پایان نامه شناخت رفتار درمانی

تعداد صفحات: ۱۶۹ | قابل ویرایش

‌

فهرست مطالب

عنوان                                           صفحه

چکیده ………………………………. ۱

فصل اول : کلیات ……………………… ۴

مقدمه……………………………….. ۵

بیان مسئله ………………………….. ۸

فصل دوم : مباحث نظری………………….. ۱۱

تاریخچه …………………………….. ۱۲

شکل گیری و رشد رفتاری درمانی ………….. ۲۰

کاربرد اولیه اصول رفتاری در زمینه بالینی .. ۳۲

کاربرد فنون کنشگر : تحلیل کاربردی رفتاری… ۴۰

تکنیکهای رفتار درمانی ………………… ۴۸

خاستگاه رویکرد رفتاری ………………… ۵۵

فنون سنتی رفتار درمانی ……………….. ۶۰

ارزیابی رفتار درمانی …………………. ۸۰

پیدایی شناخت درمانی ………………….. ۹۵

رویکردهای شناختی نسبت به شخصیت ……….. ۱۰۳

مفروضات کلی شناخت درمانی …………….. ۱۰۶

تلفیق رویکردهای شناختی رفتاری ………… ۱۲۰

ویژگی ها و مفروضه های رویکرد شناختی – رفتاری    ۱۲۵

درمان شناختی – رفتاری ……………….. ۱۳۴

تکنیکهای رفتار درمان شناختی ………….. ۱۴۳

پژوهش در زمینه مداخله رفتاری – شناختی …. ۱۴۴

پژوهش در زمینه مداخله رفتاری – شناختی و دارویی ۱۴۷

بنیاد علمی درمان رفتاری – شناختی ……… ۱۴۹

اصول کلی در شیوه های درمانی شناختی – رفتاری ۱۵۱

ارزشیابی شناختی – رفتاری …………….. ۱۵۲

سنجش در ارزیابی و درمان شناختی – رفتاری .. ۱۵۴

فصل سوم : بحث و نتیجه گیری …………… ۱۵۵

پیش بینی روندها …………………….. ۱۵۶

برایند بحث …………………………. ۱۵۷

اصطلاحات مهم ………………………… ۱۵۸

فهرست منابع  

منابع فارسی ………………………… ۱۶۵

منابع انگلیسی ………………………. ۱۶۷

‌

چکیده

در شیوه های رفتار درمانی مستقیماً بر رفتار تأکید می شد و به تفکر و استدلال فرد کمتر توجه می شد.

در آغاز درمانگران به اهمیت شناخت اعتقاد نداشتند و نگرش محرک – پاسخ سفت و سختی را ترجیح می دادند. آنها هر ملاحظه ای در مورد اعتقادات و نگرشها را به عنوان بازگشتی به گونه ای از درونگری غیر علمی می دانستند.

اما در پاسخ به شواهدی که نشان می داد عوامل شناختی (یعنی افکار شخص، انتظارات و تفسیر وی از رویدادها) اهمیت تعیین کننده در رفتار شخص دارد، بسیاری از رفتار درمانگران تأکید بر شناخت را هم وارد درمان کردند (بندورا ۱۹۸۶).

رفتار درمان شناختی اصلاح کلی است برای روشهای درمانی که در آنها از فنون تغییر رفتار استفاده می شود و علاوه بر آن راهکارهای طراحی شده برای تغییر عقاید ناسازگار نیز به آن فنون الحاق شده است.

درمانگر به فرد کمک می کند که واکنشهای هیجانی ناراحتی کننده نظیر اضطراب و افسردگی را با یادگرفتن شیوه های موثر تری برای تفسیر و تفکر درباره تجاربش کنترل کند. مثلاً در نظریه شناختی بک در مورد افسردگی، افراد افسرده تمایل دارند رویدادها را از دیدگاهی منفی و خود منتقدانه ارزیابی کنند.

آنها شکست را به جای موفقیت انتظار می کشند و در ارزیابی عملکردشان تمایل به بزرگ کردن شکستها و کوچک کردن موفقیتهادارند. رفتار درمانگران شناختی در درمان افسردگی، به مراجعان کمک می کنند که تحریف را در تفکرشان تشخیص دهند و آنها را به واقعیت نزدیک کنند.

‌

مقدمه

اختلالهای روانی در جوامع انسانی بسیار مشهود و فراوان است. در هر طبقه و صنفی، در هر گروه و جمعی، افراد نامتعادل وجود دارند بنابراین در مورد همه اعم از کارگر، محصل، معلم، پزشک، زارع، استاد دانشگاه و غیر خطر ابتلا به ناراحتی های روانی وجود دارد، به عبارت دیگر هیچ فردی در برابر امراض روانی مصونیت ندارد.

