تعداد صفحات: ۱۰۷ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات پژوهش
مقدمه ………………………………….. ۲
بیان مسئله ……………………………… ۳
اهمیت و ضرورت پژوهش ……………………… ۴
هدف کلی ………………………………… ۵
اهداف جزئی ……………………………… ۵
سوالات پژوهش …………………………….. ۶
فرضیه های تحقیق …………………………. ۶
متغیرهای پژوهش ………………………….. ۶
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها …………… ۷
پیشینۀ پژوهشی …………………………… ۷
فصل دوم : پیشینه و مبانی نظری
مقدمه …………………………………. ۱۱
وندالیسم (خرابکاری) …………………….. ۱۱
نظریۀ بی سازمانی اجتماعی ………………… ۱۲
نظریۀ بوم شناختی ……………………….. ۱۲
نظریۀ خرده فرهنگی ………………………. ۱۳
نظریۀ برچسب زنی ………………………… ۱۳
نظریۀ ساختار زیستی ……………………… ۱۴
رویکرد روانشناختی ………………………. ۱۵
متغیرهای خرابکاری ………………………. ۱۶
خشم و پرخاشگری …………………………. ۱۷
عصبانیت ، خصومت و تهاجم : سندروم AHA………. 20
تعریف پرخاشگری………………………….. ۲۴
انواع پرخاشگری………………………….. ۲۷
پرخاشگری فردی…………………………… ۲۷
پرخاشگری جمعی…………………………… ۲۸
پرخاشگری خصمانه…………………………. ۲۹
نظریه‌های پرخاشگری……………………….. ۳۰
نظریۀ روان‌پویشی…………………………. ۳۰
دیدگاه «رفتارشناسی طبیعی»………………… ۳۵
از رفتاری‌نگری تا نو رفتاری‌نگری……………. ۳۸
رفتاری نگری…………………………….. ۳۸
نظریۀ یادگیری اجتماعی……………………. ۳۹
تقلید پرخاشگری………………………….. ۴۲
تقویت پرخاشگری………………………….. ۴۳
تجلی پرخاشگری به عنوان پالایش……………… ۴۴
تأثیر تماشای خشونت بر رفتار اجتماعی ………. ۴۹
فرضیۀ ناکامی-پرخاشگری……………………. ۴۹
دیدگاه زیست شناختی………………………. ۵۲
سبب‌شناسی پرخاشگری از دیدگاه مکاتب مختلف روانشناسی ۶۶
رابطه خشم با فشار……………………….. ۶۸
فصل سوم : روش تحقیق
مقدمه ………………………………….. ۷۲
روش گردآوری اطلاعات ……………………… ۷۲
جامعه آماری، روش نمونه‌گیری و حجم نمونه……… ۷۲
جامعه و نمونه آماری………………………. ۷۳
روش نمونه‌گیری……………………………. ۷۳
ابزار اندازه‌گیری…………………………. ۷۳
نمره گذاری………………………………. ۷۳
پایایی………………………………….. ۷۴
روایی…………………………………… ۷۵
روشهای آماری ……………………………. ۷۶
روش تجزیه و تحلیل داده ها ……………….. ۷۶
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه ………………………………… ۷۸
فرضیه اول……………………………… ۷۹
فرضیه دوم……………………………… ۸۱
فرضیه سوم……………………………… ۸۳
فرضیه چهارم……………………………. ۸۵
فرضیه پنجم…………………………….. ۸۷
فرضیه ششم……………………………… ۸۹
فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری
مقدمه…………………………………. ۹۲
بحث و نتیجه گیری مربوط به سوالات و فرضیه های تحقیق ۹۲
بحث و نتیجه گیری کلی……………………. ۹۴
مشکلات و تنگناهای تحقیق………………….. ۹۵
محدودیتهای تحقیق……………………….. ۹۵
پیشنهادهای کاربردی……………………… ۹۵
پیشنهادهای تحقیقی………………………. ۹۵
منابع و مأخذ و پیوستها و ضمائم
منابع و مأخذ…………………………… ۹۶
پیوست ها و ضمائم……………………….. ۹۹
مقدمه
تاریخ جرم و جنایت پدیده ای نیست که به زمان و مکان خاصی بستگی داشته باشد. به عبارت دیگر رشد و گسترش آموزش و پرورش، انتظارات مردم را از خویشتن و از همدیگر بیشتر کرده است و برای انسان معاصر که از لحاظ پیشرفت های علمی و صنعتی در تاریخ خود بی نظیر است واقعا دشوار می باشد که هر روز شاهد انواع متعددی جرم و جنایت باشد و از کنترل خویشتن درماند.
