تعداد صفحات: ۲۳ | قابل ویرایش
چکیده
در این پژوهش تأثیر دو شیوه پیاده روی تداومی و تناوبی در سراشیبی بر آنزیم‌های CPK و LDH سرم در پسران مبتدی ۱۵ تا ۱۸ ساله بررسی شد. ۱۹ پسر غیرورزشکار ۱۵ تا ۱۸ ساله (۱۰ نفر در گروه فعالیت تداومی و ۹ نفر در گروه تناوبی)، به صورت تصادفی از مدارس شهر همدان شرکت داشتند. اندازه‌گیری برخی از مشخصات آنتروپومتریکی و فیزیولوژیک آنها مانند: سن، قد، وزن، محیط ران، درصد ضربان قلب ذخیره و ظرفیت هوازی (با روش ۱۷۰ PWC روی دوچرخه کارسنج) در دو گروه همسان بود.
صبح ناشتا پس از نمونه‌گیری پیش آزمون، افراد به ارتفاع ۳۰۰۰ متری کوه الوند انتقال یافتند تا ۱۴ کیلومتر را با زمان ۱۲۰ دقیقه و با شیب معین به طرف پایین کوه، پیاده‌روی نمایند. گروه فعالیت تداومی بدون استراحت، ۱۴ کیلومتر را با شدت درصد ضربان قلب ذخیره معادل میانگین ضربان در دقیقه پیمودند. گروه تناوبی مجاز به ۲۳ قیقه استراحت تناوبی (در هر ۳ کیلومتر۵ دقیقه) بودند و تحت شدت درصد ضربان قلب ذخیره، معادل میانگین ضربه در دقیقه همین مسافت را طی کردند.
پس از پایان فعالیت و در ۲۴ و ۷۲ ساعت ریکاوری باز هم نمونه‌گیری به عمل آمد، تا رفتار فیزیولوژیک آنزیم‌های CPK و LDH به عنوان نشانگرهای بیوشیمیایی درد در پاسخ به فعالیت پیاده‌روی مورد بررسی قرار گیرد. اطلاعات به دست آمده با استفاده از روش تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های تکراری و آزمون t تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج زیر به دست آمد.
میزان غلظت CPK در هر دو گروه تداومی و تناوبی افزایش داشته است و اوج آنزیم CPK در ۲۴ ساعت ریکاوری (IU/L 554) معنی‌دار بود. با آن‌که انباشت LDH روند افزایشی داشته است. (IU/L 292)، اما، با الگوی تغییرات CPK در ریکاوری متفاوت می‌باشد.
مقدمه
ورزش و حرکت موجب رشد و توسعه فعالیت سیستم‌های تشکیل‌دهنده‌ی بدن همانند افزایش ظرفیت سیستم قلبی- عروقی، افزایش در ظرفیت حیاتی ریه‌ها و جذب اکسیژن، تقویت سیستم عضلانی جهت بهبود اعمال روزمره و بهبود فیزیولوژیک تطابق انسان با شرایط مختلف محیطی می‌گردد. به همین دلیل، عده‌ای از مردم در خصوص نقش مهم فعالیت بدنی آگاهی لازم را کسب نموده و به شرکت در رشته‌هایی نظیر: پیاده‌روی، کوهنوردی، ورزش‌های صبحگاهی و همگانی که به امکانات زیادی نیاز ندارند، روی آورده‌اند.
کوهنوردی فعالیتی همگانی، مفرح و تابع روابط گروهی می‌باشد که، تحت تأثیر شرایط محیطی از جمله: شیب مسیر، ارتفاع از سطح دریا و فصل فعالیت قرار می‌گیرد. در این ورزش، استراحت‌های کوتاه بین فعالیت به ازای هر ساعت، ۱۰ دقیقه حایز اهمیت است، البته باید از استراحت‌های طولانی مدت به‌خصوص در هوای سرد اجتناب ورزید (۷).
در این زمینه بی‌توجهی به شدت کار، مدت و نوع انقباض عضلانی ممکن است موجب آسیب بافت شود که به آزردگی عضلانی اطلاق شده است. یعنی، هنگامی که، ساختار و عملکرد عضلات اسکلتی دچار حالت ناخوشایند و درد می‌شوند که، بیش‌تر در نتیجه فعالیت‌های برون‌گرا بروز می‌کند.
در طول این مدت از قدرت عضلانی کاسته شده و عضله به حالت سست و ناکارآمد، باقی می‌ماند و ممکن است تا چند روز ادامه داشته باشد (۱۲، ۱۱، ۳). این پدیده که در پیشینه علوم ورزشی به آن کوفتگی یا آزردگی عضلانی اطلاق می‌شود، در سال‌های اخیر مورد توجه خاص پژوهشگران قرار گرفته است.
تغییرات آنزیمی هنگام ورزش و ریکاوری
اندازه‌گیری فعالیت آنزیم‌های سرم برای درک اختلالات عضلانی اهمیت دارد. با وجود این، ممکن است در اثر آسیب‌های عضلانی برخی آنزیم‌ها افزایش یابند. کراتین کیناز احتمالاً مهم‌ترین نشان‌گر حساس آسیب بافت عضله می‌باشد.
اگر چه در انواع فعالیت‌های بدنی مانند بوکس، کشتی، فوتبال و بسکتبال فعالیت آنزیمی CPK بررسی شده است. اما، در فعالیت‌هایی که فرد وزن بدن را تحمل می‌کند، مانند دویدن، به‌خصوص فعالیت در سرازیری افزایش بیش‌تری می‌یابد و بالعکس، در فعالیت‌هایی که وزن تحمل نمی‌شود، مانند شنا، دوچرخه‌سواری، قایقرانی این افزایش آنزیمی کم‌تر بوده است.
فعالیت CPK بعد از یک تا دو روز ریکاوری به اوج خود می‌رسد و شدت بالاتر فعالیت بدنی، عملکرد تام CPK را افزایش داده و پایداری نقطه اوج آن را در ریکاوری طولانی‌تر می‌کند. در این زمینه ۲۴ برابر افزایش فعالیت CPK بعد از ۳۵ مایل پیاده‌روی، اسکی، ماراتن و دوچرخه‌سواری در مسافت‌های طولانی گزارش گردیده است. درجه پاسخ‌گویی آنزیم وابسته به شدت تمرین می‌باشد. که افزایش CPK در فعالیت‌های بدنی سخت و سنگین بیش‌تر است.
منابع
۱- جان، برنارد، هنری. (۱۳۷۲) “شیمی بالینی”. ترجمه برزو، حسین. انتشارات معاونت پژوهشی.
۳- سندگل، حسین. (۱۳۷۲) “فیزیولوژی ورزش”. جلد اول. انتشارات کمیته ملی المپیک.
۴- فاکس و ماتیوس. (۱۳۶۹) “فیزیولوژی ورزش”. ترجمه خالدان، اصغر. انتشارات دانشگاه تهران.
۵- کرباسیان، عباس. (۱۳۷۹) “بیوشیمی”. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.
۶- مقیم، علی. (۱۳۸۰) “کوهنوردی در ایران”. چاپ اول، انتشارات روزنه.
۷- هارپر. (۱۳۷۳) “بیوشیمی”. جلد دوم. ترجمه قاضی جهانی، بهرام. انتشارات علمی فرهنگی.
