پایان نامه اثرات و عوامل مؤثر بر طلاق در خانواده ها

تعداد صفحات: ۸۲ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان :                                                                  صفحه:

فصل اول : کلیات تحقیق

    مقدمه …………………………………. ۱  

    بیان مسئله …………………………….. ۳

    اثرات و عوارض طلاق ………………………. ۶

    آثار اجتماعی طلاق ……………………….. ۷

    عوامل مؤثر بر طلاق ………………………. ۹

    راه حل مسئله ………………………….. ۱۱

    اهمیت و ضرورت تحقیق ……………………. ۱۳

    اهمیت تحقیق از لحاظ اجتماعی …………….. ۱۵

    اهمیت تحقیق از لحاظ شخصی ……………….. ۱۷

    ضرورت تحقیق …………………………… ۱۸

    اهداف تحقیق …………………………… ۱۹

    هدف کلی ………………………………. ۲۰

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق

     مبانی نظری …………………………… ۲۱

    طلاق از دیدگاه اسلام …………………….. ۲۷

    طلاق از دیدگاه قرآن …………………….. ۲۹

    طلاق از دیدگاه مسیحیت …………………… ۳۱

    تاریخچه طلاق …………………………… ۳۳

    طلاق و انواع آن ………………………… ۳۳

    پیشینه تحقیق ………………………….. ۳۵

    مدل ………………………………….. ۳۷

    فرضیه های تحقیق ……………………….. ۳۸

    مفاهیم و متغیر ها ……………………… ۳۸

فصل سوم : روش تحقیق

    روش تحقیق …………………………….. ۴۰

    نحوه انجام کار ………………………… ۴۰

    جامعه آمار ی…………………………… ۴۰

    جمعیت نمونه و شیوه نمونه گیری …………… ۴۰

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات

    نمودار و جداول مربوط به طلاق ………….. ۶۵-۴۱

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

    نتایج یافته ها ………………………… ۶۶

    پیشنهادات …………………………….. ۶۹

    پرسشنامه ……………………………… ۶۹

    منابع و مأخذ ۷۰

مقدمه

وقتی که جغد طلاق بر آستانه ی خانه ای نشست و غبار غربت و تنهایی فضای غمگین آشیانه ای را در خود گرفت، جوجه های بی پناه و سرگردان در جستجوی پدر و مادر خویش پرپر می زنند. گاه در دامن مادر می آویزند تا لانه را رها نکند و گاه پدر را صدا می زنند تا برای همیشه ترکشان نگوید، زیرا آنان هنوز در آستانه ی پروازند، هنوز دهان گرسنگی خود را برای غذای محبّت والدین گشوده اند، هنوز گرمای تن مادر را می طلبند تا بال و پر بگشایند و در آسمان پاک و صاف خوشبختی اوج گیرند و زمزمه صدایشان دشت سرسبز زندگیشان را پراکند، ولی اکنون این جغد طلاق است که بر سرشان فرود آمده و کابوس غربت و اندوه بر چشمان منتظرشان نشسته است.

اینک پدر یا مادر کدامیک پرواز را تا انتها به آنان خواهند آموخت؟ کدامیک بال نوازش بر سر این جوجگان بی پناه خواهد گسترد؟ کدامیک فروغ محبّت را به لانه ی تاریک هدایت خواهد کرد؟ و اینها پرسشهایی است که کودک در جستجوی پاسخ آنان است.

او قانون نمی داند، او تنها می خواهد به یک اندازه با هر دوتای پدر و مادر باشد و از رنج بی پدری یا بی مادری به یک میزان افسرده و نگران است.

فراموش نکنیم که طلاق یک فاجعه است امّا اگر تنها راه حل موجود باشد وظیفه داریم اثرات مخرب آنرا به حداقل برسانیم. کودکان قربانیان بلافصل طلاق والدین خویشند. اگر نتوانستیم فضای مطلوب و شادی بخش خانوادگی را برایشان فراهم کنیم دست کم باید بیاموزیم که چگونه آنها را از صدمات ناشی از طلاق تا حد امکان در امان داریم.

بیان مسئله: طلاق

طلاق در لغت به معنی گشودن گره و رها کردن است. در فقه اسلامی در تعریف طلاق گفته اند: طلاق عبارتست از زائل کردن قید ازدواج با لفظ مخصوص. (صفائی، امامی، ۱۳۷۲، ص ۲۵۹).

