تعداد صفحات: ۵۵ | قابل ویرایش
چکیده
این پژوهش ، همانگونه که از عنوان پژوهش ((دیدگاه معلمان سوم ابتدایی در مورد کتاب علوم تجربی )) هویداست ، تلاشی است برای دستیابی به راه حلّی مناسب برای حل مشکل ایجاد شده در رابطه با عدم یادگیری بسیاری از مفاهیم علوم تجربی پایه سوم ابتدایی که بیشتر به نوع روش تدریس معلم باز می گردد.
لذا به این فکر افتادم که با تمرکز بر علل آن و مطالعه بر روی مشکل ایجاد شده و مصاحبه با افراد آگاه و متخصص و استفاده از کتب مختلف از جمله ((مقدمه ای بر نظریه های یادگیری. سیف ۱۳۷۴)) و ((روان شناسی بازی . احمد وند۱۳۴۳)) و دیگر نشریات مربوطه ، به حل مشکل با یافتن روشی مناسب تحت عنوان (( روش تلفیقی )) از میان روشهای پیشنهادی متفاوت ، پس از کسب آرای مکفی صاحب نظران امر ودلایل و شواهد کافی به اجرای آن مبادرت ورزم که نتیجه ی امر پس از اجرای این روش ، که به طور مفصل درمتن این پژوهش آمده ، حاکی از این مطلب است که اجرای این روش می تواند بنابه دلایل ذیل راهگشای مشکل بوجود آمده در این زمینه باشد:
– دانش آموزان بیشتر از روزهای گذشته به درس علوم علاقه مند شده و درزنگ علوم فعالیت چشمگیری ازخود نشان می دهند.
– زمینه ای برای بحث و هم فکری بین دانش آموزان و همکاران به وجود می آورد.
– یادگیری عمیق تر و پایدارتر صورت می گیرد.
– والدین از پیشرفت فرزندانشان ابراز رضایت می نمایند.
بیان مساله
کتاب درسی در ایران یکی از مهمترین نقش ها را در آموزش و پرورش ایفا می کند .وجود نظام آموزشی متمرکز که در آن برای تمام کشور یک برنامه ،یک کتاب درسی و یک نظام ارزشیابی در نظر گرفته شده می شود،مسائل فراوانی را مطرح کرده است که از جمله آنها افزایش بیش از حد نقش کتابهای درسی در ایران بوده است.
اگر برنامه درسی را شامل کلیه مفاهیم ،فرآیندها و نگرشها بدانیم که مدرسه طی اوقات تحصیلی دانش آموزان ارائه می کند ،بنابراین هر قطعه برنامه درسی برآیندی از سه بردار محتوی ،انتظار عملکرد و دیدگاه است.محتوی اصلی ترین جز برنامه درسی است که در کتاب درسی ارائه می شود.
مفاهیم ارائه شده در محتوا می تواند به شیوه های مختلفی مانند مصور ،پرسشی یا غیر پرسشی ، واقعیات صریح یا غیر صریح و فعال یا غیر فعال رائه شود. ادعا کرد زمانیکه کتاب درسی محور اصلی مطالب یادگیری را تشکیل می دهد ارائه غیر فعال نمی تواند زمینه یادگیری فعال دانش آموز را فراهم آورد.بنابراین بررسی نحوه ارائه محتوای کتاب درسی می تواند بسیار ی از مشکلات موجود در یاددهی _یادگیری ،ارزشیابی و تحقق اهداف آموزشی را روشن نماید.
محتوی کتابها شامل سه قسمت تساویر ،پرسشها و متن نوشتاری درس می باشد.در تحقیق حاضر میزان ارائه فعال محتوای کتابهای علوم تجربی پایه سوم با استفاده از روش ویلیام رومی مورد تحلیل و ارزشیابی قرار می گیرد.براساس روش ویلیام رومی می توان متن را به اجزایی تقسیم کرده و با تجزیه و تحلیل اجزای هر متن میزان ارائه فعال آن را محاسبه کرد.
