تعداد صفحات: ۱۰۰ | قابل ویرایش
چکیده
تعلیم و تر بیت،بدون استفاده از زبان غیر ممکن است. زبان تنها وسیله مؤثر در فرآیند آموزش و پرورش است. بدون زبان ،ارتباطی بین افراد جامعه بر قرار نمی شود و بدون ارتباط ،آموزش و پرورش،صورت نمی پذیرد و بدون آموزش وپرورش ،انتقال میراث فرهنگی و تمدن بشر به نسل های بعد امکان پذیر نمی گردد.
در برنامه های رسمی آموزشی نیز زبان آموزی جایگاه مهمی دارد و در نظام آموزشی ایران ،به صورت مشخص از طریق درس تعلیمات اجتماعی به امر زبان آموزی دانش آموزان پرداخته می شود.دانش آموزان از طریق زبان آموزی،علاوه بر ترکیب و جابجایی کلمات ،بر انبوه بی کرانی از مفاهیم و تصورات،اندیشه ها،احساس ها و تصاویر هنری ،منطق و فلسفه زبان احاطه می یابند.در پایه سوم ابتدایی ،درس تعلیمات اجتماعی از نظر آموزش مهارتهای زبانی و ایجاد انگیزه و علاقه به فراگیری سایر دروس ،برای نظام آموزشی جنبه محوری دارد (رضائی،۱۳۸۰،ص ۳۲).
طی سالهای اخیر،بر حسب ضرورت، تحولی اساسی در برنامه درس تعلیمات اجتماعی پایه سوم به وجود آمده است ،که نتیجه آن تألیف کتب تعلیمات اجتماعی می باشد و از سال تحصیلی ۸۳-۸۲ در پایه سوم کلیه مدارس کشور تدریس گردید .با توجه به اهمیت موضوع و ویژگیهایی که این کتب باید دارا باشند،در این تحقیق سعی شد دیدگاه معلمان پایه سوم شهرستان لامرد نسبت به کتابهای تعلیمات اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.
مقدمه
تعلیمات اجتماعی کلید فهم متون گوناگون ایرانی و ابزار مهم برقراری ارتباط با دیگر ایرانیان است .هر ایرانی با هر گویش محلی و منطقه ای خاص ،از طریق تعلیمات اجتماعی برای حفظ هویت و ملیت خود می کوشد .قرنهاست برای همه ایرانیان ،از هر قوم و قبیله ای ،مسلم شده است که برای موفقیت در امور زندگی باید ،ضمن پاسداری واحترام به زبان مادری ،برای یادگیری و تسلط بر زبان کوشید.نظام آموزشی کشور نیز مسؤولیت بسیار سنگینی برای تحقق این خواسته بر حق دارد.
برنامه درسی زبان آموزی در میان برنامه درسی دیگر دوره ابتدایی از اهمیت به سزایی برخوردار است ،زیرا نه تنها در تحکیم و تثبیت روابط اجتماعی مؤثر است ،بلکه یادگیری سایر مواد درسی را تسهیل می‌کند و تعمیق می بخشد (قاسم پور،۱۳۸۱)بر این اساس و با توجه به ضرورتهای فرهنگی ،اجتماعی ،دینی و آموزشی ،برنامه درسی کتاب تعلیمات اجتماعی سوم ابتدایی مصوب ۱۳۴۸ وزارت آموزش و پرورش در فرایندی علمی ومنطقی مورد بازنگری قرار گرفت که حاصل آن ،تألیف کتابهای تعلیمات اجتماعی برای پایه سوم ابتدایی می باشد.
این کتابها از سال تحصیلی ۸۲-۸۱ به صورت رسمی در اکثر نقاط ایران تدریس گردید.این کتب بر اساس سعی و اهتمام خاصی با استفاده از نظرات روان شناسی به رشته تحریر در آمده ،اما قضاوت با معلمان مجری می باشد .از آنجا که نظرات معلمان مجری این کتاب می تواند راهگشای برنامه نویسان درسی باشد ،این تحقیق با بررسی تحقق هدفها ،رویکردها ،روشها ،محتوا و ساختار این کتابها با استفاده از دیدگاههای معلمان پایه سوم سعی دارد به امر کمک نماید.
بیان مسئله
برنامه های درسی، اسناد رسمی نظامهای آموزشی هستند که نقشه عملیات مورد نظر برای تحقق آرمانهای آموزش و پرورش در آنها روشن گردیده است .با توجه به این جایگاه می توان با تحلیل و ارزشیابی برنامه های درسی و خصوصاً استفاده از دیدگاههای معلمان به تصویری نسبتاً روشن از میزان کارآمدی آن نظام دست یافت .همین امر موجب شده است نظامهای آموزشی عملاً ظرفیت قابل توجهی از امکانات خود را صرف تدوین و کارآمد کردن برنامه های درسی سازند تا بتوانند با اجرای آنها هدفهای آموزشی را تحقق بخشند .