در حقوق امروز ایران طلاق ممکن است به حکم دادگاه یا بدون آن واقع شود و در تعریف آن می توان گفت: طلاق عبارتست از انحلال نکاح دائم با شرایط و تشریفات خاص از جانب مرد یا نماینده ی قانونی او. بنابراین طلاق ویژه ی نکاح دائم است و انحلال نکاح منقطع از طریق بذل یا انقضاءِ مدت صورت می گیرد. ماده ی ۱۱۳۹ قانون مدنی در این باره می گوید: «طلاق مخصوص عقد دائم است وزن منقطعه با انقضاء مدّت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می شود. (همانجا، صص ۲۵۹-۲۶۰)

طلاق یکی از آسیب های اجتماعی است که در چند دهه ی اخیر در اکثر کشورهای جهان رشد روزافزونی داشته است. در ایران نیز طبق آخرین آمار مربوط به سازمان ثبت احوال کشور، کل موارد ثبت شده ی طلاق در مناطق شهری و روستایی ایران در سال ۱۳۷۱ معادل ۳۳۹۸۳ مورد بوده است که این شاخص با حدود ۸۰% افزایش در سال ۱۳۸۰ به ۶۱۰۱۳ مورد رسیده است.

عمق مسأله زمانی آشکار می شود که نتایج پژوهشهای متعدّد داخلی و خارجی در زمینه تأثیرات عمیق روانشناختی، اجتماعی، اقتصادی و حتّی قانونی طلاق بر روی همه ی کسانی که به نحوی در آن درگیر هستند، در نظر گرفته شود.

اثرات و عوارض طلاق

با اینکه طلاق به حکم ضرورت برای اجتناب از مخاطراتی پذیرفته شده است، مع هذا چون از عوامل گسیختگی و پاشیدگی کانون خانواده است، به ناچار عواقب اجتماعی آنرا باید انتظار داشت، زیرا طلاق در نظر جرم شناسان در واقع از عوامل جرم زا محسوب می شود، میزان طلاق را در یک جامعه می توان به مثابه معیار عدم ثبات و تزلزل اجتماعی تلقی کرد، از نظر جرم شناسان نتایج وخیم طلاق را باید به این شرح بررسی نمود:

۱- اثر طلاق در مردان و زنان که فاقد فرزند هستند.

۲- اثر طلاق در فرزندان.

۳- زیانهای اجتماعی طلاق

در مردان اثرات طلاق این است که آنان را افرادی غیرمتعهّد بار می آورد. آمار جنایی نشان می دهد که تعداد این افراد غیرمتعهّد در میان زندانیان قابل ملاحظه است.

اثر طلاق در زنان بخصوص آنهایی که پناهگاهی ندارند و فاقد استقلال اقتصادی هستند، سخت خطرناک است، زنان مطلقه خیلی دیر به خانه ی بخت دوم پای می گذارند وای بسا که این امید هرگز جامه ی عمل نپوشد و احتمالاً راه را برای انحراف و سقوط آنان بگشاید.

اثر طلاق در فرزندان متعلّق به کانون از هم پاشیده بسیار شدید است و عقده هایی غیرقابل تحمّل و توأم با نفرت در آنان بوجود می آورد که شدیدتر از وضع یتیمی است.

یکی از بزرگترین اثرات منفی طلاق این است که چون بچّه ها اکثراً بعد از طلاق با مادران خود زندگی می کنند، به دلیل ناآگاهی و بی تجربگی از روشهای بسیار غلطی استفاده می کنند. به این معنی که پدر فرزندشان را مانند یک دیو به آنها معرّفی می کنند.

آثار اجتماعی طلاق

انسان به خاطر این زاده شده است که سعادتمند باشد؛ آمده است تا دیگران را خوشبخت سازد. خودخواهی همسری را که برای آسودگی خود مایل به انحلال خانواده است، تکلیف او را در تأمین سعادت همسر و فرزندان محدود می کند.

در برابر حقّی که او برای تأمین آسایش خود دارد، فرزندان او نیز حق دارند که آسوده به سر برند. مسئول زندگی و تأمین سعادت کودکان و خانواده ی او است و این تکلیف باید بر هوس ها و مقدّم داشته شود.

کودکی که به خاطر جدایی پدر و مادر ناچار است تا یکی از این دو محبّت را از دل بیرون کند در واقع نیمی از دنیای خود را تمام شده می داند. بیشتر این کودکان از داشتن مربّی دلسوز محروم می مانند و آمار نشان می دهد که پدر و مادر ۷۰ درصد از جوانان مجرم از هم جدا شده بوده اند. کدورتهای خانوادگی، اگر ناپایدار و به قصد بر هم زدن پیوند زناشویی نباشد، همیشه قابل جبران است، ولی انحلال خانواده دری است که به هیچ دارویی درمان نمی شود.

