پایان نامه بررسی عوامل موثر بر میزان قدرت زنان در تصمیم گیری خانواده

تعداد صفحات: ۷۵ | قابل ویرایش

فهرست

عنوان ………………………………………………………………………………….صفحه

چکیده ……………………………………………………………………………………۱

فصل ا:کلیات پژوهش

مقدمه …………………………………………………………………………………….۳

بیان مساله …………………………………………………………………………………۶

اهمیت و ضرورت تحقیق ………………………………………………………………………۸

اهداف تحقیق ………………………………………………………………………………۱۰

فرضیه تحقیق ……………………………………………………………………………..۱۱

متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………………..۱۲

فصل ۲: تحقیقات پیشین

چارچوب نظری ……………………………………………………………………………..۱۴

تعریف عام قدرت …………………………………………………………………………..۱۴

تعریف قدرت در حوزه ی خانواده ………………………………………………………………۱۴

مسئله ، ابعاد و عناصر آن …………………………………………………………………….۱۸

عوامل موثر بر قدرت در خانواده ……………………………………………………………….۱۸

تئوری تفکیک نقش ها ……………………………………………………………………..۱۸

دیدگاه فمنیست ها به توزیع قدرت در خانواده ………………………………………………….۲۰

تئوری مبادله ………………………………………………………………………………۲۱

جامعه پذیری جنسیت ……………………………………………………………………….۲۲

متغیرهای جمعیتی …………………………………………………………………………۲۳

خلاصه ی مباحث تئوریکی …………………………………………………………………..۲۳

عوامل موثر بر ساختار توزیع قدرت در خانواده ……………………………………………………۲۵

عدالت اجتماعی و ساختار قدرت در جامعه ……………………………………………………….۲۶

الگوهای ناسالم توزیع قدرت ………………………………………………………………..۲۷

پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………….۲۸

فصل ۳: روش تحقیق

روش تحقیق ……………………………………………………………………………….۳۱

تکنیک تحقیق ……………………………………………………………………………۳۱

ابزار جمع آوری دادهها ……………………………………………………………………..۳۱

جامعه ی آماری …………………………………………………………………………….۳۲

واحد تحلیل ……………………………………………………………………………….۳۲

حجم نمونه و شیوه نمونه گیری ………………………………………………………………۳۳

فنون تحلیل دادهها ………………………………………………………………………..۳۳

فصل ۴: نتایج تحقیق

فصل ۵: بررسی نتایج

نتیجه گیری ……………………………………………………………………………..۵۰

پیشنهادات ……………………………………………………………………………….۵۳

منابع و ماخذ ………………………………………………………………………………۵۴

ضمائم

پرسشنامه …………………………………………………………………………………۵۷

چکیده

هدف این مقاله بررسی ساخت قدرت در خانواده ها و عوامل موثر بر آن است. تحقیق به روش پیمایشی انجام شده و داده ها از یک نمونه ۲۰۰ نفری از زنان متأهل آموزگار ساکن شهرستان لامرد در بهار ۱۳۹۰ گردآوری شده است. در این تحقیق ساخت قدرت در خانواده با دو مفهوم الگوی تقسیم کار و الگوی تصمیم گیری قدرت زن و شوهر در خانواده اندازه گیری شد.

واکاوی داده ها با به کارگیری فن رگرسیون چند متغیره انجام شد. الگوی تصمیم گیری در خانواده بیشتر تحت تأثیر درآمد زن ، سابقه کار شوهر و درآمد شوهر بود.

الگوی تقسیم کار در خانواده به طور عمده تحت تأثیر میزان سابقه کار شوهر و درآمد شوهر بود. در نتیجه متغیرهای مهمی که در شکل دهی ساخت قدرت در خانواده های لامردی موثربودند به این شرح شناسایی شدند: تحصیلات، درآمد شوهر، محل تولد زن، بیشترین دوره زندگی شوهر ، تحصیلات شوهر .

مقدمه

در همه جوامع مسأله مشارکت زنان و چگونگی مشارکت زن در خانواده به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مطرح میباشد. اگر چه سطح و میزان مشارکت زنان در همه جوامع یکسان نیست،اما امروزه در ایران با افزایش تحصیلات زنان، تغییر در وضعیت اشتغال و تغییر در الگوی سکونت که منجر به سکونت در شهرها و مناطق جدید شده است، وضعیت مشارکت خانوادگی زنان بیشاز پیش تغییر کرده است. شناخت عوامل تأثیر گذار بر مشارکت زنان در خانواده از مباحث مهم مطرح در حوزه خانواده میباشد.

