تعداد صفحات: ۱۳۶ | قابل ویرایش
فهرست
عنوان………………………………… …… صفحه
چکیده ………………………………………………………………….۱
فصل اول :کلیات پژوهش
مقدمه …………………………………. …..۳
بیان مساله …………………………….. …..۶
اهمیت و ضرورت تحقیق …………………….. …..۸
اهداف تحقیق ……………………………. …۱۰
فرضیات تحقیق …………………………… …۱۰
تعریف عملیاتی متغیرها………………………………………………………………………………………………۱۰
فصل دوم :مبانی نظری تحقیق
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………۱۳
مبانی نظری تحقیق ……………………………………………………………………………………………..۱۴
بررسی نقش والدین و روابط آن ها در تربیت نوجوانان ……………………………………………………۱۴
محبت فرزندان و نقش تنبیه و تشویق در تربیت نوجوانان ……………………………………………….۲۰
قاطعیت پدر و مادر درذ تربیت نوجوانان ………………………………………………………………………۲۱
آثار نامطلوب خشونت در تربیت …………………………………………………………………………….۲۲
رعایت عدالت در تربیت ……………………………………………………………………………………….۲۳
خصوصیات فرد در دوره نوجوانی ………………………………………………………………………….۲۸
روحیات و رفتار های طبیعی دوران بلوغ ……………………………………………………………………..۳۵
دگرگونی والدین در هنگام بلوغ فرزندان …………………………………………………………………۳۸
تغییرات دوران بلوغ در نوجوانان ………………………………………………………………………………۴۰
افزایش تاثیر پذیری از دوستان …………………………………………………………………………………..۴۱
نقش والدین در پیدایش برخی رفتارهای نوجوانان ……………………………………………………………۴۳
تغییر شیوه برخورد با فرزندان ………………………………………………………………………………….۴۵
اجتناب از بکار بردن زور و فشار ……………………………………………………………………………..۴۶
رشد اجتماعی نوجوانان ……………………………………………………………………………………….۵۰
آماده سازی نوجوانان برای آینده ………………………………………………………………………………۶۷
انضباط ،عقل و احساس نوجوانان ……………………………………………………………………………..۷۲
اهمیت ارتباط ……………………………………………………………………………………………………..۷۳
اصل مسئولیت دادن به نوجوانان ……………………………………………………………………………….۷۴
اصل مشورت کردن و خود تصمیم گیری ……………………………………………………………………۷۵
اصل همدلی و همفکری ……………………………………………………………………………………..۷۶
ویژگی های دوره نوجوانی …………………………………………………………………………………..۸۰
مشکلات نوجوان …………………………………………………………………………………………………۸۲
مسئولیت پدران و مادران در دوره حساس نوجوانی ………………………………………………………۸۳
پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………………….۸۵
فصل سوم :روش تحقیق
روش تحقیق ………………………………. ۸۹
جامعه آماری …………………………….. ۸۹
نمونه و روش نمونه گیری …………………… ۸۹
ابزار پژوهش …………………………….. ۸۹
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات …………………. ۸۹
فصل چهارم تجزیه و تحلیل اطلاعات
فصل پنجم :بررسی نتایج
نتیجه گیری………………………………. ۱۰۹
پیشنهادات ………………………………. ۱۱۰
منابع و ماخذ ……………………………………………………………………………………………………..۱۱۲
پیوست
پرسشنامه ۱۱۵
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش مادر بر تربیت فرزندان در دوره نوجوانی می‌باشد. هدف این پژوهش شناخت نقش مادران در شکل گیری تربیت نوجوانان شهرستان لامرد بود. ازتئوری جامعه پذیری و شیوه ی فرزند پروری بامریند استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه ۷۱ نفر از نوجوانان به همراه مادران آن ها است.
روش پژوهش کیفی و ابزار مورد استفاده مصاحبه و تحلیل محتوا است. یافته ها نشان داد در این مقاله تعریفی از مادری و تربیت و نقش وراثتی و محیطی مادر و وظایف کلی مادر در تربیت کودک مانند مراقبت و حمایت، رهبری و هدایت، ساختن شخصیت کودک، حضور مادر در تأثیرات آن و غیبت مادر و اثرات آن در تربیت کودک و در مورد رفتار افراط گونه مادران و اینکه چه تیپی از مادران در رفتار خود افراط می کنند وراهکارهای تربیتی مناسب برای تربیت کودک اشاره شده است.
