تعداد صفحات: ۴۴ | قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول:کلیات تحقیق…………………………… ۱
مقدمه……………………………………….. ۲
بیان مسأله…………………………………… ۳
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق……………………… ۴
اهداف تحقیق………………………………….. ۶
روش تحقیق……………………………………. ۷
روش جمع آوری اطلاعات…………………………… ۸
فصل دوم:مبانی نظری تحقیق……………………… ۱۱
مقایسه کتاب های قدیم و جدید درس مطالعات اجتماعی…. ۱۲
فاصله گرفتن کتاب مطالعات اجتماعی از حافظه محوری … ۱۳
فعالیت های مرتبط برای دانش آموزان …………….. ۱۵
چرا عنوان تعلیمات،به مطالعات تبدیل شده است؟…….. ۱۷
چینش و توالی مفاهیم در کتاب مطالعات اجتماعی…….. ۱۸
مؤلفان کتاب های جدید پنجم و نهم مطالعات اجتماعی…. ۱۹
چهار موضوع جدید در کتاب مطالعات اجتماعی پایه نهم… ۲۰
سازمان ها به کمک آموزش و پرورش بیایند………….. ۲۱
بررسی و تحلیل علل رویدادها در بخش تاریخ کتاب مطالعات اجتماعی ۲۳
آیا بچه ها کتاب مطالعات اجتماعی را دوست دارند؟….. ۲۴
تغییر آیین نامه های امتحانات متناسب با تغییر و تحولات کتاب ها ۲۵
فصل سوم:روش تحقیق …………………………… ۲۶
روش تحقیق…………………………………… ۲۷
روش گردآوری اطلاعات…………………………… ۲۹
جامعه آماری و حجم نمونه………………………. ۳۱
فصل پنجم : نتیجه گیری،منابع…………………… ۳۲
نتیجه گیری………………………………….. ۳۳
محدودیت های تحقیق……………………………. ۳۶
منابع تحقیق……………………………. ۳۷
مقدمه
تعلیمات اجتماعی کلید فهم متون گوناگون ایرانی و ابزار مهم برقراری ارتباط با دیگر ایرانیان است.هر ایرانی با هر گویش محلی و منطقه ای خاص ،از طریق تعلیمات اجتماعی برای حفظ هویت و ملیت خود می کوشد .قرنهاست برای همه ایرانیان ،از هر قوم و قبیله ای ،مسلم شده است که برای موفقیت در امور زندگی باید ،ضمن پاسداری واحترام به زبان مادری ،برای یادگیری و تسلط بر زبان کوشید.نظام آموزشی کشور نیز مسؤولیت بسیار سنگینی برای تحقق این خواسته بر حق دارد.
برنامه درسی زبان آموزی در میان برنامه درسی دیگر دوره ابتدایی از اهمیت به سزایی برخوردار است ،زیرا نه تنها در تحکیم و تثبیت روابط اجتماعی مؤثر است ،بلکه یادگیری سایر مواد درسی را تسهیل می‌کند و تعمیق می بخشد . بر این اساس و با توجه به ضرورتهای فرهنگی ،اجتماعی ،دینی و آموزشی ،برنامه درسی کتاب تعلیمات اجتماعی سوم ابتدایی مصوب ۱۳۴۸ وزارت آموزش و پرورش در فرایندی علمی ومنطقی مورد بازنگری قرار گرفت که حاصل آن ،تألیف کتابهای تعلیمات اجتماعی برای پایه سوم ابتدایی می باشد.
این کتابها از سال تحصیلی ۸۲-۸۱ به صورت رسمی در اکثر نقاط ایران تدریس گردید.این کتب بر اساس سعی و اهتمام خاصی با استفاده از نظرات روان شناسی به رشته تحریر در آمده ،اما قضاوت با معلمان مجری می باشد .از آنجا که نظرات معلمان مجری این کتاب می تواند راهگشای برنامه نویسان درسی باشد ،این تحقیق با بررسی تحقق هدفها ،رویکردها ،روشها ،محتوا و ساختار این کتابها با استفاده از دیدگاههای معلمان سعی دارد به این امر کمک نماید.