یک نسل پیش، پیوند میان زن و مرد مخصوصاً در ازدواج سنتی، عمدتاً بر اساس نقشهای ثابت بود. در حدود یک نسل، تمام اینها تغییر کرده است و نقش زن و مرد آن چنان که در گذشته ثابت و مشخص بود، ثابت نیست. به بیانی فنیتر، شناخت ما از خود و هویت خود به صورت پروژهای بازاندیشانه در آمده است. دگرگونی بزرگ دیگر به موقعیت در حال تغییر زنان و موازنه قدرت آنها با مردان برمیگردد. جوامع ما از نظر روابط میان دو جنس، هر روز مساوات طلبتر میشود.

امروز، قدرت زنان در زندگی خانوادگی بیش از هر زمان دیگری است. این دگرگونی، ساختاری است و ابعاد جهانی دارد. (گیدنز: ١٣٨۴ ) بررسی روند تحولات میزان فعالیت زنان بر اساس اطلاعات منتشر شده به وسیله مرکز آمار ایران در سالهای مختلف، نوسانهای مشارکت زنان را نشان میدهد. بر اساس این بررسی فعالیت زنان که در سال،١٣۶۵،۲/۸ درصد بوده است در سال١٣٧۵به١٢ درصد افزایش پیداکرده است.

خانواده نمادی اجتماعی است. چون همانند آینه ای عناصر اصلی جامعه را در خود دارد و انعکاسی از نابسامانی های اجتماعی است. گذشته از این خانواده از اهم عوامل موثر بر جامعه است. هرگز هیچ جامعه ای نمی تواند به سلامت رسد مگر آنکه از خانواده هایی سالم برخوردار باشد.

بیان مساله

خانواده یکی از بنیادی ترین نهادهای اجتماعی است که در طول تاریخ بر اثر عوامل گوناگون دستخوش تغییر شده است.تأثیر دگرگونی های اقتصادی- اجتماعی جوامع بر نهادهای اجتماعی غیر قابل انکار است و خانواده نیز از این تأثیر مستثنا نبوده است.یکی از این دگرگونی ها در ساخت خانواده، بالأخص کنش متقابل میان زن و شوهر، تغییر در مفهوم نقش است.دگرگونی های اجتماعی و تحول در الگوهای زندگی جوامع شهری و ورود زنان به اجتماع، موجب تغییر و تحول در نگرش افراد در توزیع نقش ها و به تبع آن توزیع قدرت در خانواده شده است.

تحقیقات تجربی بسیاری درباره ی توزیع قدرت و پی آمدهای آن در خانواده انجام شده است.خانواده کانونی است که در آن چه گونگی توزیع و نحوه ی اعمال قدرت در شکل گیری و رشد شخصیت افراد، اجتماعی شدن فرزندان، عزت نفس، انسجام و حتا احساس رضایت، احساس بیگانگی و تنهایی و خوش بختی زناشویی اثر می گذارد.چه گونگی تقسیم قدرت در خانواده میان زن و شوهر، با کم و کیف خوش بختی زوج ها و احساس عادلانه بودن قدرت رابطه دارد(سابینی ، ۱۹۹۵).

با تحولات اخیر و گذار کشورمان از جامعه ی سنتی به جدید، توأم با تحولات مرتبط با شرایط وضع حقوقی، اقتصادی و اجتماعی زنان همراه بوده که مسائل تازه ئی را در محیط زندگی مطرح کرده است؛تا جائی که هیل در مطالعاتی که در سه نسل از خانواده(پسر، پدر و پدربزرگ)داشته، به این نتیجه رسیده که در تغییر در رشد و توسعه ی اقتصادی موجب دگرگونی ارزش ها، عرف و عادات خانوادگی می شود(میشل، ۱۳۵۴).با نظر به این تحولات در جوامع گذار نظیر کشور ما، ضرورت و اهمیت پژوهش حاضر بیشتر احساس می شود.چه، این که زنان، دیگر به برداشت الگوهای رفتار سنتی از نقش خود بسنده نکنند و انتظارات و نقش هایی جدید را بر خود مترتب بدانند.

