تعداد صفحات: ۱۶۸ | قابل ویرایش
فهرست مطالب پایان نامه امانت های الهی در قرآن
عنوان…………………………………. صفحه
مقدمه ………………………………… ۶
- کلیات طرح تحقیق ……………………… ۹
- ۱ بیان مسأله ……………………….. ۱۰
- ۱ اهمیت مسأله ……………………….. ۱۲
- ۱ سوأل تحقیق ………………………… ۱۲
- ۱ فرضیه ……………………………. ۱۳
- ۱ حدود مسأله ……………………….. ۱۳
- ۱ محدودیت مسأله ……………………… ۱۳
- ۱ کلید واژه ها ……………………… ۱۴
- ۷. ۱ امامت …………………………. ۱۵
- ۷. ۱ امانت …………………………. ۱۶
- ۷. ۱ امین …………………………… ۱۹
- ۷. ۱ خیانت …………………………. ۲۰
- ۷. ۱ عهد …………………………… ۲۲
- ۷. ۱ میثاق …………………………. ۲۳
- ۷. ۱ ودیعه …………………………. ۲۴
- ۷. ۱ ولایت ………………………….. ۲۵
- فصل اول : کلیاتی در زمینه آیات امانت در قرآن
- ۲ آیه عرض امانت …………………….. ۲۹
- ۱. ۲ معنای عرض امانت ………………… ۳۰
- ۱. ۲ معنای اباء و امتناع از پذیرش امانت .. ۳۴
- ۱. ۲ معنای حمل امانت …………………. ۳۴
- ۱. ۲ مراد از انسان حامل امانت کیست؟……. ۳۵
- ۱. ۲ معنای ظلوم وجهول ……………….. ۳۶
- ۱. ۲ نتیجه قبول امانت ……………….. ۳۹
- ۲ آیه امانات ……………………….. ۴۰
- ۲ مراد از اهل امانات چه کسانی هستند؟!… ۴۰
- ۲. ۲ شأن نزول مشهور آیه ……………… ۴۱
- ۲. ۲ مقدم نمودن اداء امانات بر عدالت …… ۴۲
- ۲. ۲ مفهوم عام امانات ……………….. ۴۲
- ۲. ۲ اقسام امانات …………………… ۴۴
- ۲. ۲ مخاطب در آیه چه کسانی هستند؟!……… ۴۶
- ۲ آیه منع از خیانت درا مانات …………. ۵۰
- ۲ امانتداران ……………………….. ۵۱
- ۴. ۲ پیامبران امین ……………………. ۵۱
- ۴. ۲ فرشته امین ……………………… ۵۳
- ۴. ۲ کارگزاران امین ………………….. ۵۳
- ۴. ۲ مؤمنان و نمازگزاران امانتدار ……… ۵۵
- فصل دوم : بررسی مقایسه‌ای دیدگاه‌های مفسران شیعی و اهل سنت در تفسیر امانت
- ۳ اتصاف به اسماء حسنی …………………. ۵۸
- ۳ اختیار و اراده ……………………. ۵۸
- ۳ استعداد ………………………….. ۵۹
- ۳ اسرار ……………………………. ۵۹
- ۳ اصل ادای امانت ……………………. ۶۱
- ۳ اعضاء و جوارح …………………….. ۶۲
- ۳ اوامر و نواهی …………………….. ۶۵
- ۳ اهل و خانواده …………………….. ۶۷
- ۳ ایمان …………………………….. ۶۸
- ۳ اوصاف پیامبر آخر الزمان – صلوات الله علیه و آله ۶۹
- ۳ تسلیم در برابر پیامبر – صلی الله علیه و آله و سلم- ۷۰
- ۳ تسلیم اسماء ………………………. ۷۱
- ۳ تعهد و قبول مسئولیت ………………. ۷۱
- ۳ تکلیف …………………………… ۷۲
- ۳ توحید …………………………… ۷۷
- ۳ حدود و شرع ………………………. ۷۸
- ۳ دلائل خداشناسی ……………………. ۷۸
- ۳ دلایل و عجایب صنع …………………. ۷۹
- ۳ دین و شریعت ……………………… ۸۰
- ۳ روح …………………………….. ۸۲
- ۳ زن ……………………………… ۸۳
- ۳ شغل و منصب ………………………. ۸۴
- ۳ طاعت ……………………………. ۸۴
- ۳ عقل …………………………….. ۸۷
- ۳ علم …………………………….. ۸۹
- ۳ عهد و پیمان ……………………… ۹۱
- ۳ فرایض …………………………… ۹۱
- ۳ فیض الهی …………………………. ۹۳
- ۳ قرآن ……………………………. ۹۴
- ۳ لا اله الا الله ……………………… ۹۵
- ۳ لطیفه سیال انسانی ………………… ۹۶
- ۳ محبت و عشق ……………………….. ۹۶
- ۳ معرفت …………………………… ۹۷
- ۳ نماز، روزه غسل حج، جهاد، زکات……….. ۹۸
- ۳ وجود و هستی ………………………. ۱۰۱
- ۳ ودایع و امانات مردم ………………. ۱۰۲
- ۳ وظایف و واجبات دین ……………….. ۱۰۴
- ۳ وفاء به عهود …………………….. ۱۰۵
- ۳ ولایت الهیه، امامت و ولایت ائمه – علیهم السلام- ۱۰۶
- فصل سوم : اهمیت امانتداری در روایات و احادیث
- ۴ رعایت اصل ادای امانت تحت هر شرایطی …… ۱۲۴
- ۴ رابطه میان امانت و ایمان ……………. ۱۲۸
- ۴ آثار امانتداری ……………………. ۱۲۹
- ۴ آثار بی توجهی به ادای امانت ………… ۱۳۵
- ۴ امانتداری میزانی برای سنجش افراد…….. ۱۳۶
- فصل چهارم: نتیجه گیری ………………… ۱۳۹
مقدمه امانت های الهی در قرآن
سپاس و ستایش ایزد منان را، که همه کس و همه چیز را، مالک اوست و هر آنچه از ناحیه عنایت او بر هستی جاری گشته، اماناتی است که باید، حافظ و امین بر آنها بود.