یکی از انواع این جرم ها که آثار مخربی بر جای می گذارد، خرابکاری یا وندائیسم است.در جامعه‌شناسی، تمایل وافر برخی جوانان به تخریب اموال و متعلقات عمومی را اصطلاحا خرابکاری می‌نامند. اساسا واژه وندال یا خرابکار بر گرفته از نام قومی ژرمن – اسلاو بوده که با حملات خود، ویرانگری‌های فراوانی برجای می‌گذاشتند.
از این رو این واژه امروز، به معنای ویرانگری، وحشیگری و خرابکاری به کار می‌رود. علل متعددی زمینه ساز این رفتار خرابکارنه است که از آن جمله می توان به میزان قانونمندی فرد، شرایط اقتصادی و پایگاه اجتماعی فرد، میزان سرخوردگی وی و … اشاره نمود. در پژوهش حاضر نیز سعی بر این است که علل خرابکاری در میان نوجوانان پسر بررسی گردد به امید اینکه نتایج حاصل از این پژوهش زمینه ساز پیشگیری از این رفتار تخریبی باشد.
بیان مسأله
ناهنجاریهای اجتماعی از جمله عواملی است که بتدریج نظم اجتماعی را مختل می سازد. بنابراین شناخت میزان و علل ناهنجاریها در هر اجتماعی می تواند در تصحیح روند جامعه پذیری و نظم اجتماعی موثر باشد. تحقیقات متعدد نشان دهنده این است که عوامل مختلف فردی و اجتماعی در بروز ناهنجاریها موثرند.
از جمله این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد: نقش هنجارهای فرهنگی, روابط اجتماعی، گروههای همسالان و دیگر افراد مهم، تضعیف کنترل اجتماعی، تعارضات والدین و فرزندان، ناسازگاری والدین، پایگاه اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی خانواده، سطح تحصیلات خانواده، دلبستگی جوانان به دوستان بزهکار و خرابکار خود و…
یکی از انواع این ناهنجاریها که نظم اجتماعی را مختل کرده و آسیب های اقتصادی و فرهنگی زیادی به بار می آورد، خرابکاری است. خرابکاری عبارت است از آسیب رساندن به وسایل عمومی از قبیل صندلی های مدرسه، خراب کردن تلفن های عمومی، آنسورها و … که با کمی تأمل در گوشه و کنار شهرمان همواره نشانه های آن را می بینیم.
عوامل متعددی زمینه ساز خرابکاری (وندائیسم) است از آن جمله می توان به ساخت خانواده، محل زندگی فرد، تحصیلات پدر و مادر، میزان تعهد به خانواده، مدرسه و دوستان، میزان تحقیر و سرخوردگی فرد، میزان قانونمندی و … را نام برد.
مسلما همانگونه که پیش تر نیز اشاره شد، شناخت این عوامل در پیشگیری از این رفتار نابهنجار و برقراری نظم اجتماعی موثر می باشد. با توجه به مطالب فوق و اهمیت پرداختن به مسأله حاضر، این پژوهش بدنبال بررسی میزان ناهنجاریهای رفتاری نوجوانان در محیطهای آموزشی بوده و نیز در پی شناخت علل این ناهنجاری در جامعه خاصی (پسران دبیرستانی شهر سنقر) و ویژگیهای محیط های اجتماعی که نوجوانان با آنها در ارتباط هستند، می باشد تا از این طریق به تبیین عوامل تـاثیر گذار بر خرابکاری دانش آموزان بپردازد.
