تعداد صفحات: ۸۳ | قابل ویرایش
«چکیده»
پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان شناخت و اجرای ارزشیابی توصیفی معلمان ابتدایی بر ۶۰ معلم انجام گرفته است. جهت گردآوری داده ها، پرسشنامه شامل سئوالات محقق ساخته، یکی ویژه معلم با تعداد ۲۰ سئوال تهیه و اجرا شد، که بعد از تجزیه و تحلیل داده ها نتایج حاصل به شرح زیر می باشد:
اکثر دانش آموزان و معلّمان دوست دارند امتحانات به صورت کتبی برگزار شود زیرا این روش اضطراب دانش آموز را کاهش داده و نمره گذاری برای معلم را راحت تر می کند.
آنها معتقدند که ارزشیابی به شیوه ی کیفی و توصیفی بهتر است و برگزاری روش عملی و شفاهی ارزشیابی با مشکلاتی مواجه است. اکثر معلّمان از وضع موجود ارزشیابی راضی هستند که دلایل متفاوتی را برای آن می توان بیان کرد. ارزشیابی به صورت عملی و شفاهی در تشخیص مشکلات یادگیری فراگیران و رفع ابهامات جزئی آنها می تواند بسیار مؤثر باشد.
مقدمه
ارزشیابی یکی ازمهمترین مراحل یادگیری وتدریس می باشد.مهم است که ارزشیابی درهیچ موقعیتی نبایدبه عنوان هدف مطرح گرددوفرآیندآموزش راتحت تأثیرقراردهد.امّادرهیچ شرایطی نبایدارزشیابی ازفرآیند آموزش رابه تعویق انداخت،که یادگیری ارزشیابی صحیح درفرآیند آموزش به ویژه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی یکی ازمهمترین فعالیتهایی آموزشی معلمان و مربیان می باشد.
معلمان بایددرسراسرجریان آموزش به ارزشیابی میزان یادگیری شاگردان خود اقدام کنند.ارزشیابی سبب می شودکه معلم اشکالات ونقایص موجوددرهدفها محتوا شیوه و وسایل آموزشی ودریک کلام اشکالات فعالیتهای آموزشی رادریابدوازچگونگی توفیق ، شکست شاگردان ومیزان آمادگی آنان برای فعالیتهای بعدی آگاه شود.(شعبانی،۱۳۷۱،ص ۳۸۷)
اغلب معلمان وقتی که به ارزشیابی شاگردان می اندیشند، فکرشان متوجه تعریف محدودانواع تستهای کتبی وسؤالات امتحانی میشود؛ولی بایدبه خاطرداشت که بسیاری از ارزش گذاریهای مابراساس مشاهده ی فعالیتهای اشت که شاگردان دردرون مدرسه انجام می دهند.
وقتی که وقت شناسی،انجام مطلوب فعالیتهای آموزشی واحساس عدم تأمین وآرامش شاگری رادر مدرسه با شاگردان دیگرمی سنجیم ویادرباره حس همکاری آنان درفعالیتهای آموزشی قضاوت می کنیم ویا ابتکار شاگردی راحل مسأله جدید می ستاییم همه ارزشیابی هایی هستند که برشاهدات رفتارشاگردان دردرون مدرسه وموقعیتهای آموزشی استواراست.
این عبارت نشان از این عامل دارد که مهمترین قسمت کار در یادگیری دانش آموزان ارزشیابی است که توصیفی از فعالیتهای دانش آموزان در کل روند یادگیری و یاددهی می باشد.
بیان مسئله
هدف اساسی تعلیم و تربیت را می توان ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار دانش آموزان دانست و آموزش و پرورش از سه مرحله اساسی تشکیل شده است عبارتند از:
۱. تهیه و تدوین اهداف ۲. آموزشی ۳. ارزشیابی
آنچه مسلم است یکی از مهمترین عوامل احراز موفقیت در اصلاح نظام آموزشی شناخت فرآیند یادگیری یاددهی و نظام ارزشیابی و همسو نبودن آنها در راستای اهداف آموزش و پرورش است. امروزه ارزشیابی یادگیری های دانش آموزان یکی از مهمترین و در عین حال پیچیده ترین ارکان نظام تعلیم و تربیت است.
چرا که ارزشیابی پیشرفت تحصیلی نه تنها به عنوان ارزشیابی از برنامه ها و محتوای کتاب های درسی و تعیین میزان تحقیق اهداف آموزشی امکان می رود بلکه به عنوان ابزاری مهم و اساسی جهت ارتقا دانش آموزان به پایه تحصیلی بالاتر به کار می رود. ارزشیابی به طور ساده به تعیین ارزشیابی برای هر چیزی یا داوری کردن ارزشها است.
چندین تعریف برای ارزشیابی آموزشی وجود دارد. تعریفی نسبتاً کاملتر را کرانباخ ارائه داده است، او ارزشیابی را «جمع آوری و کاربرد اطلاعات به منظور تصمیم گیری درباره یک برنامه آموزشی» تعریف کرده است (کرانباخ، ۱۹۶۳). منظور کرانباخ از «برنامه آموزشی» طیفی وسیع است که از مجموعه ای از مواد و فعالیت های آموزشی توزیع شده در سطح کشور تا تجارب آموزشی یک دانش آموز واحد را در بر گیرد.
