تعداد صفحات: ۱۸۰ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات
۱-۱- مقدمه……………………………… ۲
۱-۲- بیان مساله…………………………. ۳
سوال اصلی تحقیق…………………. ۶
۱-۳- اهمیت وضرورت تحقیق………………….. ۸
۱-۴- اهداف تحقیق………………………… ۱۲
فصل دوم : ادبیات تحقیق………………….. ۱۲
۲-۱- پیشینه تحقیق……………………….. ۱۲
۲-۱-۱- پیشینه تحقیق درجهان……………….. ۱۴
۲-۱-۲- پیشینه تحقیق درایران………………. ۱۷
۲-۲- مفهوم آموزش وپرورش………………….. ۲۰
۲-۳- جامعه شناسی آموزش وپرورش…………….. ۲۱
۲-۴- هدف جامعه شناسی آموزش وپرورش…………. ۲۲
۲-۵- نظام جدید آموزش وپرورش درایران……….. ۲۴
۲-۶- نظام آموزش وپرورش جمهوری اسلامی ایران….. ۲۶
۲-۷- آموزش وپرورش دوره متوسطه…………….. ۲۹
۲-۸- افت تحصیلی…………………………. ۳۴
۲-۹- عوامل افت تحصیلی……………………. ۴۸
۲-۱۰- بررسی افت تحصیلی وعوامل موثر درآن درچند کشور خارجی ۴۸
۲-۱۱- دلایل ترک تحصیل در منطقه خاورمیانه……. ۵۱
۲-۱۲- افت تحصیلی درچند کشور پیشرفته صنعتی وشیوه های مقابله با آن……………………………………… ۵۱
۲-۱۳- مقابله با افت تحصیلی درکشورهای آسیا واقیانوس آرام ۵۱
۲-۱۳-۱- اقدام های سازمانی………………… ۵۱
۲-۱۳-۲- اقدام های تربیتی ………………… ۵۲
۲-۱۳-۳- اقدام های انگیزشی ومادی…………… ۵۲
۲-۱۳-۴- مشارکت اولیاء وجامعه محلی…………. ۵۲
۲-۱۳-۵- اقدامهای غیر رسمی………………… ۵۳
۲-۱۴- افت تحصیلی درغرب وشیوه های مبارزه باآن.. ۵۳
۲-۱۴-۱- افت تحصیلی وعوامل فردی……………. ۵۳
۲-۱۴-۲- افت تحصیلی وکمبود خانوادگی………… ۵۴
۲-۱۴-۳- افت تحصیلی وعوامل درون مدرسه………. ۵۵
۲-۱۵- شیوه های برخورد با پدیده افت تحصیلی درغرب ۵۶
۲-۱۵-۱- روشهای ترمیمی وجبرانی مقابله با افت تحصیلی ۵۶
۲-۱۵-۲- روشهای تغییر وتحول بنیادی مدرسه……. ۵۶
۲-۱۶- روشهای اصلاحی ودرمان آموزش وپرورش…….. ۵۸
گرایش اول تامل آموزش وپرورش جبرانی ، کلاسهای تطبیقی ، آموزش متقابل و خدمات حمایتی در مدرسه است.
