پایان نامه بررسی جایگاه (محیط زیست و حفاظت از آن) در محتوای کتاب درسی فارسی مقطع ابتدایی

تعداد صفحات: ۶۰ | قابل ویرایش

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی جایگاه (محیط زیست و حفاظت از آن) در محتوای کتب درسی فارسی دورۀابتدائی می پردازد.روش تحقیق در این کار پژوهشی تحلیل محتوا می باشد. جامعه ونمونۀ آماری در این کار پژوهشی تمامی کتب فارسی دورۀابتدائی در سال تحصیلی ۹۱-۱۳۹۰ می باشد .ابزار گرد آوری اطلاعات  در این کار پژوهشی استفاده از جدول تحلیل محتوا می باشد که مفاهیم مورد نظر در ا ین جدول با توجه به مفاهیم زیست محیطی که در کتب فارسی به دست  آمده و همچنین مطالعۀ کتب ومقالات مرتبط با محیط زیست، انتخاب شده اند که شامل سیزده مفهوم می باشد که به طور کلی در چهار مقوله آورده شده اند  وبا تهیه پرسشنامه ای  از کارشناسان محیط زیست در مورد اهمیت وضرورت هر یک از این مفاهیم نظر خواهی شده است.

اطلاعات موجود در این جدول در سه بعد (متن ،تصویر، پرسش )می باشند.روش تجزیه وتحلیل بر اساس داده ها و اطلاعات به دست آمده از جدول تحلیل محتوا و آمار توصیفی مربوط به سئوالات تحقیق می باشد که این اطلاعات بر اساس اهداف پیش بینی شده و سئوالات مطرح شده در این تحقیق ،مورد تجزیه وتحلیل و تفسیر قرار گرفته اند.در ابتدا با بررسی و مطالعۀ ادبیات حفاظت از محیط زیست و بررسی کتب فارسی ،۱۳ مفهوم جهت گنجاندن در جدول تحلیل محتوا ا نتخاب گردیده است.

مقدمه

زبان فارسی کلید فهم متون گوناگون ایرانی و ابزار مهم برقراری ارتباط با دیگر ایرانیان است .هر ایرانی با هر گویش محلی و منطقه ای خاص ،از طریق زبان فارسی برای حفظ هویت و ملیت خود می کوشد .قرنهاست برای همه ایرانیان ،از هر قوم و قبیله ای ،مسلم شده است که برای موفقیت در امور زندگی باید ،ضمن پاسداری واحترام به زبان مادری ،برای یادگیری و تسلط بر زبان فارسی کوشید.

نظام آموزشی کشور نیز مسؤولیت بسیار سنگینی برای تحقق این خواسته بر حق دارد.برنامه درسی زبان آموزی در میان برنامه درسی دیگر دوره ابتدایی از اهمیت به سزایی برخوردار است ،زیرا نه تنها در تحکیم و تثبیت روابط اجتماعی مؤثر است ،بلکه یادگیری سایر مواد درسی را تسهیل می‌کند و تعمیق می بخشد. (قاسم پور،۱۳۸۱)

بر این اساس و با توجه به ضرورتهای فرهنگی ،اجتماعی ،دینی و آموزشی ،برنامه درسی کتاب فارسی دوم ابتدایی مصوب ۱۳۴۸ وزارت آموزش و پرورش در فرایندی علمی ومنطقی مورد بازنگری قرار گرفت که حاصل آن ،تألیف کتابهای بخوانیم و بنویسیم برای پایه دوم ابتدایی می باشد.

این کتابها از سال تحصیلی ۸۲-۸۱ به صورت رسمی در اکثر نقاط ایران تدریس گردید.این کتب بر اساس سعی و اهتمام خاصی با استفاده از نظرات روان شناسی به رشته تحریر در آمده ،اما قضاوت با معلمان مجری می باشد .از آنجا که نظرات معلمان مجری این کتاب می تواند راهگشای برنامه نویسان درسی باشد ،این تحقیق با بررسی تحقق هدفها ،رویکردها ،روشها ،محتوا و ساختار این کتابها با استفاده از دیدگاههای معلمان پایه دوم سعی دارد به امر کمک نماید.

بیان مسئله

برنامه های درسی، اسناد رسمی نظامهای آموزشی هستند که نقشه عملیات مورد نظر برای تحقق آرمانهای آموزش و پرورش در آنها روشن گردیده است .با توجه به این جایگاه می توان با تحلیل و ارزشیابی برنامه های درسی و خصوصاً استفاده از دیدگاههای معلمان به تصویری نسبتاً روشن از میزان کارآمدی آن نظام دست یافت .همین امر موجب شده است نظامهای آموزشی عملاً ظرفیت قابل توجهی از امکانات خود را صرف تدوین و کارآمد کردن برنامه های درسی سازند تا بتوانند با اجرای آنها هدفهای آموزشی را تحقق بخشند.

در پایه دوم ابتدایی ،درس فارسی از نظر آموزش مهارتهای زبانی و ایجاد انگیزه و علاقه به فراگیری سایر دروس برای نظام آموزشی اهمیت دارد .به همین دلیل طراحی و اجرای یک برنامه مؤثر زبان آموزی در پایه دوم ابتدایی مستلزم اعمال ظرافت و دقت خاصی است و می توان با استفاده از فرایند ارزشیابی و استفاده از نظرات معلمان مجری تا حد زیادی از این امر اطمینان حاصل کرد.

