تعداد صفحات: ۱۲۰ | قابل ویرایش
مقدمه
برگشت ادرار از مثانه بداخل حالب و سیستم ادراری فوقانی تحت عنوان وزیکواوریتر رفلاکس(versico ureter reflex) یا vur در اطفال بمیزان ۵/۱۸- ۵/۰ درصد با بروز مشکل ادراری گزارش شده است که در مبتلایان به عفونت ادراری مکرر ۵۰-۲۴% گزارش شده است.
در مدل حیوانی برگشت ادراری از مثانه به داخل حالب و سیستم ادراری فوقانی یا vur بیشتر در سگ های جوان در سن ۴-۳ ماهگی شایع است ولی با افزایش سن این بیماری در اکثر موارد خود به خود بهبود می یابد.
در مطالعات وسیع و گسترده ای که در این رابطه روی انسان صورت گرفته vur بصورت اولیه و ثانویه بروز می کند. Vur نوع اولیه متعاقب نارسایی مادر زادی یا اکتسابی در مکانیسم دریچه محل اتصال حالب به مثانه(vuj = verisco ureterd junction) است ولی در vur نوع ثانویه اختلال آناتومیکی یا نوروژنیک یا فونکسیونل وجود دارد. بررسی های بیشتر نشان می دهد عامل ایجاد کننده برگشت ادرار بداخل حالب بعلت اختلال در عملکرد سیستم تخلیه ای ادرار است.
وجود vur در انسان و مخصوصاً اطفال سبب بروز عفونت های مکرر ادراری ( سیتسیت، پیلونفریت)،اسکار کلیوی، اختلال در عملکرد کلیه ها و در نهایت تاخیر در رشد فیزیکی کودکان می گردد. بررسی های مختلف نشان داده است که vur درجه اول و دوم و حالت یکطرفه آن در اطفال ۸۵-۷۵% می باشد که گاهی این وضعیت بصورت خود به خودی درمان می شوند ولی در مورد vur درجه سوم تا پنجم که حدت و شدت بیماری بیشتر است نیاز به درمان های اختصاصی می باشد و امکان درمان خود به خودی آنها کمتر و حدود ۳۰-۲۵ % می باشد.
vur در سگ و بررسی ساختار آناتومیکی و اختلالات و نارسایی های آن
همانطور که در قسمت مقدمه نیز توضیح داده شد رفلاکس ادراری حالب به معنی برگشت غیر طبیعی ادرار از مثانه بداخل حالب است. بصورت طبیعی با بالارفتن فشار داخل مثانه، دریچه محل اتصال حالب به مثانه به علت عبور حالب از زیر دیواره مثانه ای بسته می شود و چون حالب به صورت مورب در این دیواره قرار گرفته است و طول تونل intramural نسبتاً طویل است از برگشت ادرار جلوگیری می شود. گاهی درموارد عدم بیماری بعلت اتساع شدید مثانه و فشار شدید به آن شاهد برگشت ادرار از مثانه بداخل حالی هستیم. در شکل تونل حاصله از عبور حالب در دیواره مثانه نشان داده شده است.(nyce ص۱۷۹)
عکس آناتومی محل عبور حالب در مثانه آناتومیnyce
شکل ( ۲۰۵۷ کتاب انسانی) نمایش وضعیت عبور حالب در داخل جدار مثانه
در صورت عدم کافی بودن طول حالب در داخل جدار مثانه رفلاکس با درجات مختلف ظاهر می شود و هر قدر طول تونل حاصله کم باشد وقوع و بروز رفلاکس حالب بیشتر است.
شیوه های تشخیص رفلاکس ادراری
برای تشخیص از روش استفاده از ماه حاجب وتزریق داخل مثانه توسط سوند (cystography) ،voiding cystography ،retrograde urethrocystography ،maximum distention cystourethrography ،compression cystourethrography استفاده می شود.
شکل ( ) – سیستوگرافی از مثانه و حالب در سگ ماده پودل با رفلاکس دو طرفی
شکل ( )- سیستوگرافی از مثانه و حالب در سگ نر با رفلاکس یکطرفی
باید توجه داشت که گاهی بروز رفلاکس در زمان بیهوشی حیوان هم ملاحظه می شود که بستگی به روش بیهوشی، وضعیت و حالت قرار گرفتن بیمار روی میز و میزان اتساع مثانه دارد. به همین دلیل باید توجه کرد که موارد فوق ممکن است موقت باشد و نمی توان آن را بعنوان بیماری در نظر گرفت.
در این بررسی با استفاده از روش سیستوگرافی و تزریق ماده حاجب داخل مثانه کلیه تشخیص ها پس از ایجاد رفلاکس انجام شد و دوباره پس از درمان نیز نتیجه کار و رفع رفلاکس از طریق سیستوگرافی تایید شد.
مواد زیست سازگار قابل تزریق دردرمان رفلاکس حالب
یکی از راههای درمان رفلاکس حالب تزریق مواد زیست سازگار می باشد که با توجه به تنوع آنها دارای معایب و مزایای متفاوتی می باشند. برخی از این مواد تمایل به ایجاد گرانولوما(granuloma) و تغییر محل ازناحیه تزریق شده (migration) به دیگر نواحی بدن دارند.
ریسک مهاجرت ارتباط نزدیک با اندازه ذرات دارد و هر قدر اندازه ذرات بزرگتر باشد ریسک مهاجرت آنها بیشتر است. برخی از مواد مانند مشتقات چربی(fat) و کلاژن(collagen) زیست سازگار هستند ولی ریسک جذب بالاتری دارند لذا در طولانی مدت ممکن است اثرات کلینیکی قابل قبولی نداشته باشند.( آبی)
برای درمان vur با روش آندوسکوپیک نیاز به مواد سفت و سخت بصورت جامد است تا در زیر ناحیه محل اتصال حالب به مثانه تزریق شوند و بدین صورت سبب طویل شدن بخش داخل جدار مثانه ای حالب شوند. با این مواد باید بتوان تزریق را براحتی انجام داد و از مزایای این روش عدم نیاز به بیشتری کردن قبل و بعد از عمل است.
با روش تزریق آندوسکوپیک شانس موفقیت درمان vur بیش از ۹۰ % می شود که این درصد بر اساس نوع ماده بکار رفته تزریقی متفاوت است. گاهی با مهاجرت ذرات تزریق شده شاهد عود بیماری خواهیم بود و لذا برای درمان قطعی رفلاکس در برخی موارد نیاز به چند تزریق مکرر با این مواد است.
