پایان نامه ساخت و فرمولاسیون گرانول جوشان پوسته دانه اسفرزه

تعداد صفحات: ۱۱۵ | قابل ویرایش

فهرست مطالب

عنوان                                       صفحه

چکیده فارسی ……………………………..

چکیده انگلیسی ……………………………

پیش گفتار ……………………………….

بخش اول – مباحث نظری

فصل اول – اسفرزه

۱-۱ اسفرزه ………………………………

۱-۱-۱- ریخت شناسی ………………………..

۲-۱-۱- زمان جمع‌آوری ………………………

۳-۱-۱- خرده نگاری ………………………..

۴-۱-۱- طرز نگهداری ……………………….

۵-۱-۱- دامنه انتشار ………………………

۶-۱-۱- مواد متشکله ……………………….

۷-۱-۱- مواد مصرف گیاه …………………….

۸-۱-۱- مهم‌ترین اثرات گزارش شده اسفرزه ………

۱-۸-۱-۱- بیماریهای قلبی – عروقی ……………

۹-۱-۱- نحوه مقدار مصرف به عنوان ملین گیاهی ….

۱۰-۱-۱- مکانسیم اثر ………………………

۱۱-۱-۱- موارد عدم مصرف ……………………

۱۲-۱-۱- در دوران بارداری و شیردهی ………….

۱۳-۱-۱- تداخل دارویی ……………………..

۱۴-۱-۱- موارد احتیاط ……………………..

۱۵-۱-۱- اشکال دارویی ……………………..

۲-۱- کنترل کیفی و کمی شیمیایی پوسته دانه اسفرزه

فصل دوم – یبوست

۱-۲- یبوست ………………………………

۲-۲- اتیولوژی ……………………………

۳-۲- درمان ………………………………

۱-۳-۲- درمان غیر دارویی …………………..

۲-۳-۲- درمان دارویی ………………………

۴-۲- سوء مصرف ریلمین‌ها ……………………

فصل سوم – کلیات فرآورده‌ جوشان

۱-۳- مقدمه ………………………………

۲-۳- تعریف پودر ………………………….

۱-۲-۳- انواع پودرها ………………………

۳-۳- تعریف گرانول ………………………..

۱-۳-۳- انواع گرانولها …………………….

۴-۳- مزایای فرآورده‌های پودری و گرانولی ……..

۵-۳- معایب پودرها و گرانولها ………………

۶-۳- کلیاتی در مورد فرآورد‌ه‌های جوشان ……….

۱-۶-۳- مکانسیم ایجاد جوش در فرآورده‌های جوشان ..

۲-۶-۳- مواد بکار رفته در فرآورده‌های جوشان …..

۱-۲-۶-۳- منابع اسیدی ……………………..

۲-۲-۶-۳- منابع بازی ………………………

۳-۲-۶-۳- چسباننده ………………………..

۴-۲-۶-۳- ترکیبات شیرین کننده ………………

۵-۲-۶-۳- ترکیبات طعم دهنده ………………..

۶-۲-۶-۳- رنگ دهنده ……………………….

۷-۲-۶-۳- مواد افزایش دهنده محلولیت …………

۸-۲-۶-۳- مواد پایدار کننده ………………..

۷-۳- بسته‌‌بندی ……………………………

۸-۳- انواع فرآورده‌های جوشان ……………….

۱-۸-۳- پودرهای جوشان ……………………..

۲-۸-۳- گرانولهای جوشان ……………………

۱-۲-۸-۳- گرانولاسیون مرطوب …………………

۱-۱-۲-۸-۳- مزایای گرانولاسیون مرطوب …………

۲-۲-۸-۳- گرانولاسیون خشک …………………..

۳-۲-۸-۳- گرانولاسیون به روش ذوب …………….

۹-۳- آزمایشات کنترل فیزیکوشیمیایی گرانولهای جوشان

۱-۹-۳- خصوصیات ظاهری ……………………..

۲-۹-۳- تعیین مقدار موثره دارویی ……………

۳-۹-۳- زمان جوشش و انحلال ………………….

