پایان نامه نقش و تأثیر سرمایه اجتماعی بر ابعاد خانواده

تعداد صفحات: ۸۰ | قابل ویرایش

چکیده

خانواده به عنوان مهمترین نهاد اجتماعی، همواره توجه بسیاری از جامعه شناسان را به خود جلب کرده است. به جهت اهمیت و گستردگی نقش خانواده، بسیاری از تحلیل گران سرمایه اجتماعی، خانواده را به عنوان یک منبع مهم تولید یا فرسایش سرمایه اجتماعی ذکر کرده اند.

این پژوهش با هدف تعیین چگونگی تاثیر خانواده بر سرمایه اجتماعی صورت گرفته است. به منظور دستیابی به این هدف از بین عوامل و متغیرهای گوناگونی که در خانواده برسرمایه اجتماعی تاثیر می گذارد، متغیرهای خانواده دموکراتیک، خانواده استبدادی ، سرمایه انسانی خانواده ها و میزان وقت صرف شده برای فرزندان به عنوان متغیرهای مستقل انتخاب شده است. روش تحقیق در این پژوهش پیمایش و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ی دارای قابلیت اعتماد و اعتبار است.

جامعه آماری پژوهش، دانش آموزان دبیرستان های شهر لامرد در سال ۱۳۸۹ می باشد. حجم نمونه ۳۰۰ نفر است. با استفاده از نرم افزار SPSS و LISREL ، برای آزمون فرضیات و تحلیل داده ها، از روش های آزمونt همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شده است. مهمترین یافته های این پژوهش:

– میانگین سرمایه اجتماعی در نزد افرادمورد پژوهش ۸۴/۲ بدست آمده است.

– بین دو متغیر سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد.

– بین میزان دموکراتیک بودن روابط در خانواده با میزان سرمایه اجتماعی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

– بین میزان استبدادی بودن خانواده ها با حجم سرمایه اجتماعی در خانواده رابطه منفی ومعناداری وجود دارد.

مقدمه

سرمایه اجتماعی، موضوعی بین‌رشته‌ای است که نقش کارکردی آن تسهیل ارتباطات انسانی است. سرمایه اجتماعی دربرگیرنده موجودیت های مختلفی است که تمامی آنها در دوعنصر مشترک هستند: همه آنها جنبه ایی از ساخت اجتماعی را درخود داشته و کنش معینی ازکنشگران را دردرون این ساختار تسهیل می کنند. سرمایه اجتماعی همانند دیگر اشکال سرمایه مولد است. سرمایه اجتماعی در ساختار روابط میان کنشگران موجود است. کلمن پس ازاین تعریف از سرمایه اجتماعی، مجموعه های مختلفی ازکنش ها، پیامدها و روابط را سرمایه اجتماعی می نامد.

ازنظر او سرمایه اجتماعی هر آن چیزی است که به مردم و نهادها امکان عمل می دهد. سرانجام این که سرمایه اجتماعی از نظرکلمن به لحاظ هنجاری و اخلاقی خنثی است. یعنی نه مطلوب است و نه نامطلوب. و صرفا با فراهم کردن منابع لازم، وقوع کنش ها را امکان پذیر می سازد. (کلمن، ۱۳۷۷، ۴۶۲)

سرمایه اجتماعی را به سادگی می توان به عنوان وجود مجموعه معینی ازهنجارها یا ارزشهای غیررسمی تعریف کرد که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجازاست، درآن سهیم هستند. اما به نظر فوکویاما مشارکت درارزش ها وهنجارها به خودی خود باعث تولید سرمایه اجتماعی نمی گردد، چرا که این ارزش ها ممکن است ارزش های منفی باشد(فوکویاما، ۱۳۷۹، ۱۱). هدف این مقاله آن است که به اکتشاف فرانظری سرمایه اجتماعی در میان مردم لامرد بپردازد.

بیان مساله

انسان به عنوان موجودی اجتماعی در جامعه مطرح است و بخش عظیمی از هویت اجتماعی وی محصول ارتباط او با انسان های دیگر است. با توجه به حرکت شتابان و سریع تمام جوامع به سمت صنعتی شدن، تخصصی شدن امور، تقسیم کار فزاینده و لزوم وجود فناوری ارتباطات و اطلاعات به روز و گسترده، ضرورت ایجاد و گسترش سرمایه اجتماعی بر پایه ایجاد شبکه ارتباطی و تعاملات اجتماعی را بیش از هر زمان ضروری نموده است.

سرمایه اجتماعی مجموعه ای معین از توان مندی ها و ارزش های غیر رسمی است که در بین اعضای یک گروه باعث افزایش مشارکت، تسهیل روابط اجتماعی و حل و فصل معضلات اجتماعی به گونه ای کم هزینه تر، سریعتر، و سهل تر خواهد بود.