هنگام عرضه امانت حضرت باری- تعالی – خطاب به جمیع خلایق فرمود:
«إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَهَ عَلیَ السَّمواتِ و الْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَیْنَ أنْ یَحْمِلْنَها و أشْفَقْنَ مِنْها…»
پس از عرض امانت، همگان از جهت خوف از پذیرش آن ناتوان ماندند، چرا که حمل آن تنها سزاوار انسان بود: «وَحَمَلَهَا الاْنسان…»
و این شانه‌های انسان بود که بار امانت را حمل کرد؛ او که ناز پرورده درگاه الهی بود، آن زمانیکه به قدرت لایزال الهی از عدم به وجود آمد، طنین قدسی ندا در داد « فَتَبارَکَ اللهُ أَحْسَنَ الخَالِقین»
خلق شده در زیباترین صورت ها: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الاْنسانَ فِی أَحْسَنِ تَقْویمٍ»
و جان گرفته از نفخه ملکوتی : «وَ نَفَخَ فِیه مِنْ رُّوحِه»
ملائک صف به صف بر آستانش به حضور آمدند و نور مطلق مهر «إِنّی جاعلٌ فِی الأرْضِ خَلیفه»
بر پیشانی‌اش نهاد، و در محضر آموزگار هستی علم اسماء آموخت: « وَعَلَّمَ ءآدَم الأسْمَاء کُلَّهَا»
و ملائک را برآن اسماء مطلع ساخت؛ و عرشیان و قدسیان به فرمان حضرتش به پیشگاه انسان به سجده افتادند:
«وَ إذْ قُلْنَا لِلْمَلائِکَه اسْجدُوا لآدم…» و کریم او را به کرامت خویش نوازش داد: «وَ لَقَدْ کَرَمْنَا بنی ءَآدم…. »
به پاس این الطاف الهی، آن هنگام که عرض امانت بر خلایق کردند، بار امانت به دوش کشید که «نظر وی برعرض حق بود نه بر امانت، لذت عرض، ثقل امانت را فراموش گردانید، لاجرم لطف ربانی به زبان عنایت فرمود: « که برداشتن از تو و نگاهداشتن از من، چون توبه طوع بار مرا برداشتی من هم از میان همه تو را برداشتم.»
بیان مساله پایان نامه امانت الهی در قرآن
در این پژوهش در صدد بررسی مقایسه‌ای مفهوم امانت، در اندیشه‌های مفسران شیعی و اهل سنت می‌باشیم. از آنجا که در عالم، مالکیت همه امور به حضرت باری- تعالی- متعلق است و مالک حقیقی وجود حضرت حق است، و دیگر مالکیت‌ها از قسم مالکیت اعتباری است؛ ما را به این تفکر رهنمون می‌سازد که؛ امانت مفهومی وسیع و فراگیر دارد که مصادیق و نمونه‌های بیشماری را شامل می‌گردد؛ که با بررسی آیات و تفاسیر و روایات، گستردگی مفهوم امانت، روشن می‌شود.
با این توضیح، این پرسش مطرح می‌گردد که در نگاه تفاسیر و روایات، مصادیق امانات الهی چه مواردی هستند؟ و به دنبال آن، پرسش دیگر، به این موضوع می‌پردازد که مفسران شیعی و اهل سنت چه تفاسیری از این موارد ارائه داده‌اند؟
در کدام موارد میان ایشان وفاق و اشتراک وجود دارد؟ و اختلاف رأی آنان در کدام موارد می‌باشد؟
سپس در این تحقیق برآنیم، تا با استخراج تعابیر امانت از تفاسیر و روایات، به بررسی دیدگاه‌ها و نظرات مفسران شیعی و اهل سنت پرداخته و موارد اشتراک و اختلاف نظر ایشان را مشخص نماییم.
