تعداد صفحات: ۹۰ | قابل ویرایش
مقدمه
بدون شک دانش آموزان هرجامعه ، سرمایه های گرانبهائی اند که اگر مورد بی توجهی قرارگیرند در تصمیم گیری ها مد نظر نبا شند، آن جامعه دچار خسران زیادی خواهد شد. با نگاهی به ارقام بودجه کشورهای صنعتی وپیش رفته در مقایسه با کشورهای جهان سوم فاصله زیاد بین آن دورا می توان دید .
بسیاری از کشور های توسعه یافته معتقدند‌که هرچه دراین‌ارتباط‌هزینه‌نمایند ، تبدیل به سرمایه های دیگری در ابعاد مختلف آن کشور خواهد شد. در میا دانش آموزان با توجه به دانش آموزان متوسط جایگاه ویژه ای دارد .زیرا علاوه بر این که در آینده نزدیک می توانند در امور جامعه مؤثر واقع شوند.
در زمان تحصیل هم به دلیل ویژگیهای خاصی که دارند ،قادرند منشا ءحرکت های سازنده یا مخرب شوند . بدین لحاظ هر چه به این نیروی خارق العاده توجه شود از قدرت خروشان وپر تحرک آنا می توان بهره جست و هر چه به بوته فراموشی سپرده شوند،این سیل عظیم می تواند خسارت زیادی را به وجود آورد، سئوالی که دراین جا مطرح است این است که دربرابر هدر رفتن فرصت های جوانی چه کسانی مسئولند.
بدیهی است که نظام تعلیم وتربیت به تنهایی نمی تواند در تربیت واستفاده صحیح از جوانان موفق شود .یکی از موضوعات بسیار مهم برنامه ریزی برای اوقات فراغت دانش آموزان می با شد که اگر اصولی و حساب شده باشد میتوانند زمینه رشد و تعالی جامعه مهیا نمایند و کشور را از آسیبها وخطرات احتمالی که ممکن است در اثر بی توجهی به این امر گریبان گیر کشور شود مصون بدارد .فلسفه اوقات فراغت از پیچیدگی ،تنوع وتفاوتهای بنیادی برخورد است.
تعریف اوقات فراغت
اوقات فراغت را غالباً به معنا ی بیکاری ،اوقات غیرموظف ،ساعات بدون برنامه ، اوقات غیر رسمی و … تلقی می نمایند .به همین علت بزرگسالان مربیان واولیا برای جلوگیری از هدر رفتن این اوقات سعی می کنند که با برنامه ها ،سرگرمی و اشتغالات مختلف اوقات فراغت دانش آموزان را پر کنند.
حال فلسفه اوقات فراغت این است که فرد بدون اجبار وخارج از چارچوب های قبلی بودن اشتغال ورزی دیگرساخته خود با میل و رغبت به فعالیت های دلخواه خویش بپردازد و از طرف دیگر گفته می شود که اوقات فراغت منشاء خلاقیت ها باروری افکار ، شکل دهی شخصیت ، تأمین انرژی و بازیابی قوای حیات و کشف و اختراع و نوآوری و ابتکار ، بازاندیشی و اصلاح افکار ، محاسبه ومراقبت ، ارزیابی و بازیابی و ایجاد انگیزه و رغبت و میل در فرد می شود.
اوقات فراغت را به حسب تفاوت های ارزشی و فرهنگی ، نگرش ها ، تجربیات ، شرایط و موقعیت های مادی و معنوی هر فرد تعریف کرد. طبیعت آدمی اساساً به گونه ای است که دائماً در حال تعادل جوئی است . نظریه در روان شناسی انگیزشی وجود دارد که معتقد است حالات هیجانی و انگیزش با حالات متضاد و متعارض همراه می گردد که این نظریه به عنوان نظریه فرآیند متضاد OPPOMENT PROGRESS THEORY مشهود است.
زمان فراغت
ارزشمندترین لحظات ، ساعات وروزهای زندگی انسان است . بدیهی است که ارزشمندی اوقات فراغت به موازات رشد فکری و توسعه قابلیت های شخصی و مسئولیت پذیری های خانوادگی ، حرفه ای و اجتماعی ، مضاعف می شود در زندگی کودکان و نوجوانان ، در اوقات فراغت به زمانی معنا ومفهوم روشن و ارزشمند پیدا می‌کند : که حضور مؤظف در مدرسه و انجام تکالیف مکلف را برای نخستین بار تجربه می کنند.