سرمایه اجتماعی برخلاف دیگر سرمایه ها به صورت فیزیکی وجود ندارد بلکه حاصل کنش متقابل اجتماعی است که افزایش آن می تواند موجب پایین آمدن سطح هزینه اداره جامعه و نیز هزینه های عملیاتی سازمان ها شود. نظریه سرمایه اجتماعی دارای دو ویژگی اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی است. این شاخص ها می توانند در نسبیت های اجتماعی جوامع مختلف تغییر یابند.

جیمز کلمن(Coleman , Jamess)

جیمز کلمن سرمایه اجتماعی را این گونه تعریف می کند: «سرمایه اجتماعی شی واحد نیست، بلکه انواع چیزهای گوناگونی است که دو ویژگی مشترک دارند: همه آنها شامل جنبه ای از یک ساخت اجتماعی هستند، و کنش های معین افرادی را که که در درون ساختار هستند تسهیل می کنند.

سرمایه اجتماعی، مانند شکل های دیگر سرمایه مولد است و دستیابی به هدف های معینی را که در نبودن آن دست یافتنی نخواهد بود امکان پذیر می سازد.(کلمن، ۱۳۷۷ ،ص ۴۶۲ ) به اعتقاد کلمن سرمایه اجتماعی از طریق کارکردش تعریف می شود.

یک هستی منفرد نیست، بلکه تنوعی از هستی های متفاوتی است که دارای دو خصوصیت مشترک هستند: همگی دارای وجوهی از یک ساختار اجتماعی هستند و همگی کنش های خاصی از افراد داخل ساختار را تسهیل می کنند». ( کلمن ، ۱۹۹۴ ، ۳۰۲ ؛ به نقل از فیلد ،۱۳۸۶، ۴۶)

رابرت پاتنام(Putnam , Robert )

رابرت پاتنام بر چگونگی تاثیر سرمایه اجتماعی بر رژیم های سیاسی و نهادهای دموکراتیک مختلف تاکید می کند. (فیلد، ۱۳۸۶؛ ۵۱) پاتنام سرمایه اجتماعی را مجموعه ای از مفاهیمی مانند اعتماد، هنجارها و شبکه ها می داند که موجب ایجاد ارتباط و مشارکت اعضای یک اجتماع شده و در نهایت منافع متقابل آنان را تامین خواهد کرد.

از نظر وی اعتماد و ارتباط متقابل اعضا در شبکه منابعی هستند که در کنش های اعضا جامعه موجود است. وی سرمایه اجتماعی را وسیله ای برای رسیدن به توسعه سیاسی و اجتماعی در سیستم های مختلف سیاسی می دانست. اعتماد میان مردم و دولتمردان و نخبگان سیاسی، موجب توسعه سیاسی می شود.

بنابراین اعتماد منبع باارزشی از سرمایه محسوب می شود که اگر در حکومتی به میزان زیاد اعتماد وجود داشته باشد به همان میزان رشد سیاسی و توسعه اجتماعی بیشتر خواهد شد. همچنین رابرت پاتنام اعتقاد دارد که سرمایه اجتماعی وجوه گوناگون سازمان اجتماعی، نظیر اعتماد، هنجارها و شبکه‌ها است که می‌توانند با تسهیل اقدامات هماهنگ کارایی جامعه را بهبود بخشند. (پاتنام ،۱۳۸۰ : ۲۸۵)

منابع و ماخذ

1. – استونز ، راب (۱۳۷۹) ، ” متفکران بزرگ جامعه شناسی ” ، ترجمه : مهرداد میردامادی ، تهران : نشر مرکز
2. – انجمن جامعه شناسی ایران ، ۱۳۸۳، ” مسائل اجتماعی ایران “، تهران : آگه
3. – بوردیو ، پی یر (۱۳۸، ” نظریه کنش ” ، ترجمه : سید مرتضی مردیها ، تهران : نقش و نگار
4. – پاتنام ، رابرت ۱۳۸۰، ” دموکراسی وسنتهای مدنی ” ، ترجمه : محمد تقی دلفروز
5. – تنهایی ، حسین ابوالحسن و جواد نکهت ۱۳۷۸،” شیوه تنظیم و نگارش پایان نامه”، کرمان : نشر همیار کرمان
6. – تنهایی، حسین ابوالحسن، ۱۳۷۸، “جایگاه نظریه هربرت بلومر در جامعه شناسی معرفت “، اصفهان: مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، جلد دهم ، شماره ۱و ۲
7. – تنهایی، حسین ابوالحسن ۱۳۷۹، “درآمدی بر مکاتب و نظریه های جامعه شناسی”، مشهد: مرندیز و نی نگار
8. – تنهایی ح. ا.، ۱۳۸۱، “جامعه شناسی در شرق باستان”، تهران بهمن برنا
9. – تنهایی، حسین ابوالحسن ۱۳۸۲، ” جامعه شناسی نظری : مبانی ، اصول و مفاهیم “، تهران: انتشارات بهمن برنا
10. – تنهایی، حسین ابوالحسن ۱۳۸۴، ” تحلیل نظری زمینه های جامعه شناسی معرفت بوردیو “، آشتیان: فصلنامه تخصصی جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی آشتیان، سال اول، شماره ۳.