پایان نامه بررسی تأثیر حجاب بر احساس امنیت اجتماعی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور

تعداد صفحات: ۸۹ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان                                               صفحه

مقدمه

زن از دیدگاه اسلام دارای شخصیتی والا و ارزشمند است، وجود زن زینت بخش آفرینش انسان و روح او تجلی گاه رحمت است. زن مظهر ظرافت و جمال آفرینش است. اصلاح جامعه در گرو تقوای زن و محیط خانواده کلاس درس اوست. بر همین اساس زن مربی بشر است و می تواند با تربیت فرزند، امتی را رهایی بخشد.

حال جایگاه والای این گوهر آفرینش اقتضاء می کند که در صدف حجاب قرار گیرد تا ارزشهای او حفظ شود. حجاب و پوشش برای بانوان به ویژه حجاب برتر یعنی چادر توجه به حریم عفاف و حراست آن از اصیل ترین سنگر زنان و از مهم ترین و سودمندترین قانون الزامی آفرینش برای آنها و جامعه است.

شناخت سیمای زن، حقیقت حجاب، فلسفه و آثار آن از جمله پایه های مستحکم پوشش دینی و تبلور امنیت اجتماعی است. در سال های اخیر روند شبهات درباره حجاب و پوشش اسلامی شدت یافته است و مطرح شدن شبهات فراوان در زمینه حجاب برتر به همراه عوامل دیگر مانند ضعف اعتقاد و عدم شناخت کافی از این مسئله و ضرورت آن، موجب تهدید امنیت اجتماعی و افت روند استفاده از مصادیق چنین حجابی شده است.

به منظور این که اسلام مشوق حجاب و پوشش کامل در برابر افراد نامحرم است، برای بیان هدف و فلسفه این مصداق مهم اسلامی و رابطه فراگیر و تنگاتنگ آن با امنیت اجتماعی بر آن شدم تا به تحقیقی میدانی در میان دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور نیشابور بپردازم و وجود یا عدم این رابطه را از دید افراد جامعه آماری خود بررسی کنم. امید است که در این پژوهش به اهداف مورد نظر نایل شده باشم.

بیان مسئله

«طرح مسئله چیزی نیست جز آماده سازی شیوه دیگری برای نگاه کردن به مسئله تحقیق و دادن پاسخی اصیل به پرسش آغازی» (کیوی و کامپنهود، ۱۳۸۱، ص ۸۱).

آیا حجاب باعث افزایش احساس امنیت اجتماعی در دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور نیشابور می شود؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش، در این تحقیق سعی شده به بررسی در مورد امنیت، احساس امنیت و حجاب و رابطه ی این مقوله ها با هم پرداخته شود.

در این پژوهش امنیت اجتماعی و احساس امنیت، تأثیر حجاب بر آنها و همچنین بر آرامش روحی و روانی افراد و شکوفایی استعداد و افزایش میزان مشارکت اجتماعی آنها مورد بررسی قرار گرفته شده است. و به رابطه میان این متغیرها پرداخته شده که آیا با هم رابطه ای دارند یا خیر؟

برای تحلیل مفهومی مسائل مطروحه ابتدا به بررسی مفهوم حجاب و سپس به چارچوب نظری در مورد امنیت و امنیت اجتماعی می پردازم و در پایان سعی می شود که به رابطه این دو مقوله و تأثیر و تأثر آنها از هم بپردازیم. در این تحقیق جامعه آماری، دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور نیشابور می باشند.

حجاب زن در پیش از اسلام

نظر به فطری بودن مسئله پوشش زن در سرتاسر تاریخ بشریت می توان گونه هایی از آن را البته با پاره ای اختلافات گزارش کرد و بر این اساس برخی از اندیشمندان قاطعانه وجود حجاب را اقتضای فطرت بشر و نه به وجود آمده توسط مذاهب معرفی کرده اند.

با توجه به آثار و نقوش به دست آمده، پیدایش حجاب به دوران پیش از مذاهب مربوط می شود و نظریه عده ای که می گویند: مذهب به وجود آورنده ی حجاب می باشد صحت ندارد ولی باید پذیرفت که در دگرگونی و تکمیل آن مؤثر بوده است. (آشتیانی، حجاب در ادیان الهی، صص ۴۷-۶۰) و شاید کلام جواهر لهل نهرو نخست وزیر فقید هند که بیان داشته، «حجاب از ملل غیر مسلمان روم و ایران به جهان اسلام وارد شده است. (ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج ۱، ص ۱۱۲)

با اندکی تسامح و صرف نظر از برخی اشکالات در بیان اخیر محتوای کلام متوجه همین امر می باشد. نکته قابل توجه آن که نفس لباس در طول تاریخ دست کم پاسخگوی سه نیاز آدمی بوده است، اول اینکه او را از سرما و گرما و برف و باران حفظ کند. دیگر اینکه در جهت حفظ عفت و شرم به او کمک می کند و بالاخره به او آراستگی و زیبایی و وقار می بخشد. (حداد عادل/ فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی/ ص ۶)

اموری که دقیقاً با فطرت انسان همخوانی داشته و نیازی فطری محسوب می گردند، از تاریخ یونان و روم باستان گزارش های تاریخی پوشش های زنان را تایید می کند. زنان یونانی در دوره های گذشته صورت و اندامشان را تاروی پا می پوشاندند. فینیقی ها نیز دارای حجاب های قرمز رنگ بودند.