۴-۹-۳- PH محلول ………………………….

۵-۹-۳- تعیین مقدار رطوبت گرانولها ………….

۱۰-۳- آزمایشات پایداری و تعیین غیر مفید دارو ..

۱-۱۰-۳- آزمایش پایداری تسریع شده …………..

۲-۱۰-۳- آزمایش پایداری ادواری ……………..

۳-۱۰-۳- عمر قفسه‌ای ……………………….

فصل چهارم – کار تجربی

بخش دوم : مباحث تجربی

۱-۴- مقدمه ………………………………

۲-۴- وسایل و دستگاههای بکار رفته …………..

۳-۴- مواد بکار رفته ………………………

۴-۴- تهیه پودر پوسته دانه اسفرزه …………..

۱-۴-۴- کنترل‌های کیفی و کمی شیمیایی پوسته دانه اسفرزه

۵-۴- تعیین ریزش پودر ……………………..

۶-۴- تهیه گرانول جوشان ……………………

۷-۴- آزمون‌های کنترل فیزیکوشیمیایی ………….

۱-۷-۴- بررسی خواص ظاهری …………………..

۲-۷-۴- تعیین ریزش گرانولها ………………..

۳-۷-۴- آزمون تعیین PH محلول ……………….

۴-۷-۴- تعیین مدت زمان جوشش و چگونگی انحلال …..

۵-۷-۴- آزمون تعیین مقدار موثر دارویی ……….

۶-۷-۴- آزمایش پایداری …………………….

۱-۶-۴- انتخاب مخلوط اسید و باز در حضور اسفرزه .

۲-۶-۴- استفاده از سورفکتانت‌ها ……………..

۳-۶-۴- اصلاح طعم فرمولاسیونهای منتخب …………

۴-۶-۴- اصلاح طعم فرمولاسیون توسط شیرین کننده ….

۵-۶-۴- انتخاب فرمولاسیون نهایی ……………..

فصل پنجم – نتایج و بحث

۱-۵- مقدمه ………………………………

۲-۵- نتایج و بحث مربوط به مطالعات انجام شده بر روی ریزش پودر اسفرزه ………………………………….

۱-۲-۵- تابعیت ریزش پودر اسفرزه …………….

۲-۲-۵- نتایج حاصل از بررسی ریزش پودر اسفرزه توسط دستگاه ریزش سنج ………………………………………..

۳-۵- نتایج حاصل از بررسی ریزش پودر اسفرزه با محاسبه اندیس کار و ضریب هانسر ………………………………

۴-۵- بررسی فرمولاسیون‌های تهیه شده بررسی انتخاب منابع اسیدی و بازی ………………………………………..

۵-۵- بررسی فرمولاسیونهای تهیه شده جهت دستیابی به PH مناسب

۶-۵- بررسی فرمولاسیون‌های تهیه شده از سورفکتانتهای مختلف

۷-۵- بررسی فرمولاسیون تهیه شده از منابع اسیدی و بازی، طعم دهنده و شیرین کننده ……………………………..

۸-۵- بررسی فرمولاسیون جدول (۱۳-۴) حاوی شکر و آسپارتام

۹-۵- نتایج حاصل از نظر خواهی داوطلبین در مورد ۳ فرمولاسیون

۱۰-۵- آزمونهای پایداری تسریع شده …………..

۱۱-۵- نتیجه‌گیری نهایی …………………….

چکیده

در این تحقیق فرآورده جوشان حاصل از پوسته دانه اسفرزه در خانواده بارهنگ بصورت گرانولاسیون مرطوب تهیه شد. پوسته دانه اسفرزه از شرکت ایران داروک تهیه تحت و تست‌های فارماکوپه‌ای شامل: (ضریب تورم، خاکستر تام، وزن خشک و مواد ناخالصی) مبتنی بر استاندارد رفرانس‌ها قرار گرفت.