تعریف قدرت در حوزه خانواده

یکی از حوزه های کاربرد مفهوم قدرت در گروه های کوچک، در حوزه ی خانواده است.بسیاری از محققین توافقی بر روی مفهوم قدرت در خانواده ندارند، لیکن صرف نظر از اختلافات موجود، وجه تصمیم گیری را به نمایندگی از مفهوم قدرت در خانواده به کار برده اند(آبوت ، ۱۹۹۳ و ایسوان ، ۱۹۹۱).

وقتی که می پرسیم چه کسی اعمال قدرت می کند، این امر متوجه تصمیم گیری ها در خانواده است(اولسون ، ۱۹۶۹).ایسوان برای مشاهده ی قدرت در خانواده به این ابعاد توجه می کند:قدرت تصمیم گیری در تعیین موالید، قدرت تصمیم گیری در امور اجتماعی، قدرت تصمیم گیری در امور اقتصادی، و استقلال در خانواده.

در حالی که فرانکس برای تعیین حوزه های قدرت در خانواده به ابعاد دیگری اشاره می کند.از نظر وی، قدرت زن و شوهر دارای چندین حوزه ی تصمیم گیری می باشد، بدین معنا که در زمینه ی هزینه کردن پول، خرید امکانات برای خانواده و تربیت فرزندان چه کسی حرف آخر را می زند.(فرانکس، ۱۹۷۲).

از طرفی، برخی از جامعه شناسان، بر اساس یافته ها، نحوه ی اعمال قدرت و وادار کردن افراد به انجام امور در خانواده را طبقه بندی کرده اند.

دیدگاه فمنیست ها به توزیع قدرت در خانواده

یکی از دیدگاه های مهمی که در جامعه شناسی در مقابل دیدگاه کارکردگرایان قرار دارد، دیدگاه فمنیست ها(طرف داران حقوق زنان)می باشد که به شدت با نظریات کارکردگرایان در ارتباط با توزیع قدرت و تفکیک نقش ها مخالف می باشد.

اساس نظریه ی فمنیست ها در نابرابری جنسی ، بر این اصل استوار است که معتقد اند زنان در جامعه در موقعیت نابرابری نسبت به مردان واقع شده اند. زنان به نسبت مردان دست رسی کمتری به منابع مالی، پایگاه اجتماعی، قدرت و فرصت برای خویشتن یابی در اجتماع دارند و این نابرابری نتیجه ی سازمان دهی جامعه است، نه این که منشأ آن بیولوژیکی یا تفاوت های شخصیتی بین زنان و مردان باشد(ریتزر ، ۱۹۷۶).

در حوزه ی خانواده نیز، فمنیست ها معتقد اند که اساسا خانواده به سوی برابری و تقارن نرفته است و بر این باور هستند که خانواده مکان نابرابری است، جایی که زنان مطیع اند و نقش هاشان از پیش تعیین شده است.

مـنـابـع و مـآخــذ

۱-اعزازی، شهلا(۱۳۷۶)،جامعه شناسی خانواده. روشنگران و مطالعات زنان، تهران

۲-امیرپناهی،محمد  (۱۳۸۴)، ساختارقدرت در خانواده ، مدرسه و بازتولید مشارکت اجتماعی، تیرماه ۸۴ ، دانشگاه تهران،

۳-بوهنر، جرد و وانک(۱۳۸۲)، نگرش وتغییرآن ، ترجمه منیژه صادقی بنیس ، نشر ساوالان ، تهران ،چاپ اول.

۴-توسلی، غلامعباس(۱۳۸۰) ، مشارکت اجتماعی در شرایط جامعه آنومیک ، انتشارات دانشگاه تهران ،

۵-دواس.د.ای(۱۳۸۳) ،پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران

۶-رفیع پور، فرامرز(۱۳۷۲) ،سنجش گرایش روستاییان به جهاد سازندگی ، تهران : انتشارات مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی،چاپ اول.

۷-رفیعپور، فرامرز(۱۳۸۳)، کندوکاوها و پنداشتهها، تهران: سازمان انتشارات سهامی انتشار

۸.روشه، گی ، جامعهشناسی تالکوت پارسونز ، ترجمه عبدالحسین نیک گهر ، موسسه انتشاراتی

تبیان، تهران،( ۱۳۷۶ )، چاپ اول.

۹-ریتزر، جرج(۱۳۸۲) ، نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر ، ترجمه محسن ثلاثی.: انتشارات علمی ،تهران،چاپ ششم.