که می‌توان تحت عنوان عوامل تأثیرگذار بر سلامت نام برد شامل ۳ عامل توان ساز، زمینه ساز، تقویت کننده می‌باشد. براساس نظرکرین هر کدام از این عوامل به نوعی می‌توانند بر سلامت تأثیر بگذارند.

عوامل زمینه ساز، آن دسته از عواملی هستند که تصمیمات مربوط به انجام اعمال بهداشتی خاصی را بر می‌انگیزد این عوامل رایج تعلیم و تربیت نظیر آگاهی، درک، گرایشها و باورهای مربوط به رفتارهای خطر آفرین در سلامتی و رفتار بهبودی آفرین سلامتی را شامل می‌شود.

عوامل توان ساز مؤثر در سلامتی آن دسته از مهارت‌هایی هستند که برای اقدام یک عمل چه آن عمل برانگیخته باشد یا خیر مورد نیاز است. مثال‌های مربوط به عوامل توان ساز شامل مهارتهای خود مراقبتی و توانایی انجام یک خود سنجی جسمانی می‌باشد.

و در نهایت عوامل تقویت کننده که نقش اساسی مؤثر در سلامتی را دارد و شامل پاداشهایی است که فرد برای انجام رفتار بهداشتی مورد سؤال دریافت می‌کنند  ( گاجل و همکاران ، ۱۳۷۷ ).

از دیگر عوامل که می‌تواند بر سلامت بگذارد وراثت و محیط می‌باشد. زیرا سلامت هر شخص تحت تأثیر محیط اجتماعی و عوامل ارثی وی  می‌باشد. همچنین می‌توان تغییرات موجود در شرایط اقتصادی از دست دادن شغل یا ارتقاء شغلی را از مواردی برشمرد که می‌تواند بر سلامت اثر بگذارد.

سلامت روانی و تعریف آن

سلامت روانی جنبه ای کلی  از مفهوم کلی سلامتی است،سلامتی روانی نزدیکتر شدن به حالتی است که مناسب به نظر می‌رسد البته در مقطع دوره ای معین بنابراین شایسته است که مفهوم سلامت روانی نیز به موازات  رشد وتکامل انسان وسیستم تفکر او رشد و تکامل می‌یابد(وصال،۱۳۸۳ ).

در تک نگاشت سلامت روانی : گزارش از پزشک ارشد، سلامت روانی « کارکرد موفقیت آمییز اعمال روانی، ازنظر تفکر، خلق ورفتار که منجر به فعالیت‌های سازنده، برآورنده روابط با دیگران  وتوانایی سازش به تغییر ومقابله با ناملایمات میگردد » ( کاپلان وسادوک،۱۳۸۲، ص ۲۳ ).

تعریف دیگر سلامت روان عبارتست از «  رفتار موزون و هماهنگ با جامعه، شناخت و پذیرش واقعیتهای اجتماعی و قدرت سازگاری با آنها، ارضای نیازهای خویشتن به طور متعادل و شکوفایی استعدادهای فطری خویش » ( قاسمی، ۱۳۷۵، ص ۴ ).

بنابراین فردی که دارای سلامت روانی می‌باشد « تسلط مهارت در ارتباط صحیح با محیط بخصوص در سه فضای مهم زندگی، عشق، کار و تفریح دارا می‌باشد. » ( میلانی فر ۰ ۱۳۷.، ص ۶ ).

بنابراین سلامت روانی هیچگاه با فهرست یا خصوصیات ثابت یا ویژگیهای معین تعریف نشده است.

اختلالات روانی و تعریف آن

در  DSM _ IV   اختلال روانی بدین گونه تعریف شده است :

« هر اختلال روانی به عنوان نشانگان یا الگوی رفتاری یا روانی قابل ملاحظه بالینی در نظر گرفته شده است که در یک فرد ظاهر می‌شود و ناراحتی فعلی ( برای مثال یک نشانه دردناک ) یا ناتوانی ( یعنی اختلال در یک یا بیش از یکی از زمینه‌های کارکردی او ) یا با افزایش قابل ملاحظه خطر مرگ، درد، ناتوانی و یا از دست دادن آزادی رابطه دارد.