۲-۱۶-۱- آموزش وپرورش جبرانی………………. ۵۹
۲-۱۶-۱-۱- برنامه های متنوع جبرانی…………. ۵۹
۲-۱۶-۱-۲- اثرات آموزش وپرورش جبرانی……….. ۶۰
۲-۱۶-۲- خدمات حمایتی…………………….. ۶۱
۲-۱۶-۲-۱- خدمات حمایتی در فرانسه………….. ۶۱
۲-۱۶-۲-۲- خدمات حمایتی در بلژیک : کلاسهای تطبیقی ۶۲
۲-۱۶-۳- آموزش متقابل…………………….. ۶۳
۲-۱۶-۴- جنبشهای مبارزه با نابرابریها………. ۶۴
۲-۱۶-۵- آموزش خانواده……………………. ۶۶
۲-۱۶-۶- پیوند خانه ومدرسه………………… ۶۸
۲-۱۶-۷- پروژه های محلی ومنطقه ای مبارزه با افت تحصیلی ۶۹
۲-۱۷- بررسی مساله افت تحصیلی وارائه راه حلهای پیشنهادی در ایران……………………………………… ۷۲
۲-۱۸- خسارتهای ناشی از شکست تحصیلی درایران…. ۷۷
۲-۱۹- راه حلهای پیشنهادی واجرایی………….. ۷۸
۲-۲۰- روش دیگر جلوگیری از افت تحصیلی………. ۷۹
۲-۲۱- رویکردهای جامعه شناسی به آموزش وپرورش… ۸۳
۲-۲۲- مفاهیم کلیدی………………………. ۹۳
۲-۲۳- چارچوب نظری تحقیق………………….. ۹۸
نقد وبررسی رویکردهای جامعه شناسی به آموزش وپرورش
۲-۲۴- مدل تحلیلی تحقیق…………………… ۱۰۵
۲-۲۵- فرضیه های تحقیق……………………. ۱۰۶
مدل تحلیلی عوامل اجتماعی موثر بر افت تحصیلی
۲-۲۶- تعاریف نظری وعملیاتی مفاهیم…………. ۱۰۸
فصل سوم : روش شناسی تحقیق……………….. ۱۱۷
۳-۱- جامعه آماری………………………… ۱۱۷
۳-۲- شیوه برآورد حجم نمونه……………….. ۱۱۸
۳-۳- روش نمونه گیری……………………… ۱۱۹
۳-۴- واحد وسطح مشاهده……………………. ۱۲۰
۳-۵- شیوه جمع آوری اطلاعات………………… ۱۲۱
۳-۶- اعتبار وپایایی……………………… ۱۲۲
۳-۷- روش تجزیه وتحلیل داده های آماری………. ۱۲۳
۳-۸- محدودیتها………………………….. ۱۲۳
فصل چهارم : نتیجه گیری ویافته های تحقیق
۴-۱- نتایج توصیفی……………………….. ۱۲۸
۴-۲- نتایج همبستگی ها……………………. ۱۴۳
۴-۳- نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره… ۱۵۱
۴-۴- نتایج حاصل از تحلیل مسیر…………….. ۱۵۴
فصل پنجم : نتیجه گیری وپیشنهادات
۵-۱- خلاصه نتایج حاصل از توصیف داده ها……… ۱۵۹
۵-۲- خلاصه نتایج حاصل از تبیین داده ها……… ۱۶۰
۵-۳- پیشنهاد ها ۱۶۶
چکیده
از مسائل مهم جامعه ما افت تحصیلی دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی است. پدیده‌ای که مانعی جدی برای رسیدن به اهداف عالی آموزش و پرورش به حساب می‌آید. موضوع تحقیق حاضر «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر افت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع متوسطه (دختر و پسر) است.
هدف اصلی پژوهش حاضرشناخت عوامل اجتماعی مؤثر بر افت تحصیلی دانش‌آموزان و ارائه راهکارهای صحیح بر اساس ارزشها و هنجارهای ملی و دینی برای بهبود این وضعیت است.
روش تحقیق ما پیمایشی و جامعه آماری ما مجموع دانش‌آموزان دختر و پسری است که در خرداد ماه ۱۳۸۳ نتوانستند کارنامه قبولی دریافت کنند. شیوه نمونه‌گیری در تحقیق حاضر، نمونه گیری طبقه ای متناسب از نظر حجم بوده و بر اساس آن ۱۷۸ دانش‌آموز به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. از میان رویکردهای مختلف جامعه‌شناسی در مورد افت تحصیلی، رویکرد تضاد به عنوان رویکرد اصلی در چارچوب نظری انتخاب شد که بر اساس آن رویکرد، مدل کلی تحلیل رسم شده و تحقیق صورت گرفت.