بر این اساس در این تحقیق سعی گردید کتب بخوانیم و بنویسیم را که با استفاده از رویکردهای تحلیلی و کلی و با الهام از مبانی روان شناختی زبان آموزی (مکتب گشتالت) در پایه دوم تألیف گردیده از دیدگاه معلمان مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به اهمیت موضوع سؤال اساسی این است که آیا معلمان مجری توانسته اند به اهداف و اصول مؤلفین برسند ؟نظرات و دیدگاههای آنان نسبت به این کتب چیست؟

براساس نتایج تحقیق (رضائی،۱۳۷۹)با عنوان نگاهی به نتایج ارزشیابی برنامه درسی جدید فارسی دوم ابتدایی ۴۱/۸۳ درصد دانش آموزان بیش از ۶۰ درصد به اهداف حیطه دانشی و ۲۸/۹۰ درصد آنها بیش از ۶۰ درصد به اهداف حیطه نگرشی رسیده اند.

مبانی نظری تحقیق

با بررسی و تحلیل بخش‌ها و دروس کتاب بخوانیم (پایه دوم دبستان) و مواد کمک آموزشی ، شیوه‌های تدریسی که برای تدریس این کتاب کاربرد دارد و طبق تجربیاتی که خودمان در تدریس کتاب بخوانیم دوم در مقطع ابتدائی داشته‌ایم ملاحظه شد که در تهیه و تولید کتاب بخوانیم از نظریات دانشمندان مختلفی استفاده شده است که نمونه‌ای از نظریات دانشمندان را جمع آوری کرده‌ایم. به عنوان مثال:

دخل و تصرف در محیط با استفاده از عملکردهای جسمانی و یا حرکت از نوشته‌های پیاژه قابل اقتباس است که برای تدوین برنامه درسی بخوانیم و بنویسیم از آن استفاده شده است . این نظریه در مورد حرکت ، با نشاندن کودکان بر روی نیمکت و مجبور کردن آنان به نوشتن لغات متناقض است ، مگر اینکه عمل رونویسی در راستای آموزش مهارت دست نویسی طراحی شده باشد.

طبق نظر پیاژه کودکان جهت یادگیری مهارتهای معین مانند چهار مهارت زبانی ( گوش دادن ، سخن گفتن ، خواندن و نوشتن ) به ساختارهای شناختی پایه نیامند هستند ولی این مهارتها بدون رویارویی و آموزش به‌دست نمی‌آید.

آشنایی با روش آموزش بخوانیم – بنویسیم

با توجه به اینکه در سال تحصیلی ۸۳-۸۲ در سراسر کشور روش آموزش فارسی تغییر کرده و به جای یک کتاب فارسی از دو کتاب که مشترکاً کار کتاب قبلی را انجام می دهند استفاده می شود، ضروری است که اولیاء با این روش آشنا شوند.

به طور کلی روش های متفاوتی در آموزش خواندن ونوشتن وجود دارد. اما انتخاب ” روش کلی ” برای آموزش خواندن، قدمی بسیار موثر است و مزایای فراوانی را به همراه دارد . این روش را برا ساس دیدگاههای روانشناسی گشالت طراحی کرده اند و بر خلاف روش ” باغچه بان ” که قبلاً آموزش داده می شد و جزء روش های تحلیلی بود و در آن ابتدا با معرفی اجزاء به طرف تشکیل کل کلمه حرکت می شد، در این روش (بخوانیم-بنویسیم)، کودک خواندن را با شکل کلی کلمه ها و نمادهای مختلفی که برای آن کلمه وجود دارد آغاز می کند و با دیدن کلمات، آمادگی ذهنی لازم را برای تجزیه کلمه ها به واحدهای کوچکتر تشکیل دهنده کلمه می یابد.

در روش جدید به طور خلاصه دانش آموز از تصویر کل کلمه شروع کرده و اجزاء تشکیل شده آن می رسد و در این مسیر کودک درک خواهد کرد که خود کلمه تنها مد نظر نیست بلکه ابعاد دیگری به جزء نماد نوشتاری کلمه هم مد نظر می باشد که همان مفهوم کلمه و کاربردهای مختلف آن و همچنین صورت های مختلف استفاده و یا وجود آن در طبیعت و پیرامون است . برای مثال، در آموزش کلمه عام ، واقعیت های قابل لمس مانند خود آب ، در تصویری به کودک نشان داده می شود.

منابع و ماخذ

۱-پاکدل ،رحمت اله (۱۳۸۰ ). مدارس یادگیری محور ، فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش ،انتشارات معاونت برنامه ریزی آموزش و پرورش.

۲-پرتو مهر(۱۳۸۱). تحلیل بر کتاب فارسی اول ابتدایی ،دو هفته نامه سازمانی آموزش و پرورش استان اصفهان ،نیمه اول آذر.

۳-خلخالی ،سید مرتضی (۱۳۷۹)چالش برای اصلاح نظام سنجش در جهان ،مقاله ارائه شده در چهارمین کنفرانس آموزش شیمی ایران.

۴-ذوالفقاری ،حسن (۱۳۸۱). مهارت کتاب خوانی باید از کودکی نهادینه شود.رشد آموزش ابتدایی ،ویژه نامه شماره ۴.

۵-ذوالفقاری ،حسن .سنگری ،محمدرضا (۱۳۸۱). کتاب راهنمای معلم ،تهران ؛انتشارات اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.

۶-راهنمای معلم (۱۳۸۱). کتاب معلم اول دبستان ،تهران؛انتشارات اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.

۷-رضایی ،زهرا (۱۳۷۹). نگاهی به نتایج ارزشیابی برنامه درسی جدید فارسی اول ابتدائی ،رشد آموزش ابتدائی ،ویژه نامه شماره ۴.