تعداد صفحات: ۲۰ | قابل ویرایش
مقدمه
واژه های رهبر و مدیر یکی نیستند بلکه رهبری یکی از صفات بسیار مهم مدیر است.بعد رهبری مدیر مسأله ای معنوی ، فرهنگی و اخلاقی است که باید در یک مدیر خواه یا ناخواه متجلی شود.رهبری را می توان جذبه و حالت معنوی فرد دانست که او را نسبت به دیگران متمایز می کند .
این حالات در رفتار اکتسابی افراد که ناشی از استعدادها و تواناییهای آنها است آشکار و نمایان می شود و هر کس این حالات را در خود اندوخته وآنها را در رفتار و کردار ، بینش ، خلق و خوی و رفتار روزمره خود بروز می دهد . این رفتار یا حالات به طور معمول و بالقوه در هر فردی وجود دارد ولی به صورت بالفعل در برخی وجود دارد و در برخی دیگر وجود ندارد و یا اگر وجود دارد کم رنگتر است و یا با شکل دیگری در او نمایان می شود . اما پرسش مهمی که به ذهن می رسد این است که چرا این حالت درمدیر باید با اهمیت تر باشد ؟
چرا به عنوان یکی از ابعاد رفتاری ویژه مدیر مطرح می شود ؟ در جواب می توان گفت در هر فردی شاخصه های رفتاری ویژه ای وجود دارد که در جای خود به کار می آید و او را نسبت به افراد دیگر مستثنی می کند . ولی آنچه که برای یک مدیر مهمتر است این است که در سازمان و اداره تعدادی چشم به او دوخته اند و رفتار و کارهایش زیر ذره بین قرار دارد و هر کاری انجام دهد مورد پرسش قرار می گیرد . بنابراین وجود این حالات از شاخصه های رفتاری مدیر بوده و او را نسبت به دیگران نمایان و برجسته می کند.
تعریف رهبری
مدیر هم از طریق گفتار خود که به صورت پند و اندرز است مخاطبین خود را نصیحت و هدایت می کند و هم با اعمال ، رفتار و کردار خود برای آنها راهنما می شود . همچنین موقعیت مدیر باعث می شود تا او در جایگاه هادی و ناخدای گروهی از افراد قرار گیرد که در جایگاه یک خانواده قرار دارند و برای رسیدن به هدف تلاش می کنند . در زیر تعاریفی از رهبری آورده شده است .
رهبری عبارت است از قدرت ترغیب و تشویق افراد برای دنبال کردن یک هدف نهایی . همچنین عبارت است از تأثیر و نفوذ در در خصوصیات فکری و رفتاری یک گروه انسانی از سوی فردی که آن را رهبرمی نامند . رهبری صفات ویژه مدیران است که باعث می شود چرخش کاری در جهت رسیدن به اهداف قرار گیرد.
رهبری به عنوان رفتاری که ساختار جدیدی را در یک میانکنش سیستم اجتماعی آغاز می نماید تعریف می گردد. این موضوع باعث تغییر در هدف های ویژه ، ترکیب ها ، روش ها ، دروندادها ، فرایند ها ، و بلاخره در بروندادها سیستم های اجتماعی می گردد.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که رهبری عبارت است از صفات ویژه مدیران که باعث می شود سیر جریان های چرخش کاری اداره در راهی قدم بر دارد که احراز و یا رسیدن به اهداف را آسان نماید که یا از طریق رفتار روزانه و طبیعی جلوه می کند و یا فرایند های اداری و کارکرد این امر را تحقق می بخشد.
حضرت علی (ع) در مورد رهبری می فرمایند : رهبر کسی است که در جایی که باید سست و ضعیف باشد نباید سریع و تند باشد و در جایی که باید تند و سریع باشد نباید کند و ضعیف عمل کند.