واژگان کلیدی: مادر، نقش مادر- تربیت- تربیت کودک
مقدمه
مقام و شخصیت و جایگاه والایی مادری در تربیت جایگاه ویژه ای است طوری که عنوان مادری کمتر از عنوان مدیریت کلی نیست و سرپرستی فرزند کمتر از سکرتری برای رئیس نیست مقام مادر بالاتر از این است که بتوان او را با پول خرید و ارزش کالائی بدو داد و یا در فروشگاهی او را پست فروشندگی و یاد را داره ای او را پست ریاست داده او مادر است یعنی سازنده جامعه فردا و انسان شریف و عادل دنیای آینده اینکه معیارهای وارداتی نمی تواند برای زن عرت و آبرو ایجاد کند و برای او شرف و بزرگی تهیه بیند، شرفی بالاتر از شرف اسلام برای زن نیست و مقام بالاتر از موهویه اسلام برای مادران وجود ندارد.
اهمیت تحقیق از آن جهت است که مهم ترین دوران زندگی هر فرد می باشد و به دلیل بلوغ هر فرد است که این دوران مهم شمرده می شود و مادر به عنوان مربی و همراه همیشگی فرزند، با درک اهمیت این دوران باید روش های خاصی را برای تربیت فرزند در پیش بگیرند.
مادر در تربیت نوجوان خود باید آگاهی های لازم را داشته باشد زیرا نوجوانی یا بلوغ یکی از مهمترین و پیچیده ترین چشم اندازها را در این مسیر طوبلانی به خود اختصاص داده است. برای همه آن ها که به نحوی با نوجوان سروکار دارند ، پاسخ به این سوال مهم است که چه رفتاری را باید با نوجوانان در پیش بگیرند. در ابتدا اشاره می کنیم که نگرش ها و بینش ها هستند که روش ها را می آفرینند و هر شیوه رفتاری « برآیند » چشم اندازهای ما نسبت به آن موضوع است.(زمانی،۱۳۷۸)
بیان مسئله
خانواده اولین مکانی است که هر فرد در آن به دنیا می آید و پدر و مادر اولین کسانی هستند که هر فرد در ابتدای زندگی خود به آنها خو می کند و مادر یکی از عوامل مهم دست اندر کار تربیت فرزندان در تمامی جوامع است. گدوران کودکی و نوجوانی از حساس ترین مراحل زندگی است که در آن شخصیت هر فرد شکل می گیرد و چون قسمت اعظم این شخصیت در خانواده است پس باید خانواده به خصوص روابط پدر و مادر به عنوان عاملان اساسی در تربیت بررسی گردد.
مادر بیشترین نقش را در فرزند نوجوان خود دارد زیرا که نوجوان در خانه زمانی که پدر نیست با مادر بیشن=ترین رابطه را برقرار می کند. امروزه مادران زیادی هستند که قسمتی از اوقات شبانه روز خود را در بیرون از خانه دور از کودک و نوجوان خود با کار در جاهای مختلف سپری می کنند. لذا از تأثیر ارتباط تنگاتنگ مادر و فرزند ، در تربیت فرزندان و اشتغال مادر و عدم حضور فیزیکی او در خانه ، این سوال مطرح می شود که اشتغال مادر چه تأثیری در امور تحصیلی و تربیتی فرزندان دارد؟
آیا اشتغال مادر از جنبه های عاطفی و سازگاری های این نوجوانان اثرات زیانباری دارد؟
مادری که از تحصیلات بالایی برخوردار است به نسبت موفق تر از مادری است که از تحصیلات کمتری برخوردار می باشد چون در امر تحصیل و تربیت فرزند خود آگاهی بیشتری دارد و بهتر می تواند نوجو.ان خود را برای زندگی بهتر در جامعه آماده کند.(حسینی،۱۳۸۰)
ویژگی‌های والدین
هر کس بخواهد در مسیر تربیت گام بر دارد مربی است و باید ویژگی‌هایی داشته باشد از مهمترین ویژگی‌هایی که والدین باید داشته باشند چنین است:
- اخلاص: با توجه به این که مؤثر واقعی خداست، پدر و مادر برای تأثیر سخن و رفتارشان باید اخلاص داشته باشند و برای خدا تربیت کنند. اگر پدر و مادر، تمام ابزارهای تربیت «آگاهی از روانشناسی، آشنایی با مسائل علمی علوم تربیتی، آگاهی از زوایای روحی و روانی» را درست داشته باشند، اما خدا را در نظر نگیرد، در تربیت موفق نخواهد بود.