در روزهای سال تحصیلی ، ساعت خارج از مدرسه و زمانی که دانش آموزان تکالیف آموزشگاهی را انجام داده اند و فارغ از برنامه های معمولی روزانه فرصتی می‌یابند که با انگیزه شخصی و آزاد به هدایت و نظارت اولیاء ومربیان دراین زمینه می‌تواند فوق العاده پرثمر وپربرکت باشد.
اما تعطیلات تابستانی برای اکثر دانش آموزان از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، تعطیلاتی بسیار طولانی و افزون بریک صد روز!؟
اوقات فراغت ، به ویژه در روزهای نسبتاً طولانی هم چون تابستان ، علاوه بر اینکه مناسب ترین بستر پس از شکستن عادت های نامطلوب ، توسعه مهارت های شناختی و فعالیت های جسمی و حرکتی، زدودن غبار اضطراب و پریشانی های فکری، دست یابی به سلامت و آرامش روانی و اعتلای شخصیت و حضور فعال در عرصه های زندگی اجتماعی و تعامل بین فردی است، بهترین فرصت برای ظهر و پیدایش خلاقیت های ذهنی ونوآوری‌های‌فکری است، چراکه کودکان،نوجوانان و جوانان در طول سال‌تحصیلی یا حین انجام وظایف موظف، فرصت چندانی برای پرداختن به اندیشه های بدیع و ایده های نو وتجربه مفروضات فکری خود نمی یابند و لذا در زمان فراغت ، بستر بروز و ظهورنورآوری‌های ذهنی ، خلاقیت ها و تولیدات برتر فکری و تجربه باورهای مولد است.
ورزش و کارکردهای مختلف آن
حرکت و جوشش از ویژگی های ذاتی و انسان است ونشانه سلامت ونشاط وپویای اوست . بی اعتنائی به این ویژگی ذاتی یا بازدارندگی انسان از جوشش و تحرک در حقیقت خلاف مقتضای طبع انسان حرکت کردن است و موجب افسردگی و بروز بسیاری از تا به هنجارها در انسان می شود و اصولاً بی توجهی به استعدادهائی که خداوند حلیم در درون بشر نهاده به معنای مهمل انگاشتن آن استعداد در انسان است و موجب نقض و عیب در مسیر کمال انسان می شود . ورزش درحقیقت نوعی فعالیت و حرکت سامان یافته است که شکوفا کننده بسیاری از استعدادهای خدادادی در انسان است.
همان گونه که استحضار دارید انسان دارای دو بعد جسمانی روحانی است اما در عین حال که عامل رشد ، تعالی وبالندگی انسان در روح و بعد روحانی وعقلانی است که انسان را به اعلی علیین می کشاند ، ولی این رشد و پویائی و تعالی در کالبد و شکل ظاهری انسان که هرآن جسم و بدن است سامان می یابد.
بدیهی است زمان عقل و روح جان می تواند به مقتضا و ماهیت خود عمل نماید که درجسم وتنی با نشاط ، سالم و قوی ، قرارودوام یابد وگرنه قفس تنگ ، خسته ، دردمند ، نحیف و رنجور تن ، عقل و جان و روان انسان را آن چنان متأثر می سازند که قدرت هر گونه رشد و تحرک و پویائی را از او سلب می کند به همین دلیل گفته می شود.
عقل سالم در بدن سالم است. وقتی جسم وتن و ارائه جان انسان سالم باشد ، روح ، آزاد وسبکبال و بدون مضایق و تنگناها نمی تواند از این سکوی قوی و پا بر جا به پرش و جهش و تکامل و صعود برسد.