گفته های کرانباخ، به قصد بالا بردن کیفیت آموزشی و یادگیری موضوعات مختلف درسی تهیه شده است.
نگاهی به ارزشیابی توصیفی
در فرآیند یاددهی ـ یادگیری، نقش معلم از انتقال‌دهنده به تسهیل‌کننده یادگیری تغییر یافته و فراگیر جستجوگر، خودرهبر، محقق، خلاق و تصمیم‌گیرنده است. در کلاس‌های درس فعالیتهای فردی جای خود را به فعالیتهای تیمی و گروهی داده و باتوجه به پیشرفت‌های گوناگون، جامعه از دانش‌آموزان انتظار دارد که در پی کسب مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و دارای شخصیت عالی باشند.
امروزه در تعلیم و تربیت، اندوختن معلومات و گسترش پاسخ‌های معین، مدنظر نیست، بلکه مهارت‌های حل مسائل و تفکر نقاد، که به نوعی مهارت‌های اجتماعی و زندگی را تبلیغ می‌کنند، موردتوجه است. در شرایط کنونی ارائه و یاددهی صرف قوانین، نظریه‌های خشک، فرمول‌های بی‌جان و محفوظات علمی را باید به بوته فراموشی سپرد.
در حین آموزش باید ارزشیابی کرد و ارزشیابی سئوال محور را باید بر ارزشیابی پاسخ محور، ترجیح داد، زیرا شوق به دانستن و کشف مجهولات را در فراگیران افزایش می‌دهد. ارزشیابی باید به حیطه نگرش و عواطف دانش‌آموزان نیز توجه داشته باشد و شیوه‌های کاربردی در سنجش و ارزیابی آنها را در این ابعاد نیز، بخوبی فراهم کند.
یکی دیگر از کاربردهای مهم ارزشیابی، گرفتن بازخورد میان معلم، دانش‌آموز و والدین است که همه این موارد را می‌توان در ارزشیابی توصیفی جستجو کرد. در این گزارش ابتدا به تعریف ارزشیابی توصیفی می‌پردازیم، سپس ضرورت اجرای آن توضیح داده خواهد شد. آنگاه اهداف، ویژگی‌ها و ابزارهای ارزشیابی توصیفی موردبحث قرار می‌گیرد و در پایان هم نتیجه‌گیری لازم ارائه خواهد شد.
تعریف ارزشیابی توصیفی
ارزشیابی توصیفی به عمق و کیفیت یادگیری دانش‌آموزان توجه دارد و وضعیت یادگیری آنها را به طور دقیق توضیح می‌دهد، به گونه‌ای که موجب اصلاح، بهبود و توسعه دانش، مهارت‌ها و نگرش دانش‌آموزان شود. در ارزشیابی توصیفی به جای مقیاس کمی از مقیاس رتبه‌ای استفاده میشود و عملکردهای دانش‌آموزان را با مقیاس‌هایی مانند (در حد انتظار، نزدیک به انتظار و نیازمند تلاش بیشتر)، توصیف می‌کند، ارزشیابی توصیفی برای سنجش فعالیتهای دانش‌آموزان از ابزارهای مختلفی مانند پوشه کار، چک لیست، ثبت مشاهده رفتار و… استفاده می‌کند و به ابعاد جسمانی، اجتماعی و عاطفی آنها نیز توجه دارد.
منابع
۱-آقازاده، محرم. ابزار ارزشیابی مستمر در مدرسه. نمایه ۱۳۴. شماره انتشار ۴۸
۲-.آقازاده ، محرم. (۱۳۸۸). راهنمای روش های نوین تدریس. تهران: نشر آییژ.
۳-.بیابانگرد ، اسماعیل.(۱۳۷۸). اضطراب امتحان: ماهیت ، علل ، درمان ، همراه با آزمون های مربوطه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
۴-.پرویزیان ، محمد علی. کاظمی ، مریم. (۱۳۸۴). بررسی وضع ارزشیابی های مستمر در دوره ابتدایی. فصل نامه تعلیم و تربیت.
۵- تقدیسیان، شکوه- ارزشیابی مستمر در علوم تجربی با امکان تعمیم در سایر دروس. نمایه ۱۳۵ شماره انتشار ۴۹
۶- چمن آرا، سپیده. ارزشیابی جزء جدانشدنی تدریس. نمایه ۱۸۷ شماره انتشار ۵۲.
۷.حسنی ، محمد. احمدی ، حسین.(۱۳۸۴) . الگویی نو در ارزشیابی تحصیلی:ارزشیابی توصیفی ، ارزشیابی برای یادگیری بهتر.تهران:انتشارات مدرسه.
۸. حسنی ، محمد. احمدی ،غلامعلی.(۱۳۸۶). زمینه یابی اجرای ارزشیابی کیفی-توصیفی در مدارس ابتدایی شهر تهران. فصل نامه نوآوری های آموزشی. شماره۲۳.