سپس فرمولاسیونهای متعددی، (در مجموع ۳۰ فرمولاسیون) شامل نسبت‌های متفاوتی در پوسته‌ دانه اسفرزه، اسید و بازهای مختلف شامل (اسید سیتریک،‌اسید تارتاربک و سدیم بی‌کربنات)،‌پلی و منیل پیرولیدون بعنوان چسباننده، افزودنیهای دیگر شامل (رنگ دهنده، طعم دهنده و شیرین کننده)‌ با هم مخلوط هستند و توسط اتانول %۹۰ به گرانول تبدیل شدند گرانولهای تهیه شده از یک بامش ۱۰ عبور داده شدند و در آون با دمای  سانتی‌گراد خشک گردیدند. سپس از یک بامش ۲۰ عبور داده شد.

نتیجه فرمولاسیونها تهیه شده توسط خصوصیات ظاهری، زمان جوشش وPH، ریزش و میزان ماده مؤثره بررسی شد. البته باید توجه داشت که هر گرم از گرانول تهیه شده معادل ۴۰ میلی‌لیتر موسیلاژ به دنبال اضافه کردن بافر با ۸/۶= PH می‌دهد.

۳ فرمولاسیون با طعم‌های مختلف تهیه شد و توسط ۱۰ نفر از داوطلبین سالم تست شد. بعد از انجام آنالیز‌های آماری (فریدمن- ویکگسون)، بهترین فرمولاسیون شامل (%۹ اسید سیتریک، % ۱۹ اسید تارتاریک با %۳۲ سدیم بی کربنات، % ۴۰ پوسته دانه اسفرزه، ۳۰۰ میلی‌گرم ساکاند، ۷۵۰ میلی‌گرم آسپارتام) انتخاب شد.

سرانجام مطالعات پایداری تبریع شده روی فرمولاسیون منتخب به مدت ۶ ماه در دمای  سانتی‌گراد و رطوبت % ۷۵ انجام شد. در طی ماه ۱، ۲، ۳ و ۶. نمونه گیری انجام و تستهای فیزیکوشیمیایی روی فرمولاسیون صورت گرفت. در نتایج اختلاف معنی‌داری (۰۵/۰ > P) دیده نشد و پارامترهای گفته شده در بالا در طی ۶ ماه روی فرمولاسیون انجام گرفت.

پیشگفتار:

امروزه ضمن گسترش روز افزون تحقیقات در زمینه داروهای گیاهی، تجویز و کاربرد آنها روز به روز در کشورهای مختلف جهان رو به افزایش است. علت عمده این توجه آن است که گیاهان در قرن‌های پیش مورد مصرف دارویی بوده‌اند و اثرات درمانی آنها در طول سالیان متمادی تجزیه و به اثبات رسیده است، کشور ایران نیز از لحاظ جغرافیایی و آب و هوایی از موقعیت مناسبی برخوردار است و برخورداری از این عامل مهم باعث گردیده در بین گیاهان دارویی موجود در ایران که رشد گونه‌های مختلف گیاهی در آن امکان پذیر باشد همچنین سابقه بسیار طولانی در کاربرد آنها توسط دانشمندان بزرگ و صاحب نام، از پیشروان استفاده از گیاهان در درمان بوده و نقش بسزایی در تکامل گیاه درمانی در طی قرون و اعصار ایفا نموده است.

گیاه اسفرزه با نام علمی Psylium ovata به منظور درمان یبوست و ضد التهاب دستگاه گوارشی به کار می‌رود. البته اثرات درمانی متعددی به غیر از موارد بالا از این گیاه کشف شده، از جمله این کاربرد‌ها می‌توان: کمک به کاهش کلسترول خون و همچنین کاهش قند خود در افراد دیابتی را نام برد.

لذا با توجه به اثرات درمانی این گیاه، پذیرش بهتر بیماران و سهولت مصرف توسط بیماران و عدم وجود آن به صورت جوشان در بازار دارویی کشور، در این پایان‌نامه اقدام به تهیه فرمولاسیون گرانول جوشان پوسته دانه اسفرزه نمودیم.