در تحقیق حاضر متغیر وابسته ما افت تحصیلی بود که متغیرهای مستقل زیادی بر آن تأثیر داشت ولی چهار متغیر عمده انتخاب شده و بر اساس آن چهار فرضیه کلی بدین گونه مطرح شد. بین پایگاه اجتماعی – اقتصادی خانواده، سطح تحصیلات خانواده، عدم انسجام و گسیختگی روابط در خانواده و نگرش فرد نسبت به آینده شغلی خود با افت تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد
مقدمه
آموزش و پرورش یکی از قدیمی‌ترین نهادهای اجتماعی است که از بدو تشکیل زندگی گروهی انسان و در پاسخ به نیاز انسانها در روابط متقابل به شکل ابتدایی خود وجود داشته‌است. آموزش و پرورش رسمی از اوایل قرن حاضر به صورت یک نظام فراگیر، ابتدا جوامع پیشرفته و متعاقب آن سراسر جوامع در حال پیشرفت را فرا گرفته است و امروز جامعه‌ای نیست که این نظام نقشی در تحول و پیشرفت آن نداشته باشد. (فومنی، ۱۳۸۲، ۱۳)
قلمرو رشد و فعال شدن استعدادها و توانائیهای آدمی را زمان- مکان(جایگاه) یا شرایط زمانی- مکانی(موقعیت) تعیین می‌کند و جهت می‌دهد. بنابراین تربیتی سودمند و اثربخش خواهد شد که آن شرایط را در نظر بگیرد و با آنها هماهنگ باشد و یا بتواند شرایط نامطلوب را به شرایط مطلوب تغییر دهد.
به عبارت دیگر رشد و تکامل و فعال شدن استعدادها و توانائیهای هر شخص، مستلزم وجود سالم: خانواده سالم، جامعه سالم و موقعیت (مجموع شرایط زمانی-مکانی موثر) سالم است و توأم بودن آنها از ضرورتهای آموزش و پرورش موثر و موفق است. (شعاری نژاد،۱۳۸۱، ۲۱).
بیان مسأله
تعاریف گوناگونی از مسأله اجتماعی توسط جامعه شناسان ارائه شده است و مسأله مورد نظر ما در اینجا «افت تحصیلی» است.
دکتر سیف‌اللهی درباره مسائل اجتماعی می‌گوید:
«در رابطه با مسائل اجتماعی می‌توان گفت امور و پدیده‌هایی که موجب تنش‌ها و ناسازگاریهای اجتماعی گردیده و به نحوی جامعه یا زندگی افراد را مورد تهدید و تضعیف قرار دهد» (سیف‌اللهی ، ۱۳۸۱،۴۰)
هر سازمانی استراتژی و راهکارهایی را براساس اهداف سازمانی خود پیش می‌گیرد که خواهان وضعیتی است که بتواند به آن سو هدایت شود و اگر شرایط حاضر سازمانی به بن بستهای شدیدی دچار شود، به فکر راه‌حلهای اساسی برآمده، چرا که مشکل بزرگی برای رسیدن به هدف بر سر راهش نمایان می شود که برای رفع آن باید هزینه‌های زیادی را بپردازد. امّا اگر بخواهیم مسأله اجتماعی را اینگونه تعریف کنیم:
«هر وضعیتی که به عنوان فاصله بین واقعیت و وضعیت مطلوب پدیدار شود» (خاکی، ۱۳۸۲، ۱۴) و غالب افراد جامعه باور داشته باشند که می‌توان آن فاصله را رفع کرد. سازمان بزرگ آموزش و پرورش در ایران به یک مشکل آموزشی به نام «افت تحصیلی» دانش‌آموزان در مقاطع مختلف روبرست.
پیشینه تحقیق در سطح جهان
افت تحصیلی یکی از مشکلاتی است که معمولاً نظامهای آموزشی و پرورشی جهانی با آن دست به گریبانند و در حقیقت آفتی است که به محصول آموزشی و پرورشی کشورها لطمه می‌زند و کارایی و بهره وری نظامها را با نقصان روبرو می‌سازد.
یک بررسی انجام شده در ایالات متحده امریکا نشان می‌دهد که سه دسته از عوامل مهم در ترک تحصیل دانش آموزان دخالت داشته است.
۱- عوامل مربوط به درون مدرسه شامل ضعیف بودن در درس، عدم سازگاری معلم با پسران، اخراج شده، مردود شدن و به درد نخوردن مدرسه برای دانش‌آموزان
۲- حاملگی زودرس برای دختران ( که البته مشخص نشده است در درون مدرسه بوده است یا خانواده یا در جامعه) و ازدواج و تشکیل خانواده برای دختران و زندگی با یکی از والدین
۳- مسائل اقتصادی شامل اشتغال به کار دانش‌آموزان، تعهدات اقتصادی در خانواده برای دانش‌آموز خصوصا برای پسران. (صفوی ۱۳۶۵ ،۴۵)
هافمن در سال ۱۹۸۹ با تحقیقی در مورد اشتغال مادران و وضعیت فرزندان، خاطر نشان می‌سازد که دختران مادران شاغل از پیشرفت تحصیلی و سازگاری اجتماعی و استقلال بیشتری برخوردارند.
