تعداد صفحات: ۸۵ | قابل ویرایش
مقدمه
به طور کلی هدف و انگیزه هایی که ما نسبت به موضوع مطورحه داریم این است که عامل اصلی شکل گیری حاشیه شهر و تراکم بیش ار حد استاندارد در مناطق شهری بالاخص مناطق حاشیه نشین چیست ؟ آیا باید عامل مهاجرت و بیکاری در روستا را به عنوان اثرگذارترین امر در نظر گرفت و یا اصل را به جاذبه شهر وزیباییهای فریبنده آن نسبت داد ؟
رشد جرایم در جامعه سیر فزاینده ای به خود گرفته و با توجه به جوان بودن جمعیت ، میزان بیکاری ، مشکل مسکن و ازدواج این روند رو به گسترش است . روشن است که معضل بیکاری بیشتر گریبان مناطق پر جمعیت و فاقد رشد اقتصادی را میگیردکه در این میان روستاها به دلیل میزان زاد و ولد بالاتر و امکان اشتغال زایی کمتر در بخش کشاورزی بیشترمهاجر پذیر هستند . بخش اعظم مهاجران روستایی و شهرهای کوچک برای سکونت ناگزیر در انتخاب مناطق ارزان و فاقد امکانات رفاهی هستند که این شرایط در مناطق حاشیه نشین و فقیر نشین متمرکز است . با این مقدمه ارائه تعریفی از حاشیه نشینی ضروری است .
حاشیه نشینی ، نوعی از سکونت است که در آن افراد در مناطق مجاور شهر اقامت دارند و از حداقل امکانات و خدمات بی بهره اند البته باید گفت قید مجاور شهر در مواردی نقض می شود به این دلیل که شهرکهای اقماری در نواحی مجاور شهر باعث می شود حاشیه نشین ها بین نواحی شهری جای گیرند.
به این ترتیب آنچه می ماند فقدان برخورداری از حداقل امکانات و خدمات شهری برای ساکنان این مناطق است این امر باعث می شود برخی مناطق درون محدوده جغرافیایی شهر جزئی از حاشیه نشین ها تلقی شود شاید چنین گفته ای در نظراول نادرست و در تضاد با تعریف فوق قرار گیرد . اما اگر خدمات و امکانات شهری را چیزی ورای جنبه های مادی ( آب ، برق، جاده و… ) بدانیم صحت این ادعا روشن می شود .
فقر
یکی از مهمترین دلایل فقر و نداری را می توان در نداشتن درآمد و تکیه گاه مالی دانست چرا که پایین بودن سطح توقعات در شخص مانع از برانگیختن سطح پیشرفت او می شود طبق آمار و ارقام بیش از ۶۰% جمعیت فقیرنشین در کشورهای جهان سوم ساکن اند در این گونه کشورها به علت پائین بودن درآمد ناخالص ملی ، عدم تکنولوژی پیشرفته ، صنعت غیر مدرنیز ، هنوز ریشه فقرو نداری به وفور یافت می شود .
به طورکلی فقر را می توانیم خلاصه وارد به صورت ذیل بنویسیم :
۱- فقر جسمی ( عضو ) ۲- فقر روحی ( ذهنی ) ۳- فقر مالی ۴- فقر فرهنگی و همچنین انواع فقر در سطح جامعه عبارتند از :
- فقر نداشتن منابع طبیعی و منابع غیر زمینی غنی
- فقر به علت عدم موقعیت استراتژیکی در منطقه
- فقر به علت نداشتن صادرات نفتی و غیر نفتی
- فقر به علت پائین بودن سطح علم وتکنولوژی پیشرفته در جهان امروز
حاشیه نشینی
داشتن جامعه فقیر و حاشیه ای خود به خود زاغه نشینی درشهر را به وجود می آورد و در این نوع جوامع به خاطر مهیا نبودن امکانات رفاهی و اقتصادی در روستاها و همچنین رکود دربخش کشاورزی کفیل جمعیت جوان و غیر جوان بیکار بسوی شهر سرازیر میشوند . تا با این امید که بتوانند به امکانات و رویاهای کاذبی ک در ارتباط با زندگی شهرنشینی در ذهنشان تصویر بسته است برسند .
چون که وعده ای پوچ زندگی رویایی در شهر نه تنها به آمال آنها جامعه عمل نمی پوشاند بلکه باعث افزایش کارگران ساده و غیر متخصص در محیط شهری می شود که روز به روز موقعیت آنها را در جامعه و خیمتر می سازد و به علت عدم ظرفیت در امکانات محیط شهری باعث بی برنامگی و از دست رفتن کنترل بر مهاجرین وارد شهر می شود و نتیجتاً باعث بروز انحرافات و کجرویهای بسیاری در سطح جامعه وجزئی تر در بخش حاشیه شهر می شود که ان شاء ا… بحث مبسوط آنرا در بخش انحرافات خواهیم آورد .
انحرافات
همچنین می توان بطور کلی گفت که انحرافات اجتماعی ریشه در فقر و نداری دارد که بسیاری از قواعد و دستورات رعایت نمی شوند به عبارت دیگر کمابیش یک نوع بی نظمی ، نابسامانی و آشفتگی – حداقل در بخشهایی از جامعه – به چشم می خورد .
همچنین به نظر می رسد که این وضعیت ثابت نیست و یک روند شدید گسترش نیز بر آن قابل مشاهده است این وضعیت را دانشمندان جامعه شناس « آنومی » (Anomie) نامیده اند که لغوی آن بی هنجاری و بی قانونی و معنی وسیع آن آشفتگی اجتماعی است لذا پهنه آن ، از عدم رعایت قوانین نا دزدی و قتل ودیگر انحرافات می رسد .
این واژه انومی توسط امیل دورکیم و سپس با فاصله زمانی بیش از پنجاه سال توط مرتن مطرح گردید گرجه مرتن و دورکیم مسأله آنومی را به عنوان یک مسأله کلان اجتماعی مورد توجه قرار داده اند اما تعداد زیادی از دانشمندان ـ بالاخص امریکایی ـ با اقتضای مسائل کشورشان ، به ابعاد جزئی تر این پدیده یعنی انحرافات ( Deviance) یا تبهکاری Criminalbehavior پرداخته اند وضعیت بی هنجاری بر آنست که افراد قادر نیستند بر اساس یک نظام از قواعد مشترک ارتباط متقابل برقرار کنند و نیازهای خود را ارضاء نمایند در نتیجه نظام فرهنگی و اجتماعی از هم می پاشد .
منابع و مؤاخذ
- اس مسی ، داگلاس و دیگران ، ( نظریه های مهاجرت بین المللی : بازنگری و ارزشیابی ) . ترجمه ، پریدخت وحیدی ، مجله اقتصادی اجتماعی به شماره ۷ و ۸ ۱۳۷۳ .
- دهخدا ، علی اکبر : لغت نامه ، تهران ، انتشارات دانشگاه تهران ، ۱۳۴۵ .
- زاهد زاهدانی ، سید سعید ـ نظری در مورد مهاجرت با توجه به نمونه ایران ، شماره ۸ مجله علوم .
- لهسایی زاده ، عبدالعلی ، نظریات مهاجرت : تهران : انتشارات نوید ، ۱۳۶۸ .