ریخت شناسی

گیاه Plantago ovata ، گیاهی است علفی، چند ساله به بلندی ۵ تا ۱۰ سانتی متر، بدون ساقه و با کرکهای نرم. برگها، کشیده، باریک تا نیزه ای ، نوک تیز و به سمت پایه باریک و دو شاخه و بطور کامل یا به صورت پراکنده دارای دندانه های ریز بوده پوشیده از کرکهای کم و بیشس فراوان می‌باشد. سنبله ها و دم گل ها به طول ۱ تا ۹ سانتی متر و کرکدار هستند. سنبله گرد یا کشیده به طول ۵/۰ تا ۲ سانتی متر دارای گلهایی متراکم است. براکته گرد – تخم مرغی به بلندی ۳ میلی متر قسمت بالایی آن دارای مژکهای نقره ای و کانالدار است.

کاسه گل تخم مرغی – بیضی به طول ۵/۲ میلی متر و قایقی شکل است گلبرگها لوبدار، تخم مرغی یا گرد – قلبی شکل به طول ۷۵/۲-۵/۲ میلی متر، قایقی شکل و تخمدان دارای دو تخمک است. دانه های این گیاه با دانه گیاهان تیرۀ شب بو، میوه های تیره گندمیان و سایر گونه های جنس Plantago نظیر P.lanceolata و Pindica اشتباه شود. دانه ها و پوست دانه، اندام دارویی این گیاه را تشکیل می‌دهد.

مکانیسم اثر:

از طریق جذب آب باعث حجیم شدن محتویات روده می شود و با افزایش حرکات دودی شکل باعث تخلیه مدفوع می گردد. چون آنزیم های گوارشی و میکروبهای کولون اثر چندانی بر روی موسیلاژ پسیلیوم ندارند. لذا ماده موسیلاژی بصورت غشاء نازکی جدار روده ها را پوشانده و با تشکیل یک لایه محافظ علل تسکین دهنده خود را در بیماریهای التهابی روده ها اعمال می کند.

پسیلیوم از تحریکات مواد مختلف حتی میکروبها بر جدار کولون جلوگیری کرده و التهابات را درمان می نماید. مصرف پسیلیوم باعث پر شدن معده و کم شدن اشتها و در نتیجه کمک به رفع چاقی می نماید. بعلت جلوگیری از جذب مجدد اسیدهای صفراوی باعث کاهش کلسترول سرم خون نیز می شود.

منابع و مآخذ:

۱- زرگری ،ع.، گیاهان دارویی، جلد ۴ ،انتشارات دانشگاه تهران؛تهران، ۱۳۶۹، صفحات۱۰۵-۹۵.

۲-ایینه چی، ی.، مفردات پزشکی  و گیاهان دارویی ایران، انتشارات دانشگاه تهران؛ تهران،۱۳۷۰ ،صفحات ۱۳۸-۱۳۶.

۳-امین، غ. ،صالحی ،م. ح .،کاوه، ش .،در فارماکوپه گیاهی ایران، انتشارات وزارت بهداشت درمان و اموزش پزشکی؛معاونت غذا و دارو، ۱۳۸۱، صفحات۷۵-۷۱.

۴-امین ،غ. ، متداولترین گیاهان دارویی سنتی ایران، انتشار معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران ؛تهران، ۱۳۸۴، صفحه ۴۶.

۵-Drug facts & Comparisons, wolters kluwer, united states ,2007,pp:1644-1645

۶-Duk,J.A. ,Hand book of medicinal Herbs,CRC press LLC,2001,pp:386-387.

۷-Ganji,V.,kuo,J., Serum lipid  response to psyllium fiber,differences between pre-and post-meno pausal, hypercholesterolemic women, nutrition Journal,2008,pp:7-22.

۸-Ziai,S.A., larijani,B., fakhrzadeh,H., et al., Study of psyllium (plantago Ovata)effects on diabetes and lipidemia in the Iranian type II diabetic patients, Journal of medicinal plants, Volume 3,Issue 12, 2004, pp:41-50.