پیشینه تحقیق در ایران
در ایران در زمینه افت تحصیلی تحقیقات و پژوهشهای زیادی در استانها و شهرهای مختلف صورت گرفته است و این نشانگر جدی بودن مسأله فوق است که اذهان غالب اندیشمندان، خصوصا مسئولین آموزش و پرورش را به خود جلب کرده است. در این قسمت به عنوان نمونه، چند مورد از پژوهشهای انجام شده که در پایان‌نامه‌ها آمده است آورده خواهد شد:
مرضیه وفادار مرادی در سال ۱۳۷۷ تحقیق به نام بررسی نگرش دبیران و دانش‌آموزان نسبت به عوامل موثر بر افت تحصیلی دانش‌آموزان در نظام جدید آموزش متوسطه در دبیرستانهای دخترانه مشهد انجام داده است این پژوهش در پی شناخت عوامل مربوط به ساختار و محتوای نظام جدید آموزش متوسطه بوده که زمینه لازم را برای افت تحصیلی دانش‌آموزان فراهم کرده است. فرضیه‌هایی که بدین منظور تدوین شده، عبارتند از:
۱- بین شیوه‌های برنامه‌ریزی دروس در نظام جدید آموزش متوسطه و افت تحصیلی دانش‌آموزان رابطه وجود دارد.
۲- بین تغییرات مکرر آیین نامه‌ها و دستورالعملهای اجرایی نظام جدید آموزش متوسطه با افت تحصیلی دانش‌آموزان رابطه وجود دارد.
۳- بین حجم زیاد و سنگین دروس با افت تحصیلی دانش‌آموزان رابطه وجود دارد.
۴- بین شیوه‌های سنتی تدریس و افت تحصیلی دانش‌آموزان رابطه وجود دارد.
۵- بین عدم تمایل دانش‌آموزان ضعیف نسبت به ادامه تحصیل در شاخه کارودانش و فنی‌وحرفه‌ای با افت تحصیلی دانش‌آموزان رابطه وجود دارد.
فهرست منابع و مآخذ
- گلشن فومنی، محمدرسول (۱۳۸۲)، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران: دیدآور.
- شعاری نژاد، علی اکبر (۱۳۸۱)، فلسفه آموزش و پرورش، تهران: امیرکبیر.
- سیف الهی، سیف الله (۱۳۸۱)، جامعه شناسی مسایل اجتماعی ایران، تهران: انتشارات جامعه پژوهان سینا.
- خاکی، غلامرضا (۱۳۸۲)، روش تحقیق با رویکردی به پایاننامه نویسی، تهران: انتشارات بازتاب.
- عبداللهی، محمد (۱۳۸۳)، «طرح مسائل اجتماعی در ایران / اهداف و ضرورتها»، در مجموعه مقالات مسایل اجتماعی ایران / انجمن جامعه شناسی ایران، تهران: انتشارات آگاه.
- صفوی، امان الله (۱۳۶۵)، «افت تحصیلی در ایالات متحده آمریکا و علل آن»، فصلنامه تعلیم و تربیت، سال دوم، شماره ۷ و ۸، تهران
- حاجی زاد، محمد (۱۳۸۲)، «عوامل آموزشی – اجتماعی موثر بر کاهش قبولی دانش آموزان مراکز پیش دانشگاهی در کنکور ۸۰ در شهرستان بهشهر»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی.
- وفادار مرادی، مرضیه (۱۳۷۷)، «بررسی نگرش دبیران و دانش آموزان نسبت به عوامل موثر بر افت تحصیلی دانش آموزان در نظام جدید آموزش متوسطه – دبیرستانهای دخترانه شهرستان مشهد»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
- مجیدی، بهرام (۱۳۷۵)، «بررسی رابطه برخی از ویژگیهای اجتماعی – اقتصادی خانواده با موفقیت و افت تحصیلی دانش آموزان سال سوم راهنمایی شهرستان میانه»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی.
- دلاکه، حسن (۱۳۸۰)، «تحلیل عوامل موثر بر دانش آموزان در معرض افت تحصیلی از دیدگاه معلمان مدارس ابتدایی تهران»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