کارکردهای مختلف ورزش
امروز ورزش فقط در انجام یک سلسله تمرین های جسمانی خلاصه نمی شود بلکه کار کارکردهای فراوان وهمه بعدی پیدا کرده است. امروزه ورزش بخشی از فرهنگ جوامع شده است ، چون بین فرهنگ و ورزش رابطه تنگاتنگی وجود دارد . ورزش تمرینی برای رشد اخلاق و جوانمردی است . ورزش عامل تقویت اراده ، پایداری و کنترل هوای نفس است . امروز جوانمردی و شجاعت معنا و مفهوم ویژه ای می یابد و فقط در زور بازو خلاصه نمی شود. چنانکه گفته شده:
گربرسر نفس خود امیری مردی گربردگری خــــرده نگیری مردی
مردی نبود فتاده را پای زن گردست فتاده ای بگیری مردی
برای همین است که قهرمانان کسانی هستند که بر رقیب نفس وخواهش های نفسانی خود پیروز شود : اشجع الناس من غلب هوی – قهرمان و پیروز کسی است که بتواند بر این رقیب قوی و خطرناک سلطه یابد . چنان که رسول خدا فرموده اند: لیس الشدید من غلب الناس و لکن الشدید من غلب نفسه.
ورزش با اخلاق و ادب و تواضع همراه است و قهرمان کسی نیست که بر مردم سلطه جوید و تفاخر ورزد ، بلکه ورزش اصیل به انسان خصلت جوانمردی و تواضع می آموزد تا در اوج قدرتمندی آرام ، متواضع و کم آزار باشد.
کارکرد سیاسی ورزش
امروزه ورزش کارکرد سیاسی نیز دارد حضور قهرمانان ما در کشور های بیگانه و پیروزی آنان بر حریفان و برافراشته شدن پرچم جمهوری اسلامی ایران وکسب مدال وافتخار بین المللی موجب مطرح کشور ، آرمان ها و اعتقادات آن در دنیا و زمینه ای برای تبادل فرهنگ هاست. البته نباید برد و باخت در میدان های ورزشی به نحوی غلط در جامعه ترویج شود که به منزله برد و باخت منزلت ملی واز دست دادن آرمان و مرام یک ملت تلقی شود.
بدیهی است وقتی از جوان ، سلامت ، شور و نشاط و ورزش سخن گفته می شود هیچ تفاوتی بین دختران و پسران و زنان و مردان نیست به ویژه وقتی که دانش آموزان مورد بحث قرار می گیرند و نیمی از دانش آموزان مورد بحث قرار می گیرند نیمی از دانش آموزان ما را دختران تشکیل می دهند که پرداختن به آن ها که حدود ۹ میلیون نفرند به شدت موضوعیت می یابد.
علی الخصوص وقتی بیشتر توجه ودقت کنیم در می یابیم که توجه به این نیمه جمعیت، نیم دیگر را نیز متأثر می‌کند و باورکنیم که زنان در عین حال نیمی از جامعه‌اند سازنده، پرورش دهنده و تولید کننده نیم دیگرند ، آن موقع با حساسیت ویژه ای به این قشر عظیم ومؤثر نگریسته می شود.
منابع
- شولتز دوان پی : تاریخ روان شناسی نوین . ترجمه دکتر سیف و همکاران انتشارات سروش ۱۳۷۸
- خولی امین انور : فلسفه اوقات فراغت . ترجمه قاسم کریمی – انتشارات فرایض تابستان ۱۳۷۳
- یونگ ، کارل گوستاو : خاطرات ، رویاها اندیشه ها . ترجمه وجیهه حاتمی – انتشارات دانتشگاه تهران ۱۳۷۶
- میتوس آندره : راز شاد زیستن ترجمه وحید افضلی راد – نشر دانا ۱۳۷۱
- اردبیلی ، یوسف : اصول و فنون راهنمائی و مشاوره آموزش و پرورش انتشارات بعثت ۱۳۷۳
- حسینی ، سید مهدی : اصول و روش های راهنمائی و مشاوره انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ۱۳۷۸
- شریفی ، حسن پاشا : شریفی نسترن ، روش های تحقیق درعلوم رفتاری انتشارات سخن ۱۳۸۰
- شکوهی ، غلامحسین : تربیت و مراحل آن ، انتشارات آستان قدس رضوی ۱۳۶۷
- صافی احمد : اصول و فنون راهنمائی و مشاوره در آمو زش و پرورش . دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی انتشارات بعثت ۱۳۷۸
- عصاره ، علیرضا : خانواده و ضرورت توجه به اوقات فراغت فرزندان نشریه پیوند ۱۳۷۷
- پیوند … نشریه ماهانه آموزشی – تربیتی کد ۲۶۲-۲۶۱ تابستان ۱۳۸۰
- مطالبی از کتب ژانوماژان : مربیان بزرگ ترجمع دکتر شکوهی انتشارات ارشد ۱۳۷۰.