پیچیدگی های تمدن و مشکلات همراه با آن، فشارهای روانی ناشی از زندگی اجتماعی، فقر و مشکلات اقتصادی، نابسامانی های خانوادگی، الگوهای ناصحیح تربیتی والدین و نظایر اینها عوامل به وجود آورنده اختلال ها و ناهنجاری روانی هستند (شاملو، ۱۳۶۶، ص۱۷).

برای برخورد با اختلال های روانی نظریه های متفاوتی وجود دارد، شش دیدگاه نظری که امروزه نفوذ فراوان دارند عبارتند از:

(۱) دیدگاه زیست شناختی، که بر نقش فرآیندهای بدنی تأکید می ورزد

(۲) دیدگاه روانکاوی که بر نقش اضطراب و تعارض درونی تأکید دارد

(۳) دیدگاه یادگیری، که چگونگی تأثیر محیط بر رفتار را بررسی می کند

(۴) دیدگاه شناختی که تفکر ناقص و مشکلات حل مسئله را علل رفتار غیر عادی می داند

(۵) دیدگاه انسانگرایی – هستی گرایی که بر فردیت آدمی و آزادی او برای تصمیم گیری در مورد خود تأکید دارد و

(۶) دیدگاه اجتماعی، که متوجه نقش روابط اجتماعی و تأثیر شرایط اقتصادی و اجتماعی بر رفتار غیر انطباقی است. در پاسخ به اینکه کدامیک از این دیدگاههای نظری درست است؟

باید گفت نظریه ها، مطالبی ایستا نیستند، همه آنها دارای اهمیت بوده و به طور فعال مورد پژوهش قرار گرفته و به کار براه می شوند، با این حال هر یک از آنها واکنشی به جلو مسلط زمانه ی خود بوده و یا هستند (سارسون و ساراسون، ۱۳۷۷، ترجمه نجاریان و همکاران، ص۱۳۲).

‌

بیان مسئله

در نظریه های شناختی عوامل اصلی نگهدارنده رفتار فرایندهای شناختی فرض می شوند. بنابراین یکی از فرضهای روشها و شناخت رفتار درمانی این است که افراد بر حسب ادراکی که از امور و رویدادها دارند به آنها واکنش نشان می دهند.

فرض دوم شناخت درمانی این است که شناخت های غلط سبب اختلالات هیجانی می شوند. بنابراین هدف عمده شناخت درمانی ایجاد تغییر در فرایندهای شناختی افراد است. درمانگران شناختی و تغییر دهندگان رفتار شناختی معتقدند که تغییرات مطلوب در رفتار مددجویان (از جمله رفتارهای هیجانی آنان) از راه تغییر دادن الگوهای فکری، باورها، نگرشها، و عقایدشان امکانپذیر است. (سیف،۱۳۷۴،ص۴۲۴)

اگر نقش عوامل شناختی در ادراک و اصلاح رفتار انسانی نادیده گرفته شود از توانایی رفتار درمانگر در پرداختن به بسیاری از مشکلاتی که در کار بالینی به آنها بر می خورد جداً کاسته می شود. با وجودی که در گذشته رفتار درمانگران سرسختانه از هر گونه ارجاع به مفاهیم واسطه ای اجتناب می کردند ولی در گزارشهای جدیدتر به وضوح به اهمیت عوامل شناختی تأکید شده است (گلدفرید و دیویسون، ۱۹۷۶، ص۱۵)

فنون رفتاری یار فنون شناختی است. هدف کلی روشهای رفتاری کمک به بیمار برای درک نادرستی فرضیات شناختی خود و یادگیری فنون جدید برای مدارا، پیامدهای آن است.

‌

تاریخچه

درمان شناختی – رفتاری رویکرد نسبتاً نویایی است که می خواهد فرد را در بافت زمینه ی زیست، اجتماعی، فرهنگی خود قرار دهد و با تکیه بر اصول و قواعد بر خاسته از رشته های مختلف و سایر علوم وابسته، «سالم زیستن» و «سالم اندیشیدن» را به او بیاموزد.

این رویکرد، خود از تلفیق دو رویکرد رفتار درمانی و رویکرد شناختی پدید آمده است. به یک اعتبار می توان گفت که در رفتار درمان شناختی، نکات قوت رویکردهای رفتار درمانی و شناخت درمانی – یعنی عینی گرایی، ارزیابی و سنجش از یک سوی و دخالت دادن نقش حافظه در بازسازی و تغییر اطلاعات از سوی دیگر گرد آمده و به صورت یک پیکره دانش کار بسته درآمده است (هاوتون و همکاران، ۱۳۷۶، ترجمه قاسم زاده ص۸).