توصیف وضعیت موجود و تشخیص مسئله
پس از ۱۵ سال تجربه ی آموزشی اینجانب که بخشی از آن حدود ۸سال بعنوان آموزگار پایه ی سوم ابتدایی مشغول به خدمت بوده ودر حال حاضر نیز توفیق خدمتگزار ی به دانش – آموزان عزیز در این مقطع را دارم و همچنین تجارب دیگر همکاران محترم در مقطع ابتدایی ، نشانگر این موضوع می باشدکه هر ساله تعدادی از دانش آموزان پایه سوم ابتدایی ، نه تنها به اهداف کلی درس علوم تجربی دست نمی یابند بلکه در یادگیری بیشتر مباحث درس علوم تجربی ، خصوصا بخش ماشینها و نور ورنگ که از مباحث فیزیکی این کتاب است ، با توجه به آزمونها و المپیادهای علمی – عملی که در این زمینه برگزار شده ، نیز با مشکل روبرو هستند و در سالهای بعدی نیز در زمینه ی یادگیری این درس با مشکلات عدیده ای روبرو بوده و هستند.
یکی از مدارس پسرانه ی اداره ی آموزش و پرورش ناحیه ی یک شیراز محسوب می شود و دارای دو طبقه ساختمان و ۹ عدد کلاس که به غیر از پایه ی سوم آن که یک کلاسه می باشد ، بقیه ی پایه های آن ( اول تا پنجم ) دو کلاسه می باشد و همچنین دارای اتاق آزمایشگاه و امکانات محدود آزمایشگاهی و یکدستگاه رایانه و تلویزیون و ویدئو سی دی می باشد و من در آن بعنوان آموزگار پایه ی سوم مشغول به تدریس هستم نیز از این قاعده مستثنی نبوده و دانش آموزان این کلاس نیز بنابه اظهار نظر معلم و اولیاء مربوطه در یادگیری مفاهیم علوم مشکل دارند.
نکاتی چند در باره آموزش علوم تجربی
در حین مطالعه و جمع آوری اطلاعات در پی مطالبی بودم که مرا در امر تدریس و رفع مشکلات یادگیری کودکان راهنما باشد که به نظریه اسکینر در کتاب نظریه های یادگیری برخوردم او معتقد است یادگیری در صورتی به بهترین وجه انجام می گیردکه:
الف ) اطلاعاتی که قرار است آموخته شوند در گام های کوچک ارائه گردد.
ب ) به یادگیرندگان درباره ی یادگیریشان بازخورد فوری داده شود. یعنی بلافاصله پس از یک تجربه یادگیری به آنان گفته شود که اطلاعات مورد نظر را درست یادگرفته اند یا از آن لحاظ اشکالاتی دارند.
ج) یادگیرندگان بتوانند با سرعت متناسب خود یاد بگیرند.
او با تجربه ی دست اول متوجه شد که این اصل در کلاس های درس به کار برده نمی شوند . او در رابطه با دیداری که از یکی از کلاس های درس دخترش در سال ۱۹۳۵ به عمل آورد چنین اظهار نظر کرد :<< در ۱۱ نوامبر من به عنوان پدری که از کلاس درس فرزندش دیدار می کند در صندلی آخر یک کلاس درس نشسته بودم .ناگهان وضعیت کاملا مبهم به نظر رسید درآن جا بیست موجود فوق العاده با ارزش وجود داشتند معلم کلاس تقریبا بر خلاف تمامی آنچه که ما درباره یادگیری می دانیم عمل کرد.
منابع و ماخذ
- ابراهیمی، محمد رضا (۱۳۷۹). بررسی و تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی سوم دبستان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، ۱۳۷۹.
- احمدی، غلامعلی (۱۳۸۰). بررسی میزان همخوانی و هماهنگی بین سه برنامه قصد شده، اجراشده و کسب شده در برنامه جدید آموزش علوم دوره ابتدایی. پژوهشکده تعلیم و تربیت.
- امام جمعه، سید محمد رضا (۱۳۷۷). تحلیل محتوای کتابهای علوم تجربی پایه سوم و چهارم ابتدایی در سال تحصیلی ۷۷ – ۷۶. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
- اوجانی، افسانه (۱۳۷۸). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پنجم ابتدایی با توجه به اصول علمی برنامه‌ریزی درسی و بررسی میزان انطباق آن با توانایی ذهنی کودکان ۱۱ – ۱۰ ساله. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
- بدریان، عابد (۱۳۸۵). مطالعه تطبیقی استانداردهای آموزش علوم تجربی دوره آموزش عمومی در ایران و کشورهای مؤفق، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی. تهران.