پیشینه پژوهشی
براساس پژوهش های موجود بروز میزان رفتارهای بزهکارانه در یک سن خاص با توجه به دو متغیر متفاوت بوده است. تعهد به خانواده و مدرسه از عوامل مهم در میزان رفتارهای بزهکارانه بوده است (احمدی، ۱۳۷۵). بعبارتی رفتار خرابکارانه با تعلق و تعهد خانوادگی و مدرسه ای رابطه منفی دارد (سهامی و احمدی، ۱۳۷۹؛ حسین الهاشمی، ۱۳۶۴)
روابط خانوادگی دختران بزهکار به طور قابل ملاحظه ای دارای اختلال بوده است، آنها در خانواده احساس ناآرامی و اضطراب داشته اند (هنگر، ادوارد و بوردیون ۱۹۸۷، به نقل از سهامی و احمدی، ۱۳۷۹). افزون بر این مشکلات خانوادگی با عضویت در دار و دسته بزهکاران رابطه قوی داشته است (لی یون و هال، ۱۹۹۲، به نقل از سهامی و احمدی، ۱۳۷۹).
براساس بررسی های به عمل آمده محیط زجر آور و دارای نظام مندی و نظارت های شدید مدرسه و عدم نظارت کافی والدین و کاهش زمان اشتغال دانش آموزان در مدارس دولتی در بروز رفتارهای خرابکاری و ضد اجتماعی موثر بوده است (تیگارت، ۱۹۹۲، به نقل از سهامی و احمدی، ۱۳۷۹).
مطالعات انجام شده بر روی تعهدات مدرسه ای نشان داده است که تنوع نژادهای مختلف (سفید، سیاه) در مدرسه سبب می شود که سیاه پوستان مانند سفید پوستان تعهد و تقید بالایی به امور مدرسه پیدا کنند و متغیر تعهد خود پیش بینی کننده نیرومندی در رابطه با بزهکاری است (کرونویچ و فیردون، ۱۹۹۲، به نقل از سهامی و احمدی، ۱۳۷۹).
وندالیسم (خرابکاری)
خرابکاری به عنوان یکی از انواع رفتارهای بزهکارانه مد نظر بوده که شامل خراب کردن وسایل عمومی مثل تلفن های عمومی، صندلی های اتوبوس، شکستن شیشه ها، شکستن نیمکت و صندلی های مدرسه و … می باشد.
از آنجایی که همواره نظرات متخصصین در مورد بزهکاران گوناگون بوده است، لذا دیدگاههای متفاوتی وجود دارد که هر کدام بر جنبه ای از جوانب این مسئله تاکید می کنند. برای نمونه، در تبیین رفتار انحرافی زیست شناسی به وراثت و ژنتیک افراد، روان شناسان به شخصیت و جنبه های روانی و جامعه شناسان بر طبقه اجتماعی، فرهنگ، نهادها و سازمان های اجتماعی نظر داشته اند
رفتار انحرافی به عنوان یک پدیده اجتماعی از اواخر قرن نوزدهم به بعد مورد توجه جامعه شناسان قرار گرفته است. تبیین های زیست شناختی با پیش فرض تاثیر عوامل زیست شناختی در ارتکاب به جرم توسط بروکا، لومبروز و شلدون انجام شده. لومبروز با تحقیقاتی بر روی مجرمین به این نتیجه رسیده که جنایتکاران را می توان از روی خصوصیات فیریکی شناسایی کرد مانند: پیشانی اریب، لاله گوش دراز، آرواره دراز بدون چانه، موی بدن پرپشت … کوئن با ابداع آزمون های هوش تبیین بزهکاری و جرم بر جنبه های روانی و رفتاری متمرکز شد.
این گونه تبیین های روان شناختی در مورد جرائم اغلب تحت تاثیر نظرات فروید بوده است. یکی از پیش فرض های اساسی تحقیقات اولیه روان شناسی توانایی درک افراد کم هوش از مسائل اخلاقی در رفتار ضعیف می باشد و دومین پیش فرض هوش پایین سبب می شود فرد نتواند بر هیجان و تمایلات خود غلبه کند. گودارد در طی تحقیقاتی نشان داد ۵۰% از زندانیان از نظر هوشی کودن بوده اند (احمدی، ۱۳۷۷).