بررسی دیدگاه های مفسران شیعی و اهل سنت در تفسیر امانت
با توجه به آیات امانت در قرآن کریم و ضمن بررسی تعابیر و تفاسیر این واژه در قرآن به مصادیق بیشماری پی می بریم که مفسران در ذیل تفسیر این آیات بدان اشاره داشته اند، یکی از تعابیر امانت که، مفسران شیعه و اهل سنت بدان توجه داشته اند، تکلیف می باشد، که برخی مفسران خود این تکلیف را گاه به فرایض و طاعات و تکالیف شرعیه و یا قول «لااله الا الله» تفسیر کرده اند.
با توجه به تعابیر و مصادیق امانت اگر مراد از امانت را، تکالیف شرعیه بگیریم، بسیاری از مفاهیم امانت، ذیل همین تعبیر «تکلیف» جای می گیرد، لذا مفاهیمی چون «فرایض و طاعات، وظایف و واجبات دین، دین و شریعت، حدود و شرع، اوامر و نواهی، عبادت، توحید کلمه لااله الا الله، نماز، روزه، حج، جهاد، زکات و غسل» که همگی از تعابیر و مصادیق امانت می‌باشد، تحت تعبیر «تکالیف» گنجانده میشوند و اینکه جزء مصادیق امانت هستند، از این جهت است که تمام موارد فوق باید بی هیچ خیانتی انجام شود.
در واقع صاحب اصلی این امور حضرت باری- تعالی- است که برای رسیدن انسان به کمال و قرب الهی انجام این امور را به او سپرده است و از میان همه مخلوقات انسان را شایسته و امین بر امانت خویش قرار داده است.
اوصاف پیامبر آخرالزمان امانت در نزد یهودیان
در برخی تفاسیر ذیل آیه : «إِنَّ اللهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأمَانَاتِ الی أهْلِها… » ارتباط این آیه را با آیات سابق بیان می‌کنند. یعنی آیات ۵۱ تا ۵۵ نساء که اشاره به کعب بن اشرف و علماء یهود است، که مشرکین از علماء یهود سوال کردند، آیا محمد- صلی الله علیه و آله و سلم- و یاران او هدایت یافته‌ترند یا ما؟ و علمای یهود در پاسخ گفتند: «لِلَّذینَ کَفَروُا هَؤْلاءِ أَهْدَی مِنَ الَّذینَ ءامَنُوا سَبیلاً»
و این در حالی است که خداوند ایشان را در تورات به اوصاف پیامبر آخر زمان – صلی الله علیه و آله – آگاه ساخته بود و بشارت نبوت او را به عنوان امانت نزد آنان سپرده بود؛ و آنان با کمال صفات پیامبر (ص) به آن امانت خیانت کردند در قرآن مورد نکوهش واقع شدند.
لذا برخی مفسران امانات را در آیه ۵۸ انشاء ، بشارت به نبوت رسول اکرم(ص) تعبیر کرده اند. در تفاسیر شیعی «تقریب القرآن الی الاذهان، مواهب الرحمان و تفاسیر سنی بحرالمحیط، بحرالعلوم، فتوحات الهیه، جامع الاحکام القرآن، المنار و… به این مطلب اشاره شده است.
علامه طباطبایی (ره) در ذیل آیه ۵۸ نساء آورده که فقره دوم این آیه یعنی – « .. وَاذَا حَکَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أَنَْ تَحْکُمُوا بالْعَدْل» ارتباط روشنی با آیات پیشین دارد که یهودیان در داوری بت پرستی را بر ایمان ترجیح دادند.
فهرست منابع و مأخذ
۱- قرآن کریم ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
۲- دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، قم، نشر مشرقین، ۱۳۷۹.
کتب لغت شیعه
۳- پادشاه، محمد، فرهنگ جامع فارسی (آنندراج)، تهران، انتشارات کتابفروشی خیام، ۱۳۶۳ ش.
۴- راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه غلامرضا خسروی، تهران، انتشارات مرتضوی، ۱۳۷۵ ش.
۵- سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، ۱۳۶۲ش.
۶- سیاح، احمد، لغت نامه ( فرهنگ سیاح)، تهران، نشر اسلام،
۷- شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن براساس تفسیر نمونه، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۷ش.
۸- صفی پور، عبدالرحیم بن عبدالکریم، فرهنگ عربی- فارسی (منتهی الادب فی لغه العرب)، انتشارات کتابخانه سنایی.
۹- عمید، حسن، فرهنگ عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۵ش.
۱۰- قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب السلامیه، ۱۳۷۱ش.
۱۱- قریب، محمد، تبیین اللغات لتبیان الآیات (فرهنگ لغات قرآن) تهران، انتشارات بنیاد، ۱۳۶۶ش.
۱۲-محقق، محمد باقر، دائره الفرائد در فرهنگ قرآن، تهران، انتشارات بعثت.