بیان مساله
برنامه های درسی، اسناد رسمی نظامهای آموزشی هستند که نقشه عملیات مورد نظر برای تحقق آرمانهای آموزش و پرورش در آنها روشن گردیده است .با توجه به این جایگاه می توان با تحلیل و ارزشیابی برنامه های درسی و خصوصاً استفاده از دیدگاههای معلمان به تصویری نسبتاً روشن از میزان کارآمدی آن نظام دست یافت .همین امر موجب شده است نظامهای آموزشی عملاً ظرفیت قابل توجهی از امکانات خود را صرف تدوین و کارآمد کردن برنامه های درسی سازند تا بتوانند با اجرای آنها هدفهای آموزشی را تحقق بخشند.
در پایه سوم ابتدایی ،درس تعلیمات اجتماعی از نظر آموزش مهارتهای زبانی و ایجاد انگیزه و علاقه به فراگیری سایر دروس برای نظام آموزشی اهمیت دارد .به همین دلیل طراحی و اجرای یک برنامه مؤثر زبان آموزی در پایه سوم ابتدایی مستلزم اعمال ظرافت و دقت خاصی است و می توان با استفاده از فرایند ارزشیابی و استفاده از نظرات معلمان مجری تا حد زیادی از این امر اطمینان حاصل کرد.
تدریس موضوعات تاریخی در قالب داستان
از ویژگی‌های کتابهای مطالعات اجتماعی ابتدایی در دوره جدید این است که سعی کرده است موضوعات تاریخی را بیشتر در قالب داستان بگنجاند، به عنوان مثال در پایه چهارم ابتدایی خانواده‌ای به شیراز و همدان و کرمانشاه سفر می‌کنند و با تاریخ ایران باستان آشنا می‌شوند.
وقتی موضوعات در قالب داستان مطرح می‌شود برای دانش‌آموزان جذابیت بیشتری دارد و در داستان هم سعی شده است که علاوه بر نکات تاریخی، نکات تربیتی و اجتماعی مطرح شود؛ در درس تاریخ اسلام پایه پنجم، نیز داستان هایی با عنوان «بازگشت از سفر حج» و «سفری به کربلا» مطرح شد که ماجرای یک خانواده هست که پدر و مادر از حج بازگشتند و برای فرزندانشان آنچه را که دیده اند تعریف می‌کنند؛ در واقع رویدادهای مهم تاریخ اسلام را در این قالب به دانش‌آموزان آموزش می دهد.
فاصله گرفتن کتاب مطالعات اجتماعی از حافظه محوری
از دیگر ویژگی‌های کتاب های مطالعات اجتماعی جدید و پایه پنجم در بحث جغرافیا، این است که ما سعی کرده است از حافظه محوری فاصله بگیرید، به این معنی که روی خیلی از درس‌ها لوگوی «مطالعه برای انجام فعالیت» گذاشته است.
در دوره ضمن خدمت هم به مدرسان آموزش داده شده که به معلمان اینگونه انتقال دهند که معلم، محتوای برخی دروس را به عنوان یک منبع کاوشگری برای انجام فعالیت ها تلقی کند و نه به عنوان متنی که باید همه بخش‌های آن توسط دانش آموز مو به مو حفظ شود.
به عنوان مثال اگر قرار است دانش‌آموز با کشور همسایه پاکستان آشنا شود، مطالب مفصلی درباره پاکستان در کتاب درسی آورده شده ولی ذکر شده است که معلمان از این مطالب، سوال امتحانی ندهند بلکه دانش‌آموزان با ترکیب اطلاعاتی که از متون کتاب استخراج می کنند، کاربرگ‌هایی را در پایان کتاب تکمیل می کنند؛ ضمن اینکه به دانش‌آموز فعالیت نقشه‌خوانی یا سوال استنباطی داده ایم مثلا با استنباط از متن بگویند ویژگی‌های مشترک ما با کشور پاکستان یا جمهوری آذربایجان یا ترکمنستان چیست؟
در این حالت، دانش‌آموز پاسخ مستقیم را در متن نمی بیند بلکه باید متن را بررسی کند و این فرق دارد با اینکه یک متن به دانش‌آموز بدهیم و از او بخواهیم پایتخت، شهرها و صنایع دستی و محصولات کشاورزی یک کشور را حفظ کند؛ می‌‌خواهیم به بخش‌هایی از مطالب کتاب به عنوان منبع کاوشگری دانش آموز تلقی و توجه شود.