به علاوه، این نشانگان یا الگو نباید در واکنش به رویداد خاصی باشد. که از لحاظ فرهنگی موجه و مورد انتظار است، مانند مرگ یک فرد محبوب. علت اولیه اختلال هر چه باشد باید آن را در حال حاضر به عنوان جلوه کژ کاری رفتاری، روانی یا زیستی در فرد تلقی کرد.

رفتار انحرافی ( به عنوان مثال سیاسی، مذهبی یا جنسی ) و تعارضهایی که به طور عمده میان فرد و جامعه بروز می‌کنند، در صورتی اختلال روانی تلقی می‌شوند که همانگونه که در بالا اشاره شد، نشانه ای از یک کژ کاری در باشند »  ( ضیائی، ۱۳۸۳، ص ۲۰۷ ).

متأسفانه در سراسر تاریخ، باورهای مربوط به اختلال روانی با خرافات، اشتباهات، بدفهمیها، و ترس همراه بوده اند. گر چه پیشرفتهای علمی در فهم و تبین رفتار نابهنجار بسیاری از این باورها را از بین برده است، با این وجود مفاهیمی همچنان باقی مانده و متداول اند.

معمولا مرم عادی، اصطلاح اختلال روانی یا بیماری روانی را با « جنون و دیوانگی » یا « عقب ماندگی ذهنی » مترادف می‌دانند و تصویری از انسانی با رفتار، تفکر و عواطف عجیب و غیر معمول را مجسم می‌سازند که از این حیث با دیگران تفاوتهای محسوس دارد.

فهرست منابع و مأخذ

۱ )آزاد،حسین،« آسیب روانی ۱»،چاپ چهارم،انتشارات پیام نور، ۱۳۷۸.

۲ )آزاد،حسین،« آسیب روانی ۲»،چاپ سوم،انتشارات پیام نور، ۱۳۷۸.

۳ )آلن،مری جی؛ ین،وندی ام،« مقدمه ای بر نظریه‌های اندازه گیری »، ترجمه  دلاور،علی،چاپ اول،تهران، ۱۳۷۴.

۴ ) آناستازی،آن، « روان آزمایی»، ترجمه  براهنی،محمد نقی، چاپ چهارم، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۹.

۵ ) اتکینسون،ریتال ؛اتکینسون،ریچارد؛هیلگارد،ارنست،ر،« زمینه روانشناسی»، ترجمه براهنی،محمد نقی؛ شاملو،سعید؛ کریمی،یوسف،جلد دوم،انتشارات رشد، ۱۳۸۱ .

۶ ) احمدوند،محمد علی،« بهداشت روانی »،چاپ پنجم،  انتشارات پیام نور، ۱۳۸۲.

۷ ) افروز، غلامعلی،« بررسی علل افسردگی در نوجوانان »، مجله :پیوند،ارگان انجمن اولیا ومربیان،خردادماه،شماره ۲۶۰، ازص۲۱تا ص۳۲، ۱۳۸۰.

۸ )ارجمند، فرشته،«بررسی رابطه بین اضطراب واسترس با رضایت شغلی دبیران زن شهرستان خواف »، درجه کارشناسی روانشناسی عمومی،دانشگاه پیام نور  تربت حیدریه،استاد راهنما سیدان،ابوالقاسم، ۱۳۸۳ .

۹ ) برنز، دیوید،« شناخت درمانی،روانشناسی افسردگی،فنون وشناخت شخصیت و تغییر آن »، ترجمه قراچه داغی،مهدی، چاپ دوم،نشر خاتون، ۱۳۶۷.