‌

شکل گیری و رشد رفتار درمانی

تعیین تاریخ دقیق برای تولد شیوه جدیدی از درمان روانشناختی امری امکان ناپذیر است. اما می توان دوره ای را که این شیوه در آن پدیدار شده است، شناسایی کرد. حتی زمانی که ، مانند نمونه حاضر، درمان نوین به طور مستقل در دو شکل و در دو کشور ظهور یافته است، تعیین تایخ معین میسر نیست.

شکل بریتانیایی رفتار درمانی، که در نخستین سالهای دهه ۱۹۵۰ پدیدار گشت، بر اختلالهای روان نژند (نوراتیک) در بزرگسالان متمرکز شد و عمدتاً از اندیشه های پاولف، واتسون و هال سر چشمه گرفته بود. سهم اصلی در رشد اولیه رفتار درمانی به جوزف ولپی، که تحقیقات آزمایشی رفتار روان نژند در حیوانات پایه ای شد برای فنون او در کاهش ترس (ولپی، ۱۹۵۸)، و به هانس آیزنک که یک ساختار نظری محکم و یک بنیاد منطقی برای این درمان جدید فراهم آورد، تعلق داشت.

بر خلاف ولپی که پژوهش های آغازین و حتی تحقیقات بعدی او در یک انزوای نسبی انجام شد، پروفسور آیزنک رئیس مسلم بزرگترین گروه روانشناسی در بریتانیا بود؛ سمتی که او با زبردستی و استادی از آن استفاده کرد تا تحقیق درباره رفتار درمانی و آموزش آن را در انستیتو روان پزشکی دانشگاه لندن تشویق کند.

‌

زمینه مشترک

هر دو گروه تلاش کردند تا علم رفتاری را برای مشکلات روانشناختی/ روان پزشکی به کار گیرند، و هر دو طرفدار استفاده از معیارهای علمی محض، سر سپرده تجربه گرایی بودند.

پدیدایی جداگانه رفتار درمانی آغازین در ایالت متحده، و بریتانیا، با پیوستن این دو رویکرد، دست کم از نظر اهداف و بسیاری از روش ها، ادامه یافت.

در دهه نخست رفتار درمانی، تئوری پردازی های فراوانی وجود داشت، اما به تدریج زاویه نگرش به سوی موضوعات فنی و به طور برجسته ای به سوی ارزیابی اثر بخشی درمانی گردش کرد.

شگفت آنکه، پیوندهای ویژه با روانشناسی آموزشی و به طور برجسته نظریه های یادگیری مسلط آن زمان رنگ باختند، به گونه ای که اینک معدود کسانی درباره این پیوند ها یا فقدان آنها مطلع اند یا حتی به آنها اهمیت می دهند.

بی شک نظریه های یادگیری نقشی قطعی در ایجاد رفتار درمانی ایفا نمود، هر چند بعدها از این حیطه رخت بر بست. در عوض، ما شاهد رشد یک رفتار درمانی تجربی و نیرومند بودیم که پیشرفت عملی ارزشمندی ایجاد کرد، هر چند کاهش علاقه برای نظریه سازی را در پی داشت. نبود پیشرفت در نظریه پردازی درباره رفتار درمانی در دوران ۹۰-۱۹۷۰ به تدریج آبشخور نارضایتی ها شد.