فعالیت‌های مرتبط برای دانش آموزان
یکی از ویژگی‌هایی که سعی شده در کتاب مطالعات اجتماعی در دوره ابتدایی و متوسطه اول رعایت شود و به نظرهم موفق بوده، این است که فعالیت ها یا تحقیقات غیرقابل انجام و غیرعملی به دانش‌آموزان نداده است.
متأسفانه در برخی مواقع دیده شده است که در بعضی کتابهای قبلی، تحقیق‌ها و فعالیت‌هایی که منابعش برای دانش‌آموزان روشن نیست، مطرح شده و یا معلم، کار یا تحقیق غیر عملی و بدون هدایت کافی به دانش آموز واگذار کرده است؛ این در حالی است که وقتی به دانش‌آموز می‌گوییم تحقیق کند باید او را به خوبی و قدم به قدم راهنمایی کنیم و منابع را در اختیارش بگذاریم.
دانش‌آموز ابتدایی باید بتواند خودش یا از طریق خانواده، پرس و جو و جمع آوری اطلاعات داشته باشد، نه اینکه تحقیقات سخت به او بدهیم. به عنوان مثال یکی از فعالیت‌هایی که در کتاب پنجم ابتدایی به دانش‌آموزان داده شده است، این است که از تعدادی دانش‌آموزان مدرسه بپرسند با چه وسیله‌ای به مدرسه می‌آیند و در جدولی، علامت بزنند و در پایان مشخص کنند که اکثر دانش‌آموزان با چه وسیله‌ای به مدرسه می‌آیند؛ در این روش، دانش‌آموزان یک تحقیق میدانی انجام می‌دهند و هم نمونه‌گیری و تکمیل پرسشنامه را یاد می‌گیرند.
منابع تحقیق
۱- امینی، ع. (۱۳۷۵). ارزشیابی جامعه شناسی۲ سال سوّم دبیرستان رشته علوم انسانی نظام جدید متوسطه بر اساس نظرات دبیران و دانش آموزان سال سوّم متوسطه شهر تهران سال تحصیلی۷۵-۷۴. رساله کارشناسی ارشد، تهران : دانشگاه تربیت معلم.
۲- تایلر، ر.و. (۱۳۷۶). اصول اساسی برنامه ریزی درسی و آموزشی. ترجمه علی تقی پور ظهیر، تهران : انتشارات آگاه.
۳- تصدیقی، م.ع. (۱۳۶۷). طرحی برای ارزیابی کتاب های درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه. فصلنامه تعلیم و تربیت، ۴(۱و۲) صفحه های ۱۰۶-۹۴.
۴- جوادی، م.ج. (۱۳۷۷). بررسی نظرات اولیای دانش آموزان، دانش آموزان و معلّمان دوره ابتدایی درباره کتاب های درسی این دوره. فصلنامه تعلیم وتربیت، ۱۴ و ۱۵(۵۳ و ۵۴) صفحه های ۶۲-۲۹.
۵- خلاصه مقالات مجمع علمی جایگاه تربیت در آموزش و پرورش (۱۳۷۷). تهران: انتشارات تربیت.
۶- رئیس دانا، فرخ لقا (۱۳۷۴). تحقیق و بررسی محتوای برنامه درسی ریاضی دوره راهنمایی تحصیلی. فصلنامه تعلیم وتربیت، ۱۱(۱و۲) صفحه های ۱۰۷-۸۶.
۷- سیلور، ج.گ. و الکساندر، و.م. و لوئیس آ.ج.. (۱۳۸۰). برنامه ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر. ترجمه غلامرضا خوئی نژاد، مشهد : انتشارات آستان قدس رضوی.
۸- شریعتمداری، ع. (۱۳۷۲). چند مبحث اساسی در برنامه ریزی درسی. تهران: انتشارات سمت.
۹- فتحی واجارگاه، کورش (۱۳۸۱). اصول برنامه ریزی درسی. تهران : انتشارات ایران زمین.