نظریه ساختار زیستی
این رویکرد به دور از هر ارتباطی بین شکل ظاهری و اختلالات ذهنی، بر تأثیر نقش شخصیت زیستی فرد در رفتار بزهکارانه تأیید دارد. مثل تأثیر ژن ها بر رفتار. در این نظریه ها مسئله توارث و ژن ها به طور جداگانه بررسی می‌شود. سابقاً مسئله توارث در رفتار بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت در حالیکه در نظریه های نوین به مسئله ژن ها و بزهکاری به نوعی دیگر نظر دارند. دیدگاه های نوین این رویکرد به تغییراتی که در اثر تخریب ژنتیکی در ژن ها بوجود می‌آید تأکید می‌کنند.
در نظریات جدید زیست شناختی تأثیر مستقیم زیستی در رفتار بزهکارانه مورد حمایت نیست، در عوض شرایط زیستی خاص را در فرد که باعث بروز الگوهای رفتاری غیر عادی است پیش می‌کشد. به طور خلاصه میتوان اذعان کرد رویکرد زیست شناختی به تعامل بین عوامل زیستی و محیط اجتماعی بیشتر تأکید دارد تا تأثیرات خالص زیستی.
به همین دلیل در دیدگاه های جدید این مکتب نظریه های زیست شناختی تحت عنوان رویکرد زیستی ـ اجتماعی بیان می‌شود. بررسی جرم از دیدگاه زیستی ـ اجتماعی عواملی مانند توارث، غدد، سیستم عصبی، ژن ها و تغییراتی را که در پاسخ تغییرات محیطی بوجود می‌آید مورد توجه قرار می‌دهند.
برای مثال مطالعاتی که در سال های ۱۹۸۰ در زمینه جرم و عوامل زیستی انجام شده است. نشان داده اند که هیپوگلیسمی با جرائم و رفتارهای ضد اجتماعی در ارتباط است. در چند مطالعه نیز همبستگی زیادی بین جراحت های مغزی و رفتار بزهکارانه یافت شده است. تأثیر اختلالات روانی مادر در حاملگی های پیچیده نیز در رفتار بزهکارانه فرزندان در بعضی از مطالعات،تایید شده است. در ارزیابی این رویکرد پیشنهاد می‌شود موضوع جرائم و تخلفات از دیدگاه زیست شناختی لازم است.
منابع و مأخذ
- احمدی، حبیب (۱۳۷۷). نظریه های انحرافات اجتماعی، انتشارات رز.
- احمدی، حبیب (۱۳۷۵) موارد اعلام نشده جرم، مجله ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد، اول و دوم، ص ۱۰۵-۱۱۳.
- حسین الهاشمی، هایده، (۱۳۶۴). تاثیر خانواده بر بزهکاری، پایان نامه کارشناسی ارشد، شیراز دانشکده علوم تربیتی دانشگاه شیراز.
- دورکیم، امیل. (۱۳۷۳). قواعد و روش جامعه شناسی، ترجمه علی محمد کاردان، انتشارات دانشگاه تهران.
- سهامی، سوسن و احمدی، حبیب. (۱۳۷۷). بزهکاری و خرابکاری. فصلنامه تازه های رواندرمانی- سال پنجم، شماره ۱۷و ۱۸.
- شیری، احمد علی.( ۱۳۷۶). بررسی اثرات عوامل جامعه پذیری بر رفتار بزهکارانه جوانان در شهر شیراز،(رساله فوق لیسانس)، دانشگاه شیراز.
- شیولسون، ریچارد،(۱۳۷۰). استدلال آماری در علوم رفتاری، جلد اول و دوم، ترجمه دکتر علیرضا کیامنش، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
- ژانورن، یاتریس. ترجمه فرخ، ماهان(۱۳۶۷). وندالیسم، دانشمند، شماره ۶، ۲۹۹.
- مشکانی، زهراسادات و رضوی ، منصور (؟).کتاب جامع بهداشت عمومی
- قلی پور صالح، بررسی رابطۀ پرخاشگری و بیماری قلبی کرونری (۱۳۸۶)، دانشگاه پیام نور واحد تبریز.