حجاب زن در اسلام

در ادبیات اسلام مسئله ی پوشش و به ویژه پوشش خاصی که متوجه زن شده است، از سه منظر قابل پی جویی است. اول وجود مفاهیمی چون لباس، ستر، حجاب، ثوب، کساء و موارات که پوشش مادی و معنوی انسان و در عین حال زنان را مورد توجه قرار داده است و هم چنین آیات و روایات عدیده ای که در این خصوص می توان شمرد.

دوم، توجه دین اسلام به گونه هایی خاص از حجاب زنان مانند خمار، جلباب و… که زنان را مکلف به استفاده از آن می نماید و سوم، ارائه راهکارهایی چون پرهیز  از خودنمایی، عفاف ورزیدن و حیاء داشتن و.. که حجاب و پوشش اعضاء و جوارح را مورد توجه قرار می هد.

نکته جالب توجه در آیات و روایات معطوف به ضرورت بهره مندی از پوشش در قالب هر یک از موارد سه گانه فوق آن است که وجه شبه جملگی این مقولات در قالب تأکید بر پوشش به عنوان امری ذاتی و فطری است و امری که حد فاصل دنیای انسان از برهنگی حیوانی را باز تعریف می کند. «ای فرزندان آدم، ما لباسی که ستر عورت شما کند و جامه های زیبا و نرم برای شما فرستادیم و بر شما باد لباس تقوا که نیکوترین جامعه ی شماست. این سخنان همه از آیات خداست که شاید خدا را به یاد آرید.

حجاب در ایران

به هنگام بررسی پوشش و حجاب زنان ایران در عهد باستان ملاحظه شد که زنان در هر برهه از تاریخ حتی پیش از اسلام، حجاب داشته اند. در عهد هخامنشی چهره اشان کاملاً دیده می شده و گیسوان بلندشان را پشت سر می آویختند و پیراهنشان مانند مردان پارسی بوده ولی در عین حال پارچه شنل مانند روی سر می آویختند که حالتی شبیه چادر داشته است.

در عهد اشکانی از نقوش و آثار بدست آمده بر می آید که علاوه بر پیراهن بلند، چادر هم سر می کرده اند که حتی بعضی از آنان در زیر چادرهای خود بر سر تاج های مخصوصی می گذاشتند و چادر زنان در این عصر به رنگهای شاد ارغوانی یا سفید بوده است. در زمان ساسانیان نیز زنان چادر گشاد و پرچین بر سر می کردند که تا وسط ساق پا می رسیده است.

در این دوران مردم به جهت برخورد و رفتار حسنه مسلمانان، شیفته اخلاق و تعالیم اسلام شدند و از این طریق اسلام آوردند و در برابر تعالیم اسلام از جمله پوشش و حجاب، سر تعظیم فرو آوردند و با گذشت زمان تعالیم اسلام هم چون نوری سراسر ایران را فرا گرفت.

منابع و مآخذ

1. بیرو، آلن: فرهنگ علوم اجتماعی، مترجم: باقر ساروخانی، تهران: کیهان ۱۳۶۶
2. جوادی آملی، عبدا… : زن در آیینه جلال و جمال، قم: اسرا ۱۳۷۸
3. جورابلو، مسعود: مقدمه ای بر نسبت جوان و امنیت درایران امروز، تهران: سپاس ۱۳۸۴
4. رضایی، محمد حسین: تحلیل جامعه شناختی پوشش اسلامی، فصلنامه مصباح شماره ۴۶، پژوهشگر علوم انسانی دانشگاه امام حسین (ع) ۱۳۸۰
5. شایان مهر، علیرضا : دایره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی، تهران: کیهان ۱۳۷۷
6. شجاعی، محمد: در و صدف، تهران: محیی ۱۳۷۶
7. طالقانی، محمود: روش تحقیق نظری، دانشگاه پیام نور ۱۳۸۱
8. علی محمد زاده، خلیل و سلیمانی، زهرا، زن، حجاب و حقوق ـ نگاهی دیگر، ناظر: مهدی مظاهری، تهران، فردوس ۱۳۸۴.