عناصر رهبری
عناصر رهبری عناصری است که رهبر برای پیشبرد کارهای اداری خود به کار می گیرد که در هنگام تعاریف و توضیحات رهبری از آنها نام برده شد . در ادامه این عناصر بیشتر توضیح داده می شود . رالف استاگدیل این عناصر را ، فرایندهای گروهها ، شخصیت و تأثیرات ، هنر ترغیب ، اعمال نفوذ ، عمل با رفتار ، متقاعد سازی ، ابزار رسیدن به هدف ، میانکنش ، نقش متفاوت و ابتکار ساختار رهبری نام برده است. بنابراین به طور خلاصه عناصر رهبری عبارت اند از :
- عوامل رفتاری و اخلاقی و روابط درون سازمانی ،
- قانون و وظایفی که به عهده رهبری قرار داده شده است ،
- فرهنگ ، آداب و رسوم حاکم بر اداره ،
- نیازها و خواسته های گروهها و افراد ،
- اهداف سازمانی که عبارت اند از بروندادهایی که اهداف را تسهیل می بخشند ،
- اطلاعات ، آگاهیها و مهارت های رهبری ،
- نیاز به تغییر و تحولات اداری که به طور معمول ابتدای آن با اشاره رهبری صورت می گیرد ،
- لی فام ، جیمز م . هوویه ، جیمز ا ؛ ترجمه نائلی محمد علی . مدیریت مدارس.
نفوذ رهبری
نفوذ رهبری را باید قدرت کلام ، رفتار و سلوک مدیران دانست که زیردستان را به طور ناخودآگاه مجذوب و مسحور خود می کند مانند رفتار یک معلم که شاگردان و حتی والدین آنها زیر نفوذ دقیق ، حساب شده و عبرت آمیز آن قرار می گیرند و گاهی گفتار معلم ضرب المثل و یا تکیه کلام آنها واقع می شود . نفوذ رهبری آن کشمکش های رفتاری ، گفتاری و پنداری است که افراد به طور ناخودآگاه جذب شده و در آن غوطه ور می شوند . در این حالت است که افراد به مدیر معجزه آسا وابسته شده و مانند مرید و مرادی که گفتار و رفتار مراد برای مرید سند و مصداق عمل است رفتار می کنند .
اغلب هنگامی که مدیر به پست مدیریت منصوب می شود کسی توجه خاصی به او ندارد . بنابراین مدیر باید شاخصه هایی که او را در مرتبه بالای مدیریت قرار می دهد را به نحوی از خود بروز دهد تا نفوذ خود را بر سازمان و افراد از نظر معنوی بتواند اعمال کند . رفتار نفوذی مدیر در دیدگاهها و ارزش ها و رفتار و یا ترکیبی از متغییرها ی رفتاری او نهفته است و کنترل رفتار هدفمند را تضمین می کند که انگیزه ای برای انجام کارها خواهد بود.
منابع و مؤاخذ
۱-آنتونی ، رابرت ؛ ترجمه محمد تقی ضیائی . نظام های کنترل و مدیریت . تهران : مرکز آموزش مدیریت دولتی ، ۱۳۷۲ .
۲- الوانی ، مهدی . مدیریت عمومی . تهران : نشر نی ، ۱۳۷۰ .
۳- پرهیزگار ، کمال . روابط انسانی در مدیریت .
۴- جاسبی ، عبدالله . اصول و مبانی مدیریت . تهران : مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ،۱۳۷۱ .
۵- رضائیان ، علی . اصول مدیریت . تهران : سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها ،۱۳۶۹ .
۶- رضائیان ، علی . مبانی سازمان و مدیریت . تهران : سمت.
۷- ساعتچی ، محمود . روانشناسی در کار ، سازمان و مدیریت
۸- سلیمی ، قربانعلی . اصول مدیریت.
۹- سیق ، موهر؛ ترجمه فدایی عراقی ، غلامرضا . مدیریت کتابخانه و نظام اطلاع رسانی . تهران : دبیرخانه هیأت امنای کتابخانه های عمومی کشور ، ۱۳۷۳.