در پایه سوم ابتدایی ،درس تعلیمات اجتماعی از نظر آموزش مهارتهای زبانی و ایجاد انگیزه و علاقه به فراگیری سایر دروس برای نظام آموزشی اهمیت دارد .به همین دلیل طراحی و اجرای یک برنامه مؤثر زبان آموزی در پایه سوم ابتدایی مستلزم اعمال ظرافت و دقت خاصی است و می توان با استفاده از فرایند ارزشیابی و استفاده از نظرات معلمان مجری تا حد زیادی از این امر اطمینان حاصل کرد.
هدف کلی کتاب تعلیمات اجتماعی
هدف کلی کتابهای تعلیمات اجتماعی، تربیت اجتماعی دانش آموزان است به طوری که دانش آموز بتواند توانایی لازم را برای ایجاد ارتباط های اجتماعی با گروه های مختلف به دست آورد و نقش مؤثریدر گرو هها ایفا نماید. همچنین بتواند با نهادها و مؤسساتی که افراد جامعه برای تأمین نیازهای خود به آن مراجعه میکنند، ارتباط لازم و مناسب برقرار کند و با رعایت قوانین یک شهروند بتواند به نقش خود درمشارکتهای سیاسی و اجتماعی عمل نماید.
تعلیمات اجتماعی چیست؟
تعلیمات اجتماعی یک ماده ی درسی است که هدف آن انتقال دانش ها، نگرش ها و مهارت هایی به فرد است که او را برای زندگی درجامعه آماده م یکند. لازمه ی زندگی اجتماعی، کسب دان شهایی در ارتباط با خانواده، گروه ها و نهادهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، خدماتی، دینی و فرهنگی است. آگاهی از تکالیف و وظایف شهروندی، کسب مهارت در برقراری ارتباط با افراد و گرو هها، داشتن اعتماد به نفس، توانایی درتصمیم گیری، نقادی و تجزیه و تحلیل مسائل اجتماعی، از دیگر مقاصدبرنامه ی تعلیمات اجتماعی است.
اهمیت آموزش تعلیمات اجتماعی در دوره ی ابتدایی تحصیلی مدرسه، به موازات انتقال معلومات و دانش پایه و بارور کردن استعداد نهفته در افراد، موظف به تربیت دانش آموزان در ابعاد عقلانی، عاطفی،اخلاقی، دینی و اجتماعی است.
تربیت اجتماعی دانش آموزان یا به عبارت دیگر، جامعه پذیری دانش آموزان، از طریق تعلیمات اجتماعی صورت می گیرد. از طریق جامعه پذیری، فرد توانایی سازگاری و انطباق با جامعه ی خود را فرا می گیرد. جامعه پذیری ممکن است به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم صورت گیرد. مهم ترین هدف درس تعلیمات اجتماعی، انتقال دانش ها، الگوهای رفتاری و ارزش های مورد توافق جامعه به فرد است.
منابع و مآخذ
۱- امینی، ع. (۱۳۷۵). ارزشیابی جامعه شناسی۲ سال سوّم دبیرستان رشته علوم انسانی نظام جدید متوسطه بر اساس نظرات دبیران و دانش آموزان سال سوّم متوسطه شهر تهران سال تحصیلی۷۵-۷۴. رساله کارشناسی ارشد، تهران : دانشگاه تربیت معلم.
۲- تایلر، ر.و. (۱۳۷۶). اصول اساسی برنامه ریزی درسی و آموزشی. ترجمه علی تقی پور ظهیر، تهران : انتشارات آگاه.
۳- تصدیقی، م.ع. (۱۳۶۷). طرحی برای ارزیابی کتاب های درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه. فصلنامه تعلیم و تربیت، ۴(۱و۲) صفحه های ۱۰۶-۹۴.
۴- جوادی، م.ج. (۱۳۷۷). بررسی نظرات اولیای دانش آموزان، دانش آموزان و معلّمان دوره ابتدایی درباره کتاب های درسی این دوره. فصلنامه تعلیم وتربیت، ۱۴ و ۱۵(۵۳ و ۵۴) صفحه های ۶۲-۲۹.
۵- خلاصه مقالات مجمع علمی جایگاه تربیت در آموزش و پرورش (۱۳۷۷). تهران: انتشارات تربیت.
۶- رئیس دانا، فرخ لقا (۱۳۷۴). تحقیق و بررسی محتوای برنامه درسی ریاضی دوره راهنمایی تحصیلی. فصلنامه تعلیم وتربیت، ۱۱(۱و۲) صفحه های ۱۰۷-۸۶.
۷- سیلور، ج.گ. و الکساندر، و.م. و لوئیس آ.ج.. (۱۳۸۰). برنامه ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر. ترجمه غلامرضا خوئی نژاد، مشهد : انتشارات آستان قدس رضوی.
۸- شریعتمداری، ع. (۱۳۷۲). چند مبحث اساسی در برنامه ریزی درسی. تهران: انتشارات سمت.
۹- فتحی واجارگاه، کورش (۱۳۸۱). اصول برنامه ریزی درسی. تهران : انتشارات ایران زمین.