‌

فهرست منابع

فهرست منابع فارسی

1. ژالت .م. زارب ، ارزیابی و شناخت رفتار درمانی نوجوانان ، مترجم:دکتر محمد خدایاری فرد و یاسمین عابدینی ( ۱۳۸۳) ، انتشارات رشد.
2. ای . جی – فیرس – تیموتی جی . توان ،‌مترجم : مهرداد فیروز بخت با همکاری دکتر سیف الله بهاری ( ۱۳۸۶) ،‌ انتشارات رشد .
3. هاوتون ، کرک ، سالکووس کس ، کلارک ( ۱۹۹۷)‌ ، راهنمای کاربردی در درمان اختلال‌های روانی ، مترجم : دکتر حبیب الله قاسم زاده ( ۱۳۷۶) ، انتشارات ارجمند
4. دیویوم . کلارک، کریستوفر ج . فربورن ( ۱۹۵۴) م ،‌ درمان‌های شناختی – رفتاری ترجمه : حسین کاویانی ( ۱۳۸۵)‌، تهران : نشر مهرکاویان .
   لک . احمد ، اثر بخشسی تکنیکهای شناختی –رفتاری در درمان حملات پانیک همراه یا بدون گذر هراسی – به راهنمایی : فضیله ذوالفقاری – با مشاوره : محمد نقی براهنی ، یعقوب سپهری . پایان نامه کارشناسی ارشد تهران : دانشگاه علوم پزشکی ، دانشکده انسیتوپزشکی تهران ، ۱۳۷۲ .
5. اتکینسون و اتکینسون و همکارانش ، زمینه روانشناسی هیلگارد ، ترجمه حسن رفیعی و دیگران ( ۱۳۸۳) ، انتشارات ارجمند .
6. شاملو ، س .( ۱۳۶۶) بهداشت روانی . تهران : انتشارات رشد .
7. ساراسون و ساراسون .( ۱۹۸۷) . روانشناسی مرضی . ترجمه : ب . نجاریان و همکاران ( ۱۳۷۷) جلد اول تهران : انتشارات رشد .
8. سیف ، ع .( ۱۳۷۴) . تغییر رفتار و رفتار درمانی (‌ نظریه‌ها و روشها ) تهران :نشر دانا
9. گلد فرید ، ام . دیویسون ،‌جی . سی .( ۱۹۷۶) . رفتار درمانی بالینی . ترجمه : ا.احمدی علون آبادی .( ۱۳۷۱) تهران : انتشارات ارجمند .
10. کاپلان ، هـ سادوک ، ب .( ۱۹۸۸) خلاصه روانپزشکی (‌علوم رفتاری – روانپزشکی بالینی ) ترجمه : ن.پورافکاری .( ۱۳۷۳) . تهران :‌انتشارات آزاده .
11. نجابتیان ، م .( ۱۳۷۹) . بررسی تائید درمان شناختی – رفتاری بر میزان اضطراب دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهر کرد در سال ۷۹- ۷۸ . پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی . دانشکده تحصیلات تکمیلی واحد خوراسگان « اصفهان »
12. هاوتون و همکاران .( ۱۹۸۹) . رفتار درمانی شناختی ، ترجمه : ج . قاسم زاده ( ۱۳۷۶) تهران : انتشارات ارجمند .
13. شفیع آبادی ، ع. ناصری ، ع .( ۱۳۶۵ )‌. نظریه‌های مشاوره و روندرمانی . تهران : نشر دانشگاهی .
14. حجاران ، محمود ، ( ۱۳۷۳) ،‌نقش مداخلات رفتاری شناختی ،‌داروی در کاهش آشفتگی ناشی از شیوه‌های پزشکی در کودکان سرطانی ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی ایران .
15. نجاتی ، عثمان ( ۱۳۶۷) ، روانشناسی از دیدگاه غزالی ودانشمندان اسلامی .( ترجمه :حجتی ،محمد باقر ) تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامی .

‌

منابع لاتین

1. Beck ,A.T.Rush, A.J.,Shau , B.F.And Emery .G. ( 1979) Cognitive Therapy Of Depression – Guilford , Newyork .
2. Kapllan , H.L And Sadock , B.J .( 1998) . Synopsis Of Psychiatry : BEHAVIORAL Sciences Clinical Psychiatry Newyork .
3. Masters , Johnc , Burish , Thomus , G,Hollon , Steven, D.Rimm, David.C. ( 1987) . Behavior Therapy .
4. Hyharcourt Brace – Iovanovich , Inc.
5. Bendura, A.( 1977) . Self – Efficacy : Towarda Unifingtheory Od Behavioral Change Psychological Reiew , 84 – ۱۹۱- ۹۱۵.
6. Beck , A.T ., Eermy . G , Greenherg , R.( 1985) . Anxicty Disorders And Phobias : A Congnitive Prespective . Newyork : Basic Books.
7. Brewin , C.R.(1988). Cognitive Foundations Of Chinicah Psychology. L. Wrence Erlbaum Association Publishers.
8. Blakburnn, I.M.,& Pavidson , K.M.(1990). Cognitive Therapy For Depression And Anxiety. Blac Kwell Scientific Publication .
9. Dember, W.N.(1974)Motivation And The Cognitive Revolution. American Psychologist , 99.161-168.
10. Hobbs, W.R.(1988). The Physiology Of Anxiety States . In Roth, M., & Noyes , J.R.(1988). Hand Book Of Anxiety (Vol.I) Amsterdam : Else Vier.
11. Hawton , K.,Salkovs Kis , P.M.,Kirk,J., & Clark ,D.M.(1990) . Cogaitive Behavior Therapy For Psychiatric Problems : A Practial Guide . Oxford University Press.
12. Masters,J.G,Burish , T. G., Hollon , S.D., Rimm, D.C.(1987) . Behavior Therapy Aarcourt Brace Jorano Vich, Publishers.