پیش بینی طلاق، نه تنها از روابط آزاد زن و مرد نمی کاهد، آنرا ترویج نیز می کند. زیرا همسری که با دیگری رابطه دارد همیشه امیدوار است که روزی هوس خویش را به لباس قانونی و مشرووع درآورد و با عاشق خود خانواده ی دیگری تشکیل دهد.

پس در تصمیم خود استوارتر می شود، به عشق ناپاک دامن می زند و برای اینکه مانعی در سر راه نداشته باشد، از بچّه دار شدن نیز می گریزد، یعنی اخلاق عمومی را به فساد و تباهی می کشد و با محدود کردن نسل، از اقتدار ملّی و اقتصادی کشور نیز جلوگیری می کند.

عوامل موثر بر طلاق

وقتی دختر و پسری در جوانی با داشتن عشق فراوان نسبت به یکدیگر با بستن عقد ازدواج، کانونی گرم به نام خانواده را تشکیل می دهند، هیچگاه تصوّر نمی کنند که روزی ممکن است مشکلات زندگی چنان بر آنها غلبه کند و شرایطی بر آنها تحمیل شود که باعث شود در خطر است طلاق داده و زندگی عاشقانه ی خود را به پایان برساند. چه اتّفاقی پیش می آید که تمام آرزوهای دو نفر از هم می گسلد و زندگی آنها قبل از موعد خود می پاشد. در این تحقیق به این موضوع می پردازیم.

به گفته ی کارشناسان ازدواج هایی که در آنها هماهنگی بیشتری میان زوجین وجود دارد موفق ترند و کمتر به طلاق می انجامند. تشابهاتی مانند طبقه اجتماعی، سطح تحصیلات، سطح هوش، هم نژاد بودن، دین مشابه داشتن، هم زبان بودن و… یک ازدواج موفّق را رقم می زند.

تفاوت طبقاتی یکی از عواملی است که با امکانات اجتماعی؛ معمولاً دیدگاه های مختلفی را به وجود می آورد. البته اگر دو نفر، آن اندازه از آگاهی لازم برخوردار باشند که این تفاوتها را به رسمیت بشناسند ازدواجشان معنی ندارد.

دکتر آقاجانی، جامعه شناس معتقد است: «طلاق به عنوان مسأله ی اجتماعی یکی از مهمترین پدیده های حیات انسانی است. می توان گفت کمتر پدیده ی اجتماعی به پیچیدگی طلاق وجود دارد. علل و عوامل طلاق متفاوتند و این علل و عوامل یا در لایه های عمیق اجتماعی قرار دارند یا در لایه های ظاهری، امّا باید توجّه داشت که درک، فهم و تفسیر لایه های عمقی کار پیچیده ای است.»

منابع و مآخذ

۱- آریا شمس مستوفی، شهریار، ۱۳۷۶، «کودکان فراموش شده»، تهران، انتشارات همشهری.

۲- انصاریان، حسین، ۱۳۷۵، «نظام خانواده در اسلام»، انتشارات ام ابیها، قم.

۳- پرسان، پل، ترجمه ی: گنجی زاده، فروزان، ۱۳۷۹، «قدرت خانواده»، تهران، نشر دایره.

۴- حقّانی زنجانی، حسین، ۱۳۷۴، «طلاق یا فاجعه ی انحلال خانواده»، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

۵- محمّد حسنی، منیره، ۱۳۷۹، «علل و عوامل مؤثر بر طلاق».

۶- صفایی، سید حسین، امامی، اسدالله، ۱۳۷۲، «حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن، فسخ و طلاق)»، جلد اول، ناشر: انتشارات دانشگاه تهران.

۷- قاسم آبادی، زهرا، ۱۳۷۴، «عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثّر بر طلاق».

۸- قدیری، فاطمه، ۱۳۷۲، «نیاز فرزندان طلاق و جدایی»، تهران، نشر واژه.

۹- کاتوزیان، ناصر، ۱۳۷۸، «حقوق مدنی خانواده»، تهران، جلد اوّل، انتشارات بهمن برنا.

۱۰- گواهی، زهرا، ۱۳۷۳، «بررسی حقوق زنان در مسأله ی طلاق»، سازمان تبلیغات اسلامی.

۱۱- مهدیخوان، زهرا، ۱۳۷۲، «والدین خودخواه، فرزندان رها شده»، تهران، نشر پیکان.