۱۰ ) برونو،فرانک،« فرهنگ توصیفی اصطلاحات روانشناسی »،ترجمه  یاسائی،مهشید؛طاهری،فرزانه،چاپ اول،نشر قیام،۱۳۷۳.

۱۱ ) بهرامی،غلامرضا؛ معنوی،عذالدین،« فرهنگ لغات و اصطلاحات چهارزبانه روان پزشکی »،چاپ و انتشارات دانشگا ه تهران، ۱۳۷۰ .

  ۱۲ ) بیرامی،منصور،«خانواده و آسیب شناسی آن »، چاپ دوم،  انتشارات آیدین،تبریز، ۱۳۷۸.

۱۳ ) دبلیو سانتراک، جان،« زمینه روانشناسی سانتراک »،ترجمه  فیروز بخت،مهرداد،جلد  دوم، چاپ  اول، نشر رسا، تهران، ۱۳۸۳ .

۱۴ ) دلاور،علی،«  ر وشهای تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی »، چاپ هشتم،انتشارات دانشگاه پیام نور، ۱۳۷۶.

   ۱۵ ) دهخدا،علی اکبر، « لغت نامه دهخدا »،جلد دوم، چاپ دوم،انتشارات دانشگاه تهران،  ۱۳۷۷.

۱۶ )  رئیسی فرقانی، شهلا،« مشکلات رفتاری در کودکان ونوجوانان »، انتشارات تربیت،۱۳۸۰ .

۱۷ ) زارعی،ابراهیم، «بررسی رابطه بین سلامت روانی و شیوهای مقابله با تنش‌های روانی دانش آموزان متوسطه شهرستان خواف »،درجه کارشناسی روان شناسی عمومی، دانشگاه پیام نور تربت حیدریه،استاد راهنما سیدان، ابوالقاسم، ۱۳۸۲ .

۱۸ ) ساردوئی،غلامرضا، « هنجاریابی پرسشنامه افسردگی بک »، درجه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی ،دانشگاه علامه طباطبائی،استاد راهنما  دلاور، علی، ۱۳۷۳ .

۱۹ ) سیف،علی اکبر، « سنجش و اندازه گیری درعلوم تربیتی » ، چاپ اول، انتشارات پیام نور، ۱۳۷۱

۲۰ ) شاملو،سعید، « بهداشت روانی » ،چاپ  پانزدهم،انتشارات رشد،تهران، ۱۳۸۱.

۲۱ ) شاملو،سعید، « آسیب شناسی روانی » ،چاپ هشتم،انتشارات رشد،تهران، ۱۳۸۳.

۲۲ ) شریفی پاشا، حسن، « اصول  روانسنجی وروان آزمائی»،چاپ  دوم، انتشارات رشد، ۱۳۷۳.

۲۳ ) ضیائی،نجمه، « بررسی عوامل خانوادگی وشخصیتی موثر بر فرار دختران ۲۰_۱۴ سال از منزل »،درجه کارشناسی روانشناسی عمومی،دانشگاه پیام نور تربت حیدریه،استاد راهنما  سیدان، ابوالقاسم،۱۳۸۳.

۲۴ ) علیزاده،مصطفی،«  افسردگی،اضطراب،وسواس» ،چاپ  دوم، انتشارات هیرمند،تهران،۱۳۷۳.

۲۵ ) علیزاده،مصطفی، « چگونه روانی سالم تری داشته باشیم  » ،چاپ سوم ، انتشارات هیرمند،تهران،۱۳۸۲.

۲۶ ) قاسمی، علی اکبر،« بهداشت روانی»، چاپ چهارم، سال دوم دبیرستان، ۱۳۷۵.

۲۷ )  کاپلان،هاروارد؛  سادوک ،بنیامین، « واژه نامه جامع روانپزشکی و روانشناسی»، ترجمه دهگانپور،محمد؛ بیگی،خشایار ؛ فیروزبخت،مهرداد ؛چاپ پنجم، انتشارات بدر، ۱۳۷۴.