- توکل: با توکل به خدای بزرگ، مسیر پر پیچ و خم تربیت، راحت‌تر پیموده می‌شود.
- توسل: توسل به امامان معصوم علیهم‌السلام بسیار راهگشاست. ما شیعیان در اقیانوس برکت معصومان غرقیم: اما قدر آن را نمی‌دانیم: چنان ماهی که در آب است و قدر آب را نمی‌داند
پدر یا مادر کدام یک نقش مؤثرتری در تربیت نوجوان دارند؟
به طور طبیعی، پسر از پدر و دختر از مادر الگو می‌گیرد: اما به دو دلیل نقش مادر بیشتر است.
هماهنگی والدین در تربیت
یکی از مهمترین مسائل مربوط به تربیت فرزند، هماهنگی پدر و مادر است. تربیت مانند پرنده‌ای است که برای پرواز به دو بال نیاز دارد.
اختلاف والدین در تربیت فرزند (استفاده از تنبیه بدنی، سخت‌گیری، حضور در محافل مذهبی و…) فرزندان را دچار تعارض می‌کند. وقتی پدر یک مبنا دارد و توصیه‌ای می‌کند و مادر مبنایی دیگر دارد یا (بالعکس) فرزند شما مجبور است، یکی را بپذیرد و چون پدر و مادر، هر دو را دوست دارد، توان یکی را نخواهد داشت و دچار التهابی درونی و تعارض می‌شود.
در صورت اختلاف مبنایی در تربیت فرزند خود با گفت‌وگو و تبادل اندیشه، به مبنا و شیوه‌ای واحد برسید. توجه داشته باشید که این گفت‌وگو در حضور فرزندان صورت نگیرد. در مواردی که نمی‌توانید به توافق برسید، نظر مشاوری آگاه، متدین و دلسوز می‌تواند راهگشا باشد.
در تربیت مقطعی و برخوردهای موردی هم هماهنگی والدین و حتی بقیه اعضای خانواده لازم است. پدر تصمیم می‌گیرد از شیوه قهر کردن استفاده کند: اما چون مادر با وی هماهنگ نیست همزمان با قهر پدر، از فرزند خود طرفداری می‌کند و طبیعی است که توبیخ سنجیده مادر بی‌اثر خواهد شد.(رشیدپور،۱۳۷۴)
هماهنگی بین مدرسه و خانه نیز در تربیت لازم است؛ اگرچه آثار منفی عدم این هماهنگی همچون عدم هماهنگی والدین نیست؛ زیرا رابطه روحی فرزند شما با معلم، چنان رابطه عاطفی با والدین نیست. اثر منفی عدم هماهنگی با مدرسه این است که تربیت والدین در خانه را بی‌اثر می‌کند یا بالعکس.
منابع و مأخذ
- افروز، غلامعلی، چکیده‌ای از روانشناسی تربیتی کاربردی، تهران، ۱۳۷۸.
- باتریس کراس، فرد استریت، برگردان: الهام آرام‌نیا، سیدشمس‌الدین حسینی، آیا فرزندانتان می‌دانند به آنها عشق می‌ورزید، تهران، نشر واحدی، چاپ اول، ۱۳۸۰.
- بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم، رساله نوین فقهی، تصعید، تداعی و فضای تربیتی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۳.
- بهشتی، محمد، تربیت خانوادگی، تهران، ۱۳۸۰.
- بیابانگرد، اسماعیل، راهنمای والدین و معلمان در تربیت و آموزش کودکان، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۶.
- بابازاده، علی‌اکبر، تحلیل سیره فاطمه زهرا(سلام‌الله‌علیها)، انتشارات امام عصر(عج)، چاپخانه مهر، ۱۳۸۰.
- پاینده، ابوالقاسم، جوان و راز خوشبختی، نشر مشکوه، دفتر تحقیق و نشر بهاران، چاپ اول، تابستان ۱۳۷۱.
- دکتر پیر، داکو، روانشناسی اعتماد به نفس، تهران، کانون فرهنگی انتشاراتی سایه‌نما، چاپ دوم، بهار ۱۳۷۷.
- جهان معین، شکرالله، تربیت و اخلاق، انتشارات هاد، چاپ اول، ۱۳۷۰.
- حیدری، مریم، روانشناسی فرار از خانه، اصفهان، انتشارات مهم قائم، ۱۳۸۱.