۲۸ ) کاپلان،هاروارد ؛سادوک،بنیامین،« خلاصه روانپزشکی بالینی»،ترجمه  پورافکار، نصرت اله،جلد سوم، چاپ  اول، نشر آزاده، ۱۳۷۴.

۲۹ ) کاپلان،هاروارد ؛ سادوک،بنیامین،« خلاصه روانپزشکی بالینی »،ترجمه  پورافکار، نصرت اله، جلد چهارم،چاپ:ذوقی،تبریز،۱۳۸۰.

۳۰ ) کلایتون،پلاجی ؛ بارت،جیمز،ای، « درمان افسردگی،اختلاف نظرهای گذشته و نگرشهای جدید»،ترجمه  سلطانی فر، حسن، چاپ اول، انتشارات آستان قدس، ۱۳۶۹.

۳۱ ) کمرزرین،حمید، « تاثیر ویژگی‌های فردی و خانوادگی در میزان افسردگی کودکان »، همایش کودک و خانواده، ۱۳۷۷.

۳۲ ) گلدر، گراهام ؛ میو، مایکل؛ گدیس، جان، ریچارد، « روان پزشکی آکسفورد »، ترجمه  صادقی، مجید؛ سبحانیان، خسرو ؛ چاپ  اول، انتشارات ارجمند، تهران، ۱۳۸۱.

۳۳ ) گنجی، حمزه ؛ « روان سنجی »، چاپ اول، انتشارات دانشگاه پیام نور، ۱۳۷۰.

۳۴ )گنجی، حمزه ؛ « مبانی روان شناسی عمومی »، چاپ دوم،نشر روان، ۱۳۸۰.

۳۵ ) گنجی، حمزه ؛ « راهنمای عملی درمان افسردگی »، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران،۱۳۸۱.

۳۶ ) گنجی، حمزه و همکاران ؛ « روان شناسی سال سوم دبیرستان »، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۰.

۳۷ ) معانی،ایرج،« بیماری نامرئی افسردگی روانی »،چاپ سوم، انتشارات چاپبخش، ۱۳۷۱.

۳۸ ) منصور، محمود،« لغت نامه روانشناسی »،ترجمه دادستان،پریرخ ؛ راد، مینا ؛چاپ هنر، ۱۳۶۵.

۳۹ ) میلانی فر،بهروز،میلانی فر،بهروز « بهداشت روانی »،چاپ ششم،انتشارات قرموس،تهران، ۱۳۷۰.

۴۰ ) معین، محمد،«قرهنگ لغت »،جلد اول،چاپ دهم، انتشارات سپهر،تهران، ۱۳۷۵.

۴۱ ) وزیری، زهرا،« بررسی سطح استرس واضطراب در بیماران سرطان وافراد سالم »،درجه کارشناسی روانشناسی عمومی، دانشگاه پیام نور تربت حیدریه، استاد راهنما  سیدان،ابوالقاسم، ۱۳۸۲.

۴۲ ) وصال،نفیسه،« بررسی و مقایسه سلامت روانشناختی مادران دارای فرزند وفاقدفرزند »، کارشناسی روانشناسی عمومی، دانشگاه پیام نور تربت حیدریه، استادراهنما سیدان،ابوالقاسم، ۱۳۸۳.

۴۳ )‌هارینگتن، ریچارد،«روشهای درمان افسردگی در کودکان ونوجوانان »، ترجمه توزنده جانی،حسن ؛کمال پور،نسرین ؛جلد اول، چاپ دوم،  انتشارات پیک فرهنگ، تهران، ۱۳۸۰.

۴۴ ) هیلگارد،ارنست،همکاران،« درآمدی بر روانشناسی »، ترجمه براهنی وهمکاران،محمد نقی،چاپ سوم، انتشارات آزاده، ۱۳۶۸.